Tímarit lögfræðinga - 01.04.1986, Blaðsíða 15

I. FORTÍÐIN
Sýslumannsembættin eru með eldri stjórnarstofnunum hér á landi.
Til þeirra var stofnað þegar konungsstjórn komst á á síðari hluta 13.
aldar. Þegar goðorðin hurfu í hendur konungs var nauðsynlégt að koma
á umboðsstjórn í landinu. Sýslumanna er getið í Gamla sáttmála og
einnig í Járnsíðu og Jónsbók1). 1 Jónsbók er enn fremur getið um hirð-
stjóra2). Svo virðist sem framan af hafi ekki verið skýr greinarmunur
þessara umboðsmanna konungs. Hirðstjórar (sem síðar nefndust einnig
höfuðsmenn)3) voru stundum fleiri en einn, allt að fjórir, og þá einn
í hverjum fjórðungi. Höfðu þeir umboðsmenn í smærri umdæmum.
Þróunin varð í þá átt að hirðstjóri varð aðeins einn en sýslumenn í
sýslum sem samsvöruðu hinum fornu vorþinghám, en þær voru jafn-
framt eins konar kj ördæmi þegar menn voru nefndir til Alþingissóknar.
Þingin voru upphaflega 12 eða 13. Þegar fram liðu stundir fjölgaði
sýslum svo að þær voru orðnar 16 um miðja 16. öld en f jölgaði þá í 214).
Hin æðri umboðsstjórn tók einnig breytingum þegar tímar liðu fram.
Eftir að einveldi komst á var gerð breyting á stjórnkerfi landsins. 1
stað hirðstjóra eða höfuðsmanna komu á 9. áratug 17. aldar stiftamt-
maður, landfógeti og amtmenn í fjórðungum. Frá 1873 til 1904 var
1) Sbr. t.d. JB III 2, Saga íslands III, s. 55 og 57.
2) JB II 10.
3) Saga íslands III, s. 56. Helgi Þorláksson: Sautjánda öldin, s. 22-24.
4) Sýslur voru aðeins 16 árin 1645-1649, sbr. Helgi Þorláksson, s. 32. Saga íslands III,
s. 72. Nú um stundir eru þær 18 (lögsagnarumdæmi) þótt sýslufélögin séu fleiri. Þar
við bætast 7 kaupstaðir sem eru sérstök lögsagnarumdæmi og Keflavíkurflugvöllur.
Steingrímur Gautur Kristjánsson lauk embætt-
isprófi í lögfræði frá Háskóla íslands 1966.
Hann varð fulltrúi sýslumannsins í Gullbringu-
og Kjósarsýslu sama ár, héraðsdómari 1972,
settur borgardómari 1979 og skipaður í það
embætti 1982. Hann var jafnan settur sýslu-
maður í Gullbringu- og Kjósarsýslu í orlofi Ein-
ars Ingimundarsonar á árunum 1969 til 1974.
Steingrímur kenndi réttarfar og fjármunarétt við
lagadeild Háskóla íslands 1972—1979 og var
formaður endurskoðunarnefndar sveitarstjórn-
arlaga 1981—1984.
9