Tímarit lögfræðinga - 01.04.1986, Blaðsíða 71

4. VlÐTÆKAR BÓTAREGLUR OG ÖNNUR ÚRRÆÐI
TIL AÐ HERÐA BÓTAÁBYRGÐ
Dómur Hæstaréttar frá 21. mars 1986 varðar alvarlegt slys, er hlaust
af hættulegum hlut, sem ekki átti að vera á glámbekk. Við úrlausn
réttarágreinings af þessu tagi koma til álita ströngustu úrræði skaða-
bótaréttar. Skilyrði ábyrgðar án sakar (hreinnar hlutlægrar ábyrgðar)
voru þó ekki fyrir hendi hér, enda voru kröfur í málinu ekki reistar á
því, að Rarik bæri ábyrgð án sakar. Svo víðtækri bótareglu hefur ekki
verið beitt í hæstaréttardómum, sem fallið hafa í hliðstæðum málum.
I máli sem þessu kemur og til greina að slaka á almennum kröfum
um sönnun sakar með tilliti til þess, að slys hlaust af stórhættulegum
hlut. Má þannig beita sönnunarreglum til þess að ná sama markmiði og
með hreinni hlutlægri bótareglu. 1 forsendum héraðsdóms eða dóms-
atkvæði minni hluta Hæstaréttar er þó ekki að finna vísbendingu um,
að slakað sé á sönnunarkröfum á grundvelli sjónarmiða um hættulega
starfrækslu.
Telja verður eðlilegt, að sakarmat sé allstrangt í bótamálum út af
meðferð sprengiefnis. Um það hefur væntanlega ekki verið ágreiningur
meðal dómara, sem hér áttu hlut að máli.
5. SÖNNUN SAKAR OG ORSAKATENGSLA
Aðaldeiluefnið í málinu var, hvort orsök þess, að hvellhettan barst
á sorphaugana, mætti rekja til saknæmrar hegðunar manna, sem Rarik
bar ábyrgð á. Fyrst var að athuga, hvort sök væri nægilega sönnuð.
Síðan að taka afstöðu til spurningarinnar um orsakatengsl. Mat var
vandasamt eins og sönnunargögnum var háttað. Því vekur varla undr-
un, að dómara greindi á um sönnun.
I 1. kafla hér að framan eru rakin í fjórum liðum atriði, sem metin
eru starfsmönnum Rarik til sakar í héraðsdómi.
Enda þótt telja megi það til gáleysis að geyma dynamít og hvellhett-
ur í sama poka (sbr. 2. lið) og að láta sprengiefni vera nærri talstöðv-
um inni í bifreiðum (vegna sprengihættu af talstöðvunum, sbr. 4. lið),
skiptir sú háttsemi engu máli um slysið, sem S varð fyrir.
Aðeins sakaratriðin, sem nefnd eru í 1. og 8. lið, geta haft áhrif hér.
Geymslu sprengiefna í ólæstu húsi (sbr. 1. lið) má telja óvarlega. Vissu-
léga er hugsanlegt, að eitthvað af því hafi ekki komið til skila, þegar
þýfið fannst 14. september 1979. Gæti þá hvellhetta úr þýfinu hafa
borist á sorphaugana á tímabilinu frá ágúst 1979 til vors 1981, er S
65