Morgunblaðið - 07.05.1987, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. MAÍ 1987
Um valddreif-
ingu o g fleira
eftir Gísla Jónsson
Eftir kosningamar 1983 skrifaði
ég hér í blaðið greinarstúf, þar sem
m.a. voru tínd til 11 dæmi þess að
ráðherrar hérlendis hefðu valist úr
hópi utanþingsmanna. í sömu grein
sagði:
„Þær raddir hafa meira að segja
heyrst, og hljóma vel í mínum eyr-
um, að ráðherrar ættu að segja af
sér þingmennsku, ef þeir væru al-
þingismenn, þegar til ráðherradóms
kemur. Þessi regla gildir í Noregi.
Ætla verður að hver ráðhera hafí
nóg að gera og fremur vaxandi en
minnkandi, svo sem þjóðfélags-
þróunin hefur orðið.“
Einhveijir hafa orðið til þess að
aðhyllast þessa hugmynd, en ég
held hvorki margir né ákaft. En
mig langar til að ítreka hana nú
og reyna að rökstyðja hana svolítið.
Ég legg því til að þeir þingmenn,
sem brátt kunna að veljast í ríkis-
stjóm, afsali sér þingmennsku,
þegar þar að kemur. Éftir sem áður
hafi þeir óbreytt málfrelsi og til-
lögurétt á Alþingi. Að sjálfsögðu
myndu svo koma varaþingmenn í
stað ráðherranna til þess að setjast
á Alþingi eftir réttum reglum um
það. Síðan verði athugað hvort ekki
sé rétt að binda þetta fyrirkomulag
í lögum eða stjómarskrá, ef nauð-
synlegt er.
Valddreifing á nú miklu fylgi að
fagna og ekki að ástæðulausu. Það
SNURUR OG TENGLAR út um allt...
Rafstokkarnir frá Thorsmans eru sérhannaðir til að hylja hvers
/konar raflagnir á skrifstofum, sjúkrahúsum og öðrum híbýlum.
í Thorsmans rafstokka má setja allar raflagnir s.s. fyrir tölvur, fjar-
skiptabúnað og fyrir rafkerfið almennt. Rafstokkarnir nýtast vel og
þurfi að breyta eða bæta er auðvelt að komast í allar raflagnir.
<4 Thorsmans rafstokkar fást úr áli eða plasti ásamt samhæfðum
fylgihlutum.
‘ÖGíIlESuEKB rafstokkar... „það borgar sig að muna eftir þeim ..."
•JTRONNING
SUNDABORG15/104 REYKJAVÍK/SÍMI (91)84000
Gísli Jónsson
er svo sem ekki ný bóla. Svo segir
í fomum bókum að sérhver vitur
maður eigi að fara hófsamlega með
vald sitt og óteljandi sinnum hefur
verið vitnað til orða enska prófess-
orsins Johns Acton (1834—1902):
„All power comipts; absolute power
corrupts absolutely.“ En þetta er
svo að skilja: Allt vald spillir; gjör-
samt vald spillir gjörsamlega. Sem
sagt, samanþjappað vald verður
sjalfkrafa vont.
Til franska heimspekingsins
Charles de Montesquieu
(1689—1755) var mér kennt að
rekja kenninguna um þrískiptingu
valdsins: í löggjafarvald, fram-
kvæmdavald og dómsvald. Ég
þykist vita að réttarríki nútímans
vilji hafa þessa kenningu í heiðri.
Ef ráðherra er jafnframt þing-
maður, eins og víða tíðkast, fer
hann bæði með löggjafarvald og
framkvæmdavald, og þar með eru
þessir þættir valdsins njörvaðir
saman. Það held ég að sé ekki nógu
gott. Auk þess eiga réðherrar auð-
veldara með að horfa framhjá
sérhagsmunum einstakra kjör-
dæma, og til landsins alls, ef þeir
eru ekki þingmenn tiltekins kjör-
dæmis. Enn er þá eftir sú röksemd
að annir ráðherra leyfí þeim ekki
að gegna löggjafarstörfum á Al-
þingi sem skyldi.
Nún vona ég að einhveijir þing-
menn segi skoðun sína á þessum,
hvort sem hún er heldur með eða
„Ég- legg því til að þeir
þingmenn, sem brátt
kunna að veljast í ríkis-
stjórn, afsali sér
þingmennsku, þegar
þar að kemur. Eftir
sem áður haf i þeir
óbreytt málfrelsi og til-
lögurétt á Alþingi. Að
sjálfsögðu myndu svo
koma varaþingmenn í
stað ráðherranna til
þess að setjast á Alþingi
eftir réttum reglum um
það. Síðan verði athug-
að hvort ekki sé rétt
að binda þetta fyrir-
komulag í lögum eða
sljórnarskrá, ef nauð-
synlegt er.“
á móti, því að sjálfsagt er hægt að
koma með mótrök, þótt ég hafi
ekki lagt mig í líma til þess. Ein-
hver myndi kannski segja að enn
fjölgaði í þinghúsinu við Austur-
völl, en er það ekki valddreifíng?
En hvað er þetta fleira í fyrir-
sögninni? Jú, ég held að stefnu
fráfarandi stjórnar hafí alls ekki
verið hafnað í síðustu kosningum.
Það furðulega gerðist að stjómin
missti meirihluta sinn án þess að
stjómarandstaðan fengi meiri hluta
í staðinn. Þetta fínnst mér leggja
Sjálfstæðisflokknum og Framsókn-
arflokknum vissa skyldu á herðar.
En ekki leyni ég því, að heldur vil
ég Alþýðuflokkinn en Kvennalist-
ann til þess að reyna við nýtt
stjómarsamstarf. Ég held að þing-
menn Kvennaflokksins séu of miklir
sósíalistar. Niðurstaða af þessu
síðara: Sjálfstæðisflokkur, Fram-
sóknarflokkur og Alþýðuflokkur er
mín tillaga, ef hægt er að ná um
það viðunandi og traustu samkomu-
lagi.
Höfundur er menntaskólakennari
ogsér um þáttínn Islenskt mál í
Morgunblaðinu.
ÁSKRIFENDUR
AÐEINS EITT
SÍMTAL
691140 691141
Með einu símtali er hægt að breyta innheimtuað-
ferðinni. Eftir það verða áskriftargjöldin skuldfærð á
viðkomandi greiðslukortareikning mánaðarlega.
HS OT0ivnXiIab ib QM
Ljúffengt
gæðakex!
Það ber öllum saman um að
GRANOLA heilhveitikexið frá
LU er eitt það besta sem þú get-
ur vahð, hvort heldur þú velur
það með dökkri eða ljósri súkku-
laðihúð.
E4
EGGERT
KRISTJÁNSSON H/F
SÍMI 6-85-300