Morgunblaðið - 04.06.1987, Blaðsíða 17

V9P r TMTTT K fTTTr> A fU TTA/TMTriT aiílt T«T/TTOíTOT/
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. JÚNÍ 1987
Við dymar að helli
fjársjóðanna
eftirÁrna Johnsen
Lyfjafræðingur, Haukur Inga-
son, ungur maður á upleið að því
er virðist, ritar grein í Mbl. 12.5.
Líklegast er hann kominn í biðröð-
ina eftir að fá apótek, a.m.k. hefur
hann kynnt sér hvað og hvar má
og ekki má leggja á lyf. Hann fer
heldur niðrandi orðum um vanþekk-
ingu landlæknis, annarra embættis-
manna og þingmanna í lyfjaverzlun
(og lyfsölugróða). Hann ætti nú
samt að vara sig á því að tala illa
um þessa menn. Það verður nefni-
lega þingmaður, heilbrigðisráð-
herra, sem veitir honum apótekið
dýrmæta, ef til kemur, eftir að
hafa eflaust ráðfært sig við emb-
ættismenn eins og landlækni. Það
virðist ekki veita af að hafa velvilja
í hveiju homi og þungavigtafjöl-
skyldu, frændur og vini, fyrir
lyfjafræðinga sem sækja um apó-
tek. Það þarf nefnilega oft að
leggjast á ráðherrann, þó að menn
séu komnir að dyrunum á helli fjár-
sjóðanna og kunna töfraorðin til
að opna, eins og Ali Baba forðum.
Dæmi eru til um lyfjafræðinga,
ættlausa og án sambanda, sem í
fjögur skipti voru orðnir fremstir í
biðröðinni áður en þeir komust inn.
40 apótekarar, hinn
bezti (opitmal) hópur
nettótekjur og raunar vita það líka
allir. Nú þarf ekki endilega að setja
dæmið upp þannig að því hærri sem
nettótekjur apótekara séu þeim
mun dýrari séu lyfin. Alveg sjálf-
sagt að vel rekin apótek skili
hagnaði eins og annar góður rekst-
ur. En það er nú aldeilis ekki
trygging fyrir góðum rekstri og
réttlátum hagnaði að einhver nefnd
ákveði álagningu þannig að „með-
alstór apótek standi undir sér“.
(H.I.)
Verðlagsráðin eru nú að týna
tölunni vegna þess að þau hafa
ekki reynst vera trygging fyrir lágu
vöruverði. Þannig mun ljrfjaverð-
lagsráð hverfa líka.
Staðhæfing H.I. að aukin sam-
keppni í lyfsölu þýði eingöngu
aukinn tilkostnað og hærra verð
stenst auðvitað ekki. Aukin sam-
keppni í verzlun hefur yfirleitt alltaf
og alls staðar, m.a. í dreifbýli ís-
lands, haft í för með sér vöruverðs-
hækkun. Þeir sem veita beztu
þjónustuna fá viðskiptin og bezt
reknu verzlanimar standast sam-
keppnina. Hinar fara á höfuðið eins
og gjaman hendir verzlanir, oftast
allra tegunda fyrirtækja á Islandi.
Ábyrg-ð og skyldur
Því skal ekki mótmælt „að nauð-
synlegt er að lyfjadreifingin sé
í höndum fagfólks, þ.e. lyfja-
fræðinga“, eins og H.I. segir. Þá
er gert ráð fyrir að hann eigi við
faglega meðferð og afhendingu lyfj-
anna, ekki endilega það að annast
lyfjaverzlunarreksturinn enda em
lyfjafræðingar ekkert færari um
það en aðrir, nema ef vera skyldi
að upplagi. Hitt er ekki viðunandi
í lok 20. aldar að fólk einnar stétt-
ar skuli úthlutað eftir aldri og
samböndum af mönnum, sem bráð-
um tekur enginn mark á, sbr. H.I.,
einkaleyfi til verzlunarreksturs sem
skilar vemlegum gróða, er hlýtur
að lcoma frá samborgumnum.
Ábyrgðin á lyfjasmásölu virðist
ekki þungbær og frá lyfjafram-
leiðslu og heildsölu em dæmin um
ábyrgðarleysið alveg skuggaleg.
Hvað um handalausu thalidomid-
bömin? Hvað um fólkið í Soveso á
Ítalíu og Bophal á Indlandi?
Rétt er það að lyfjaframleiðendur
bera ekki ábyrgð á því hvaða lyf
læknar ráðleggja, en þeir hafa ansi
mikil áhrif á það. Lyfsalar ráða
heldur ekki hve mikið af lyfjum er
notað, en þeir hafa að sjálfsögðu
ekkert á móti því að það sé mikið.
Það þjónar engum tilgangi að jag-
ast um forsendur samanburðar á
lyfjanotkun eða t.d. um kostnað við
magaskurð sem kannski þyrfti að
gera ef viðkomandi notaði ekki
Arni Johnsen
„Það er feikilega ábata-
samt að framleiða og
selja lyf. Á því er eng-
inn vaf i. Hvort lyf eru
svo dýr eða ekki, það
er svo afstætt, því
heilsuleysi er óbætan-
legt. En það er galið að
leyfa stórgróða á sjúk-
dómum fólks.“
kostnaður sé ekki nema 10% af
heilbrigðiskostnaði öllum?
Sesam opnist þú!
Það er engin tilviljun að lyfja-
framleiðsla heimsins er að lang-
mestu leyti í höndum örfárra aðila.
Það er engin tilviljun að þessi fyrir-
tæki eru kölluð samsteypur, risafyr-
irtæki eða auðhringir. Það er engin
tilviljun að alþjóðleg einkaleyfi í
lyfjagerð og líftækni eru stöðugt
og jafnharðan gleypt af þessum
alþjóða-hákörlum. Það er engin til-
viljun að hart er sótt eftir hvetju
apóteki sem losnar hérlendis. Það
er feikilega ábatasamt að framleiða
og selja lyf. Á því er enginn vafi.
Hvort ljrf eru svo dýr eða ekki, það
er svo afstætt, því heilsuleysi er
óbætanlegt. En það er galið að leyfa
stórgróða á sjúkdómum fólks.
Það hvílir mikil leynd yfir lyfja-
framleiðslu og -sölu. „Upplýsingar
um notkun á einstökum lyfjum
eru hins vegar trúnaðarmál
framleiðanda og heildsala, enda
túlkun á þeim oft vandmeðfar-
in,“ segir Haukur Ingason. Það
segir ósköp lítið þó að til séu gaml-
ar eða nýlegar tölur um sölu lyfja
í ákveðnum lyfjaflokkum. Enginn
óviðkomandi fær að koma inn í
hellinn þar sem fjársjóðimir eru
geymdir. Ali Baba kunni formúlu:
Sesam, Sesam, opnist þú, sem hann
komst yfir hjá ræningjunum 40.
Það verður erfiðara að komast að
formúlunni sem gengur að lyfjahell-
inum. Skrýtið að ræningjamir
skyldu vera nákvæmlega 40 í Þús-
und og einni nótt.
ákveðið magn af lyfjum. Til hvers
er að miða við það að við eyðum
meiru í tóbak en lyf eða að lyija-
Höfundur er blaðamaður og fyrr-
verandi aiþingismaður.
Það er e.t.v. eðlilegt að þeir sem
búnir eru að fá sitt apótek, sem
aðeins dauðinn getur svipt þá, leggi
fæð á alla sem vilja endurskoða
lyfsölukerfið. Apótekarar era til
sem sögðu sig úr Sjálfstæðisflokkn-
um fyrir kosningar í vor og sögðu
hveijum sem heyra vildi, að þeir
hefðu gegnum tíðina greitt mikið í
kosningasjóði flokksins. Aðrir
þjörmuðu að frambjóðendum þessa
flokks og kusu þá sjálfsagt ekki í
hefndarskyni fyrir það að nokkrir
sjálfstæðisþingmenn fluttu á Al-
þingi tillögu um endurskoðun á
lyfjadreifingu. Sú tillaga vakti þjóð-
arathygli og slíkur varð óttinn í
herbúðum lyfjasölunnar að sum inn-
lend lyf vora í snatri lækkuð um
20%. Það var virðingarvert, en er
aðeins brot af því sem hægt er að
gera til að létta af lyfjaokrinu, sem
nemur hundraðum milljóna króna á
ári.
Ungir og ötulir lyfjafræðingar
ættu að gera sér grein fyrir því að
selstöðulyfjaverzlun verður ekki
eilíf fremur en önnur lénsskipulagn-
ing hefur orðið. Ungir lyfjafræðing-
ar era orðnir margir, þrátt fyrir
harða baráttu stéttarinnar, gegn
fjölgun. Aðeins hluti þeirra fær
nokkum tímann afhent sitt apótek,
a.m.k. ef þau verða ekki nema 40,
sem nú virðist bezta talan. Það er
miklu skynsamlegra fyrir unga
lyíjafræðinga að ganga til sam-
starfs við stjórnvöld, sem „ennþá
er tekið eitthvert mark á“, eins
og H.I. segir um endurskoðun lyf-
sölukerfisins, því að það verður
gert hvað sem apótekaramir 40
segja.
Eru lyf ekki dýr?
„Lyf eru ekki dýr,“ segir H.I.
í grein sinni. Slíkar afstæðar skoð-
anir er alltaf erfitt að sanna eða
afsanna, a.m.k. er það alls ekki
„almennilega" gert í grein H.I.
Það skiptir engu máli hve mikinn
hluta 1700 milljóna heildarlyfja-
kostnaðar ríkið greiðir. Lyf verða
ekki ódýr við það.
„ Allir vita að sumir apótekarar
eru nokkuð skattháir," segir H.I.
Hitt vita líka margir með saman-
burði við nágrannalönd að skattar
af háum tekjum era tiltölulega lág-
ir á íslandi og frádráttarsmugur
margar. Það er því líklegt að skyn-
samir apótekarar hafi mjög góðar
ab-mjólk
styrkir stöðu
þíns innri
manns!
Lestu textann á umbúð-
unum og sjáðu hvað
stendur á bak við a og b.
ab-mjólk er kalk- og prótein
rík eins og aðrar mjólkur-
afurðir og kjörin sem
morgunverður eða skyndi-
máltíð, í hádegi eða að
kvöldi, þá ýmist með
blöndu af korni og
ávöxtum eða ávaxtasafa.
ab-mjólk -
morgunverður
sem stendur
með þér!