Morgunblaðið - 04.06.1987, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. JÚNÍ 1987
Hræðast menn myndun ríkis-
stjórnar vegna misskilnings?
eftir Eyjólf
Konráð Jónsson
Um miðjan síðasta mánuð hófust
hér í blaðinu umræður um ríkis-
fjármál, peninga- og vaxtamál,
greiðslustöðu og efnahagsmál al-
mennt. Eg leyfði mér að blanda
mér í umræðuna sem ég taldi menn-
ingarlega og mikilvæga og kvaðst
vænta framhalds hennar eftir að
hagfræðingarnir Markús Möller og
Þórður Friðjónsson höfðu svarað
spumingum blaðsins um skoðanir á
mjög athyglisverðum upplýsingum
og sjónarmiðum sem dr. Tór Einars-
son hafði sett fram og kollvarpa í
rauninni öllum fullyrðingum um
slæma stöðu ríkissjóðs og vandræði
í íslenskum efnahagsmálum um
þessar mundir. Tór svaraði Markúsi
og Þórði 22. maí en síðan hefur því
miður ekkert um málið heyrst þar
til í fyrradag að Þór Sigfússon víkur
að málinu og sérstaklega einum
þætti þess. Þór segir:
„Stjómmálalega hliðin á þessu
máli er að mínu mati mun mikilvæg-
ari en menn virðast telja . . .“ Hann
víkur máli sínu til mín og er ég
honum þakklátur fyrir það og þátt-
töku hans í umræðunni yfírleitt
enda sammála framangreindri
skoðun hans þótt ég geti ekki fall-
ist á allt það sem hann virðist óttast
um hugsanlegar afleiðingar þess
sem hann skemmtilega nefnir
„slökunarstefnu" mína þegar hann
spyr hvort tvíburasystumar Of-
stjórn og Óstjóm séu komnar fram
í „nýjum felubúningi". Það held ég
að óþarft sé að óttast, þær eru alls
ekkert klæddar lengur, hvorki hér-
lendar né erlendar, fremur en
keisarinn forðum. En „stjómmála-
„Ég- hef heldur aldrei
beðið um að ríkissjóður
verði rekinn með mikl-
um svokölluðum halla,
né halla yf irleitt til
langframa heldur ein-
ungis til að brjótast út
úr vítahring verðbólgu
og víxlhækkana.“
lega hliðin" er jafnmikilvæg og
áður og þar koma væntingamar
sem hagfræðingarnir ræddu um svo
sannarlega til sögunnar, það er
ekki nýtt.
Hinn 3. nóvember 1979 ritaði
Jónas Haralz mér merkt bréf sem
svar við grein sem ég hafði ritað í
Mbl. 4. október um íjármál, efna-
hags- og atvinnumál. Bréf Jónasar
birtist fyrst í 3. hefti Frelsisins
1980. En þar segir Jónas neðan-
máls:
„Ég er dálítið hræddur við hug-
myndina um halla ríkissjóðs frá
langtímasjónarmiði séð. Fram að
þessu hefur það verið mjög föst
skoðun á íslandi, bæði meðal al-
mennings og stjómmálanna, að
ekki megi vera halli á ríkissjóði, en
á hinn bóginn þurfí ekki að vera
tekjuafgangur. Hagfræðingar hafa
verið lítt hrífnir af þessum skoðun-
um, því að þeir telja, að stundum
eigi að vera halli og stundum af-
gangur, allt eftir ástæðum. A hinn
bóginn er það efalítið, að skoðana-
festa í þessu efni hefur stuðlað að
íhaldssemi í fjármálum ríkisins. Ef
á annað borð er farið að halda því
fram, að allt sé í lagi með halla,
jafnvel þótt átt sé við takmarkaðan
tíma og sérstakar aðstæður, er
hætta á því, að aginn fari veg allr-
ar veraldar."
Þann ugg sem Jónas Haralz bar
í brjósti 1979 er auðvelt að skilja
enda var hann ekki ástæðulaus þá
eins og á daginn kom þegar vinstri
stjómimar kaffærðu okkur í erlend-
um skuldum næstu árin og verð-
bólgan vafði sig upp í 130%. Það
gerðist þó ekki vegna þess að hall-
inn væri svo mikill á pappírnum,
sem flárlögin voru prentuð á,
skuldasúpuna mátti finna hjá fyrir-
tækjum ríkisins, á lánsfjárlögum, í
sjóðum og bönkum en auk þess
auðvitað í atvinnuvegunum sem
hvergi fengu peninga nema erlent
okurfé þegar íslenska peningakerfið
hafði verið brennt til ösku. Það var
því vissulega ástæða til að Heim-
dallur varaði við því að áfram yrði
haldið á þeirri braut og Þór Sigfús-
son þarf ekkert að afsaka það eða
veija, enda allt annað mál en til-
færsla innlendra fjármuna t.d. með
þeim hætti að örlítið brot þeirra
ijármuna, sem ríkið „þarf“ sé áfram
í eigu borgaranna þótt stjórnvöld
fái það „til afnota" um stundarsak-
ir í stað þess að hrifsa það með
sköttum og svipta almenning eign-
arráðunum. Um þetta sýnist mér
líka að við Þór séum algjörlega
sammála. Og ég er líka sammála
honum þegar hann segir:
„Umframeyðslan og stækkun
ríkisjötunnar er lfklega tryggasta
leiðin til þess að veðsétja endanlega
framtíð ungs fólks hjá innlendum
skattstjórum." En það er einmitt
þetta sem við höfum verið að gera
til skamms tíma með ofstjóm og
ofsköttun. Við höfum verið í víta-
hringnum en gætum brotist út úr
honum ef við höldum áfram á þeirri
leið sem við höfum gengið allra
síðustu misserin, þeirri leið að ríkið
komi til móts við borgarana og slaki
á klónni, skattaklónni. Það má auð-
vitað kalla „slökunarstefnu" og ég
sé enga ástæðu til að ætla að „ag-
inn fari veg allrar veraldar“ eins
og Jónas Haralz óttaðist. Hann fór
einmitt veg allrar veraldar af því
að ríkið herti stöðugt á klónni —
og svo auðvitað af því að valda-
svindlið, sem alltaf er versta
svindlið, var í algleymingi. Ef heið-
arlegri stjórn tekst að slaka á
valdaklóm og fólkið fær trú á að
hún muni halda áfram á þeirri leið
er svo sannarlega ekkert að óttast,
um það sér hin jákvæða vænting.
Ég hef heldur aldrei beðið um
að ríkissjóður verði rekinn með
miklum svokölluðum halla, né halla
yfirleitt til langframa heldur ein-
ungis til að bijótast út úr vítahring
verðbólgu og víxlhækkana. Og
reynslan að undanförnu sýnir að
auðvelt er að fara með verðbólgu
niður í núll með því að ríkið gefí
eftir á okursköttum og öðrum
neyslusköttum svo að verðlag
beinlínis lækki. Tór Einarsson segir
eftirfarandi um „halla" ríkissjóðs:
„Segjum að halli ríkisins, að
meðtöldum fyrirtækjum og sjóðum
í B-hluta fjárlaga, svo og orkuveit-
um, verði 3,5 milljarðar króna á
árinu. Nú eru erlend lán ríkisins
gengistryggð en óverðtryggð gagn-
vart verðbólgu í löndum lána-
drottna. Þau rýrna því sem henni
nemur. Sú rýrnum gæti numið um
1,5 milljarði á þessu ári. Önnur lán
ríkisins eru mestmegnis verð-
tryggð. „Leiðréttur“ halli næmi
þannig um 2 milljörðum króna,
rúmlega 1% af landsframleiðslu.
Nú ber ekki að taka þessar tölur
bókstaflega, þar sem um ágiskanir
er að ræða. Ljóst er þó að hallinn

Mánudaga-fímmtudaga: 10
Föstudaga: 10-20 •
Laugardaga: LokaÓ
V*V
n
-- -"t*—..
í

'/1
-18.30
§ \
*
Eyjólfur Konráð Jónsson
verður miklu minni en t.d. í löndun-
um þremur sem tiltekin eru í
töflunni" (þ.e. Belgíu 8,9%, Ítalíu
6,0% og Svíþjóð 6,8%).
Dr. Tór hefur bent á að innlend-
ar „skuldir" íslenska ríkisins séu
+5,6% (mínus fimm komma sex)
af landsframleiðslu. Hann lýkur
grein sinni með þessum orðum:
„Við höfum dæmi úr samtíman-
um þar sem ríkisskuldir nema yfir
100% af landsframleiðslu (Belgía
og Italía). En sagan kann að greina
frá enn hærri tölum. Skuldir breska
ríkisins komust yfir 200% af þjóðar-
framleiðslu á öndverðri 19. öld og
upp í 230% í lok seinni heimsstyij-
aldar.
Ljóst er að þótt íslenska ríkið
kostaði halla sinn með innlendri
skuldasöfnun nokkur næstu ár,
yrðu ríkisskuldir órafjarri þessum
tölum.“
Þorir enginn að mynda ríkis-
stjórn?
Höfundur er einn af alþingis-
mönnum Sjálfstæðisflokks fyrir
Reykjavíkurkjördæmi.
Sumar-
búðir í
Skálholti
SÍÐASTLIÐIÐ sumar var gerð
tilraun með sumarbúðir í Skál-
holti fyrir böm á aldrinum 7—12
ára. Dvöldu börnin í viku. Lögð
var áhersla á tónlist og myndlist
ásamt útivera og náttúruskoðun,
undir leiðsögn tónmennta- og
myndmenntakennara.
í lok námskeiðsins var haldin
sýning á verkum barnanna og
sungu þau við messu í Skálholts-
kirkju.
Tilraunin tókst mjög vel og er
ætlunin að halda tvö námskeið í
sumar. Fyrra námskeiðið verður
4.-9. ágúst, seinna námskeiðið
10,—16. ágúst. Leiðbeinendur verða
Áslaug B. Ólafsdóttir, Hjördís I.
Ólafsdóttir og Halldór Vilhelmsson.
(Fréttatilkynning)
Kvenfélag
Kópavogs:
Skógrækt-
arferð í
kvöld
Á AÐALFUNDI Kvenfélags
Kópavogs 28. mars sl. var sam-
þykkt að tilnefna þijár konur í
Skógræktaraefnd, eina frá
hveiju aðildarfélagi.
Skógræktamefndin biður nú
konur að koma að Einbúa í Kópa-
vogi í kvöld til að hlúa að og gefa
áburð þeim tijáplöntum sem gróð-
ursettar voru vorið 1985. Meðal
þeirra sem verða á staðnum er Ein-
ar Sæmundsson, landslagsarkitekt
bæjarins.