Morgunblaðið - 04.06.1987, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. JÚNÍ 1987
Um burðarþolshönnun bygginga
eftir Halldór Jónsson
Að undanfömu hafa sjónir
manna mjög beinst að hönnun burð-
arþols í byggingum á höfuðborgar-
svæðinu. I ljós hefur komið, að
ýmsum byggingum er ábótavant
hvað burðarþolshönnun varðar. I
öðrum hafa byggingameistarar ekki
fylgt fyrirmælum eða gert óheimilar
ráðstafanir á eigin spýtur, t.d. að
saga úr burðarveggjum o.s.frv.
Sjónvarpsþáttur Halls
Svo sem venja er þegar blaða-
menn fara að ræða tæknileg
málefni, þá er moldrokið þvílíkt, að
ekki verður auðvelt að greina hism-
ið frá kjamanum. Þeir Hallur
Hallsson og Jónas Kristjánsson
gátu því sameinast um að sauma
að byggingafulltrúanum í
Reykjavík ( Kastljósþætti Halls í
sjónvarpinu þann 1. júní sl., vænt-
anlega til að skemmta lýðnum. Til
allrar hamingju var Davíð Oddsson
borgarstjóri staddur í þættinum og
gat borið blak af byggingafulltrúa,
sem þeir kumpánar settu upp að
vegg og töluðu digurbarkalega við
hann um hluti, sem þeir bera lítið
skynbragð á. Mér fannst að Gunnar
Torfason verkfræðingur hefði átt
að leggja meira faglega til mál-
anna, þar sem hann á þó að þekkja
vel til allra mála og þeirra erfið-
leika, sem við er að glíma í starfi
byggingaeftirlitsins.
Fjölgun burðar-
þolshönnuða
Ekki skal dregið úr því, að vegna
mjög örrar fjölgunar í stétt burðar-
þolshönnuða, þá virðist meðalþekk-
ingu þeirra hafa hrakað. Samtímis
hefur sá siður verið tekinn upp, að
byggjendur, sem í flestum tilvikum
eru byggingameistarar eða svo-
nefndir „braskarar", þ.e.a.s. byggja
til að selja, láta hönnuði bjóða í
teikningar. Afleiðingin er sú, að sá
fær verkið, sem ódýrast býður og
þá væntanlega hefur minnst fyrir
verkinu. Þar að auki dettur „bygg-
ingabraskara“ síst í hug að leita
tilboðs hjá hönnuði, sem er þekktur
fýrir að nota mikið jám og háa
álagsstuðla. Vönduð hönnun hverf-
ur þannig af markaðnum og allt
miðast við lágmark eða hreinan
„drullusokkafrágang" eins og þetta
hefur verið skilgreint af Gunnari
Torfasyni. Og því miður komast
slíkar hannanir í gegnum sigtið hjá
byggingafulltrúanum, ekki bara í
Reykjavík heldur um ailt land. Þetta
er löngu vitað, en yfírvöld hafa
ekkert gert í málinu, hvorki borgar-
verkfræðingurinn í Reykjavík,
ráðherra né önnur staðbundin yfir-
völd. Ýmsar ástæður fyrir þessu
komu fram í máli byggingafulltrúa
í þættinum. Hönnunaraðilum hefur
einfaldlega verið treyst of langt til
þess að skila fullnægjandi vinnu og
annaðhvort orðið uppvísir að van-
kunnáttu eða hyskni. Sé fyrri
ástæðan rétt, þá hefur löggildingar-
aðilanum yfírsést.
„Stóru verkfræði-
stofurnar“
Á meðan „stóru verkfræðistof-
umar“ höfðu nóg að gera í virkjana-
framkvæmdum, eftir fyllstu töxtum
væntanlega, þá litu þær jrfirleitt
ekki við „fimmeyringabissness"
eins og húshönnun. Nú er virkjana-
tíminn liðinn í bili. Því vantar
verkefni en fá of fá, vegna þess að
verðlag á markaðnum er orðið fyrir
neðan þeirra mælikvarða. Því eru
þessir aðilar núna óðfúsir að rétta
fram hjálparhendur sínar til að taka
að sér verke’fni á þessu sviði. Þó
er það engan veginn sjálfgefíð, að
öll hin besta þekking sé samankom-
in á þessum stofum. í gegnum
tíðina hef ég oft séð hönnunargalla
hjá háum sem lágum á þessu sviði
og gat þá sjálfur. Svo menn skyldu
nú hafa fyrirvara í takmarkalausri
trú sinni á alhæfni þessara aðila.
Þama vinna bara menn eins og eru
annarstaðar, koma og fara þó að
nafnið á hurðinni sé óbreytt.
En hvað er nú til ráða? Borgar-
stjóri er sleginn yfir niðurstöðu
burðarþolskönnunar þessara tíu
húsa. Þessi hús eru ekki úrtök,
heldur valin sérstaklega með það
fyrir augum að finna að þeim. Gula
pressan notar svo þessar skýrslur
til þess að ráðast á byggingafulltrú-
ann í Reykjavík, sem sjálfur er í
hópi reyndustu og samviskusöm-
ustu burðarþolshönnuða landsins.
Reynt er jafnvel að gefa almenningi
þá mynd af honum, að hann viti
ekkert hvað hann er að gera og það
leysi málið að reka hann. Allt eftir-
lit sé í molum og allar byggingar
séu að hrynja. Tæknimaður getur
yfirleitt ekki rökrætt við ýlfrandi
úlfahóp blaðamanna um tæknimál,
það þekkir undirritaður af eigin
reynslu. Það er því mikilvægt fyrir
almenning að gera sér grein fyrir
hvemig þetta mál er vaxið og
hvemig stjómmálaleg yfirvöld ætla
að bregðast við.
Borgarstjóri fékk Gunnar Torfa-
son í áminnstum sjónvarpsþætti til
þess að samþykkja þá fyrirætlun
sína, að fela 4 útvöldum verkfræði-
stofum að yfirfara allar teiknin'gar
og útreikninga burðarþolshönnuða.
Gott og vel, þetta gæti orðið til
bóta ef vel til tækist. En hvemig
er líklegra að þetta verði í fram-
kvæmd? , ■
Framkvæmdin
Segjum svo, að ég taki að mér
hönnun fyrir byggingameistara A,
sem ætlar að byggja hús til að selja
í samkeppni við byggingameistara
B. Ég skila mínum teikningfum inn
til byggingafulltrúa til samþykktar.
Hann sendir þær til yfirferðar til
verkfræðistofu C, sem getur ekki
farið yfir þær fyrr en seinna, því
hún er að hanna samkeppnishús
fyrir byggingameistara B. Segjum
svo, að hún gæti fyllsta réttlætis
gagnvart mér og láti viðskipta-
tengsl sín við B ekki hafa fagleg
áhrif á sig. Ég hlýt samt að Ienda
aftur í röðinni og hafa verri stöðu.
Afleiðingin verður sú, að bygginga-
meistari A felur mér ekki hönnun
aftar heldur fer beint í verkfræði-
stofu C, sem hefur gott samband
við verkfræðistofur D, E og F og
fær þar fljóta yfirferðarafgreiðslu.
Ég verð þá að fara að gera eitthvað
annað.
Fjórar verkfræðistofur borgar-
stjóra munu þannig fyrirsjáanlega
leggja undir sig allan markað í
lagnahönnun á svæðinu og stimpla
hver fyrir aðra. Og hveiju höfum
við þá breytt?
Prófunarverk-
fræðingar
Erlendis taka sérstakir burðar-
þolsverkfræðingar sérstök hæfni-
próf hjá ríkinu til þess að hljóta
löggildingu prófunarverkfræðinga.
Þetta eru erfið próf og ekki alltaf
framkvæmd af fyllsta hlutleysi.
Besti maðurinn í árganginum hjá
Halldór Jónsson
„ Af þessu má glögglega
sjá, að borg-arstjórn
Reykjavíkur er tæplega
að stefna rétta leið í
þessu máli. Réttara
hefði ég talið, að fá
reyndustu og færustu
verkfræðinga okkar á
sviði burðarþols til þess
að setja upp óháð fyrir-
tæki, helst fleiri en eitt,
til þess að taka að sér
yfirferð reikninga og
teikninga eingöngu. Þá
væri fyllsta hlutleysis
gætt.“
mér í burðarþolsfræði féll t.d. á
svona prófi, þó hann hefði hlotið
ágætiseinkunn í skólanum. Kunnin-
gjamir segja okkur að hann hafi
ekki átt frændur á réttum stöðum.
Það er víða hjálp í því að vera skyld-
ur kardinálanum. Enda kemur
einhver klíkuskapur í þessari grein
fram í Þýzkalandi, sem annarstað-
ar. Þessi stétt manna gerir hins
vegar ekkert annað, í flestum tilvik-
um, en að fara yfir hjá burðarþols-
hönnuðum, enda fá þeir þannig
betra verð fyrir yfírburðaþekkingu
sína en venjulegir puðarar. Þeir
stunda því ekki almenna hönnun í
samkeppni við hina, sem gætu í því
tilviki skipt við aðra prófunarverk-
fræðinga, þó að um vissa einokun
sé að ræða.
Í stóru borgunum vinna menn
með þessi próf beint hjá embættum
byggingafulltrúa. Burðarþolshönn-
un í Þýzkalandi fær því yfirleitt
hlutlausa umfjöllun og skjóta af-
greiðslu, sem skiptir verulegu máli
á markaðnum, t.d. ef skjótra breyt-
inga er þörf við byggingu. Og
einmitt það atriði gæti ráðið úrslit-
um um val byggjanda á burðarþols-
hönnuði.
Hvað er til ráða?
Af þessu má glögglega sjá, að
borgarstjóm Reykjavíkur er tæp-
lega að stefna rétta leið í þessu
máli. Réttara hefði ég talið, að fá
reyndustu og færustu verkfræðinga
okkar á sviði burðarþols til þess að
setja upp óháð fyrirtæki, helst fleiri
en eitt, til þess að taka að sér yfir-
ferð reikninga og teikninga ein-
göngu. Þá væri fyllsta hlutleysis
gætt. Þetta kerfi má telja nauðsyn-
legt öryggisins vegna, því öllum
getur yfirsést og betur sjá augu en
auga. Með þessu móti er öryggi
borgaranna betur tryggt og allir
munu sitja við sama borð.
Að mínu mati er þetta hin rétta
leið til þess að taka á þessu máli.
Það er algerlega ósanngjamt að
kenna byggingafulltrúanum í
Reykjavík einum um það, sem mið-
ur hefur farið. Hvemig þessum
málum hefur verið háttað er líka á
ábyrgð borgarverkfræðings sem er
yfirmaður byggingafulltrúa og
skammtar tæknimönnum slík
launakjör, að nægilega hæfir
starfsmenn fást ekki. Svo og félags-
málaráðherra, sem veitir mönnum
löggildingu til þess að bera ákveðin
starfsheiti, sem eiga að vera trygg-
ing borgarans fyrir kunnáttu
viðkomandi, rétt eins og læknis-
heiti, flugstjóratitill, og svo má
lengi telja.
Þetta sama gildir um byggingar
í öllum sveitarfélögum landsins,
ekki bara í Reykjavík, þar sem
ástandið er jafnvel betra en annars
staðar. Ég hef víða séð byggingar,
sem hægt væri að skrifa æsifréttir
um. En blaðamenn leysa ekki
vandamál byggingariðnaðarins í
landinu, það verða tæknimenn að
gera með fulltingi stjómmála-
manna.
Höfundur er verkfrœðingur.
..... Morgunbiaðið/Bjami Nokkrar hinar verðandi barnfóstra fylgjast með leiðbeinendunum.
Gerður Pálsdóttir, Berglind Bjamadóttir, Eva Dögg Knstbjömsdottir, Eydís Elmjóns-
dóttir og Ragnar Freyr Ingólfsson.
Rauði kross íslands:
Námskeið fyrir verðandi barnfóstrur
UNDANFARIN ár hefur Rauði
kross íslands haldið barafóstm-
námskeið á sumrin og munu 52
krakkar sækja slfk námskeið í
sumar. Hvert námskeið tekur
fjögur kvöld og em krökkunum
kennd ýmis gmndvallaratriði í
sambandi við meðal annars
starfsaðferðir, þroskaskeið
baraa, matarvenjur og skyndi-
hjálp ef slys bæri að höndum.
Leiðbeinendur era þær Bryndís
Markúsdóttir, fóstra, og Sigrún
Sigurðardóttir, hjúkmnarfræð-
ingur.
Morgunblaðið leit inn á eitt þess-
ara námskeiða nú í vikunni þar sem
saman voru komnir 29 krakkar. 28
stelpur og einn strákur.
Við tókum fimm þeirra tali þau
Gerði Pálsdóttur, 14 ára, Eydísi
Elínjónsdóttur, 11 ára, Evu Dögg
Kristbjömsdóttur, 12 ára, Ragnar
Frey Ingólfsson, 11 ára og Berg-
lindi Bjamadóttur, 13 ára.
Þetta var fyrsta kvöld nám-
skeiðsins og sögðust þau hingaðtil
hafa lært ýmislegt um kurteisi,
hreinlæti og stundvísi. Berglind
hafði einnig sótt síðasta kvöldið á
fyrra námskeiði og lært m.a. hvem-
ig bregðast ætti við þegar eitthvað
hrykki ofan í bam og stæði í því.
Krakkamir voru sammála um að
gaman væri á námskeiðinu þó að
svolítið strembið væri að þurfa að
skrifa jafn mikið og þau þyrftu að
gera. Einungis Gerður hafði passað
töluvert áður, en flest voru krakk-
amir búin að fá vinnu við pössun
nú í sumar. Það að hafa sótt þetta
námskeið töldu þau vera mikin kost,
bæði hvað varðaði atvinnuleit og
að geta sinnt starfínu sem best.