Morgunblaðið - 17.11.1987, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. NÓVEMBER 1987
41
Ijörnin og ráðhúsið:
Mál allra landsmanna
eða borgaryfirvalda?
Stefán Guðmundsson: Fáránleg* umræða
Guðrún Helgadóttir: Borgin brýtur lög
Líkan að fyrirhuguðu ráðhúsi.
MESTALLUR fundartími samein-
aðs þings í gær fór í umræður
um þingsályktunartillögu nokk-
urra þingmanna Alþýðubanda-
lags, Borgaraflokks og Kvenna-
lista um könnun á lífríki
Tjarnarinnar vegna fyrirhugaðr-
ar ráðhúsbyggingar Reykjavík-
urborgar. Fjöldi þingmanna tók
til máls og margir oftar en einu
sinni. Inn í þessa umræðu fléttuð-
ust síðan hin margvislegustu mál
s.s. umferðarkerfi Reykjavíkur-
borgar, nýtt þinghús og lagasetn-
ing um Reykjavík. Töldu margir
þingmenn þetta mál heyra undir
borgarstjórn Reykjavíkur og ætti
því ekki að eyða dýrmætum tíma
Alþingis í það. Aðrir sögðu það
hins vegar vera „mál allra lands-
manna“ og Alþingi skylt að taka
á því.
Guðrún Helgadóttir (Abl.-Rvk.)
fyrsti flutningsmaður tillögunnar
sagði trúlega alla landsmenn vera
sammála um að Tjömin væri hið eig-
inlega hjarta Reykjavíkur. Sú nátt-
úra sem þar þrifist væri sú vin sem
drægi til sín unga sem aldna allan
ársins hring. Nú stæði til að byggja
á þessum stað ráðhús og væri því
þessi tillaga flutt. Hún fjallaði ekki
um skipulagsmál heldur væri hún
flutt í þeim tilgangi að lífríki Tjamar-
innar yrði varðveitt eins og kostur
væri. Guðrún sagði vilja Reykvíkinga
vera að ekkert yrði gert er stofnaði
þessu lífríki í hættu.
Flutningsmenn vildu ekkert um
það segja hvaða áhrif fyrirhugað
ráðhús hefði en bentu á að sam-
kvæmt lögum ætti borgin að óska
eftir áliti Náttúmvemdarráðs þar
sem Tjömin og nágrenni hennar
væm á náttúmminjaskrá. Það væri
„furðulegt" hvemig borgaryfirvöld
hefðu haldið á þessu máli. Borgar-
verkfræðingur hefði að engu lög með
þeim rökstuðningj að einungis væri
verið að skerða 1% af Tjöminni.
Taldi Guðrún að þegar byggingin
væri komin út í Tjömina þyrfti fljót-
lega að skera enn meira af henni til
þess að breikka götur í kjölfar auk-
ins umferðarþunga.
Hið „hroðalega“
þinghús
Eyjólfur Konráð Jónsson
(S.-Rvk.) sagðist ekki hafa neitt á
móti því að svona tillaga væri til
umræðu. Honum fyndist það þó
standa þingmönnum nær að ræða
um annað mál og alvarlegra, nefni-
lega byggingu hins „hroðalega
þinghúss" sem hefði verið „lumað"
inn á síðustu Qárlög. Sagðist hann
vona að bygging þess húss yrði aldr-
ei samþykkt á Alþingi. Það mætti
aldei rísa í Kvosinni. Við þriðju um-
ræðu íjárlaga ætti hann von á því
að reynt yrði að knýja fram fjárfram-
lög en það bæri að stöðva.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson,
forseti sameinaðs þings, vitti Ey-
jólf Konráð Jónsson og sagði hann
vera að ræða mál sem væri ekki á
dagskrá og því ekki til umræðu.
Hefði hann „vegið að Alþingi“ með
orðum sínum. Hægt væri að svara
„öfgum“ hans við síðara tækifæri.
Kristín Einarsdóttir (Kvl.-Rvk.)
sagði þessa ráðgerðu skerðingu á
Tjöminni geta virst óverulega en hún
vildi minna á að frá aldamótum hefði
Tjömin verið skert mjög verulega.
Það væri ekki bara húsið sem væri
sökudólgur í þessu máli heldur líka
umferð í kjölfar þess. Henni væri það
mjög til efs að t.d. Tjamargatan
myndi þola meiri umferð. Innan fárra
ára gæti þurft að breikka Tjamar-
götu og jafnvel Fríkirkjuveg.
Eyjólfur Konráð Jónsson sagði
að ef forseti ætlaði að hefja rökræð-
ur við þingmenn ætti hann að víkja
úr stóli á meðan. Hann taldi sig ekki
hafa farið út af dagskrá með mál-
flutningi sínum. Það væri jafn eðli-
legt að ræða nýtt þinghús og að
ræða um umferðargötur í miðbænum
og hverfið í heild.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
sagðist hafa sagt það eitt sem væri
skylda hans, það að benda mönnum
á hvað væri þingsköp og hvað ekki.
Hann hefði ekki rökrætt við þing-
manninn.
Fáránleg umræða
Júlfus Sólnes (B.-Rn.) sagði mál-
efni Tjamarinnar vera málefni allra
landsmanna. Höfuðborgin væri öllum
kær. Með ráðhúsinu pg umferðar-
mannvirkjum í lcjölfar þess væri
endanlega búið að eyðileggja lífríki
Tjamarinnar. Taldi hann tímabært
að setja lög um svæðið og Tjömina
á náttúruminjaskrá.
Stefán Guðmundsson (F.-Nv.)
sagði að þessar umræður hefðu átt
að fara fram í borgarstjóm. Þetta
væri mál borgaryfirvalda sem væm
fyllilega fær um að ræða það á sínum
vettvangi. Ráðhúsbyggingin sjálf
væri að hans mati bæði stílhrein og
falleg.
Stefán spurði hvort þeir myndu
ekki leggja kollhúfur sem vildu þjóð-
aratkvæðagreiðslu um málið ef hann
og fleiri myndu leggja til að ríkis-
stjómin hefði áhrif á hvar bæjar-
stjóm Sauðárkróks byggði yfir
starfsemi bæjarins. Þetta væri „fár-
ánleg umræða" sem ekki ætti heima
á Alþingi.
Ujörleifur Guttormsson (Abl.-
Al.) sagði þetta að sjálfsögðu vera
mál allra landsmanna. Vemdun á
stöðum sem væm settir á náttúm-
minjaskrá snerti alla landsmenn.
Ekki mætti einskorða sig við skipu-
lagslög heldur bæri líka að taka tillit
til laga um Náttúmvemdarráð.
Þj óðaratkvæðagreiðsla
hugsanleg-
Albert Guðmundsson (B.-Rvk.)
sagðist vera á sömu skoðun og Hjör-
leifur. Þingmenn ættu að varðveita
lífríki hvar sem væri. Það ætti að
koma í veg fyrir að „troðið" yrði á
það sem náttúran hefði gefið okkur
af mönnum sem „ekki hefðu tilfinn-
ingu fyrir náttúruauðæfum".
Tjömin væri perla höfuðborgar-
innar og þyrfti að ræða þetta mál á
Alþingi. Jafnvel kæmi til greina að
láta fara fram þjóðaratkvæða-
greiðslu um málið. Ráðhús í
Reykjavík ætti að standa frjálst með
nóg land í kringum sig. Það ætti að
vera áberandi og fallegt og setja
svip sinn á land og þjóð. Sagðist
hann harma ef þjóðaratkvæða-
greiðslu þyrfti til að hafa vit fyrir
borgaryfirvöldum.
Páll Pétursson (F.-Nv.) sagði það
koma Alþingi við ef stórbygging
ætti að rísa í grennd við þingbygg-
ingamar. Þingstaðurinn yrði ekki
eins aðgengilegur ef af yrði.
Guðrún Helgadóttir sagði það
vera furðulegt að heyra þingmenn
segja að náttúruminjar i Reykjavík
kæmu þeim ekki við. Spurði hún
hvort þingmenn hefðu ekki enn upp-
götvað að Reylqavík væri á íslandi.
Það snerti taugar manna ef röskun
á lífríki yrði ekki bætt. Flutnings-
menn vildu vara við að farið yrði af
stað með svo miklu offorsi að lífríki
yrði hugsanlega skaðað. Það væri
erfítt að sjá hvers vegna lægi svo
mikið á. Borgarstjóri og borgarverk-
fræðingur virtust einir geta ákveðið
hvenær ætti að byggja. Ekki væri
farið eftir lögum því málið ætti að
leggja fyrir Náttúruvemdarráð.
Eðlilegt að ræða
nýtt þinghús
Guðrún Agnarsdóttir (Kvl.-
Rvk.) sagði málefni höfuðborgarinn-
ar skipta alla landsmenn máli.
Umferð í miðbænum myndi aukast
með byggingu ráðhúss og þinghúss
og væri því eðlilegt að minnst væri
á siðara húsið í umræðunum. Það
væri hluti af þeirri heild er ætti að
umlykja Tjömina. Nýjar byggingar
hefðu líka tilhneigingu til þess að
vaxa — sér í lagi opinberar bygging-
ar.
Ólafur Þ. Þórðarson (F.-Vf.)
sagði þetta mál snerta tilfinningar
margra þingmanna. Hjörleif Gutt-
ormsson taldi hann hafa flutt „sið-
bótarræðu" og talað um það sem
fáheyrðan hlut að Reykvíkingar ættu
að ráða þessu máli sjálfir. Spurði
hann hvar samræmið væri í málflutn-
ingi þessa þingmanns er stundum
boðaði meira sjálfræði sveitarfélaga
en vildi nú að skipulagsréttindin yrðu
AIMIKSI
af þeim tekin.
^Hann vænti þess að það hefði nú
ekki gerst að ef sveitarfélag hefði
tekið ranga ákvörðun þá ætti Alþingi
að vera „stóri-pabbi“ og taka af því
réttinn að taka ranga ákvörðun.
Vegið væri að rótum lýðræðisins ef
svipta ætti þau réttinum til þess að
taka ranga ákvörðun.
Það væri líka stór fullyrðing að
halda þvi fram að verið væri að
bijóta lög. Hvert ætti þá að fara
með þau mál? Er Alþingi orðið að
dómstól, spurði þingmaðurinn. „Em
menn að leggja til að dómsvaldið
verði afnumið og að Alþingi dæmi í
svona málum?" Ólafur Þ. sagði að
ef verið væri að bijóta lög hlyti það
að vera siðferðileg skylda flutnings-
manna að kæra borgarstjóm en
fráleitt væri að leggja til að dóms-
valdið yrði flutt.
Eiður Guðnason (A.-Vl.) sagðist
ekki telja neitt óeðlilegt við það að
þetta mál væri rætt á þessum vett-
vangi. Það snerti þjóðina og Alþingi.
Þama væri líka verið að byggja ofan
í þingstaðinn.
Þingmaðurinn 'ýsti furðu sinni á
umræðum um lífríki Tjamarinnar.
Þeir sem mest töluðu hefðu þar
minnst komið nálægt. Það væri ann-
að en ráðhúsið sem stofnaði því í
hættu. Jafnvægi lífríkisins hefði þeg-
ar verið raskað með flölgun veiði-
bjallna er nærðust á andamngum.
Eiður sagðist furðast að ekki hefði
komið fram hversu lítinn sóma borg-
in sýndi Tjöminni. Það væri til
„háborinnar skammar" hvemig
borgin sinnti Tjöminni. Sjálfsagt
væri að gera könnun á lífríki hennar
en meira þyrfti að koma til.
Lög á Reykvíkinga?
Hjörleifur Guttormsson sagðist
vera talsmaður valddreifingar en
hann vildi ekki gefa sveitarfélögum
alræðisvald. Vildi hann benda á að
Reykjavík hefði sérstöðu meðal sveit-
arfélaga sem höfuðstaður landsins
og skipti því meira máli en heima-
byggðir þingmanna. Það þyrfti því
að gera meiri kröfur til höfuðstaðar-
ins. Hjörleifur sagði að þingmenn
ættu að ræða það f fullri alvöm hvort
Aiþingi ætti ekki að marka ákveðn-.
ari farveg varðandi höfuðstaðinn.
Þórhildur Þorleifsdóttir (Kvl.-
Rvk.) sagðist ekki sjá betur en að
þetta mál snérist um hvort farið
væri eftir Náttúmvemdarlögum. Al-
þingi setti þessi lög og því kæmi því
við hvort eftir þeim væri farið. Þetta
væri ekki spuming um það hvort
byggingin ætti að rísa eða ekki..
Sólveig Pétursdóttir (S.-Rvk.)
sagðist ekki geta séð að færðar hefðu
verið sönnur á að lög hefðu verið
brotin og þvf furðulegt að bera slfk
embættisafglöp á borgarstjóra og
embættismenn borgarinnar. Það
væm löglega kjömir fulltrúar
Reykj avíkurborgar sem hefðu skap-
að hér græn svæði og aðstöðu til
útivistar.
Sólveig spurði síðan hvers vegna
svo hörð orð hefðu verið látin falla
í garð borgaryfirvalda. Væri það
vegna þess að sjálfstæðismenn væm
þar í meirihluta eða væm þetta ein-
ungis ásakanir um röng vinnubrögð?
Geir H. Haarde (S.-Rvk.) sagði
þingmenn tala „andaktlega" um end-
umar á Tjöminni. Hér væri á ferðinni
mál er ætti heima í borgarsijóm
Reykjavíkur. Sagðist þingmaðurinn
treysta þeim sem þar störfuðu í einu
og öllu til að fara eftir réttum regl-
um. Verið væri að eyða dýrmætum
tíma þingsins í mál er ættu heima í
borgarstjóm en þetta væri hugsað
til þess að koma höggi á meirihluta
sjálfstæðismanna í Reykjavík.
Ekki Austfjarðaþoku
Ólafur Þ. Þórðarson sagðist
gjaman vilja að Hjörleifur Guttorms-
son formaði þá hugsun sfna að setja
lög á Reykvíkinga. Hún þyrfti að
vera ljós en ekki í einhverri „Aust-
fjarðaþoku". Hann yrði ekki stuðn-
ingsmaður slíkrar tillögu en af
þessum umræðum að dæma liti svo
út að hann fengi talsvert af slíkum.
Halldór Blöndal (S.-Rvk.) sagði
að ýmsir hefðu ýjað að því að verið
væri að bijóta lög um Náttúmvemd-
arráð. Sagt væri að Alþingi' þyrfti
að ganga þar inní og koma í veg
fyrir lögbrot. Ef ekki væri ljóst í lög-
unum hver væri eftirlitsaðili taldi
Halldór eðlilegast að flutt yrði breyt-
ingartillaga við lögin þar sem þess
yrði getið.
Menn gætu síðan velt fyrir sér
hvort formaður Alþýðubandalagsins
hefði gerst meðflutningsmaður á til-
lögu til að binda hendur meirihluta
bæjarstjómar Neskaupstaðar eða
hvort Albert Guðmundsson hefði
stutt svona tillögu er hann var sjálf-
ur í meirihluta Sjálfstæðisflokksins
í borgarstjóm.
Guðmundur Ágústsson (B.-
Rvk.) sagði mikið hafa verið rætt
um hveijir ættu að taka á þessu
máii. í hans huga væri verið að at-
huga hvort sveitarfélagið Reykjavík
væri að fara rétt að málum miðað
við lög um Náttúruvemdarráð. Það
væri ein af gmndvallarskyldum Al-
þingis að sjá til þess að fram-
kvæmdavaldið færi ekki út fyrir
starfssvið sitt.
Albert Guðmundsson sagði Hall-
dór Blöndal liafa gefið f skyn að þar
sem hann væri ekki lengur í Sjálf-
stæðisflokknum þá hefði hann skipt
um skoðun.
Albert sagði sig og sjálfstæðis-
menn hafa verið sammála um að
reisa þyrfti ráðhús en þeir væm þó
ósammála um staðsetninguna. Al-
bert sagðist myndu styðja borgar-
stjóra í verkum sem þeir væm
sammála um en hann teldi borgar-
stjóra vera „röskan og skemmtileg-
an“. Hann liti á hann sem félaga í
pólitfk þó þeir væm í „mismunandi
Sjálfstæðisflokkum" í dag.
Steingrímur J. Sigfússon sagðist
gjaman vilja hafa enga skoðun á
þessu máli en tvennt gerði það þó
illmögulegt. í fyrsta lagi snerti stað-
setning hússins umhverfísvemd og í
öðm lagi bæri að hafa í huga hina
miklu opinbem starfsemi sem ráð-
gerð væri til viðbótar á svæðinu.
Minnti hann á fyrirhugað nýtt
þinghús og spurði hvort andstaðan
yrði ekki tvöfalt meiri ef tvær stór-
byggingar ættu að rísa samtímis.
Þetta þyrfti að ræða í samræmi. Sú
hætta væri líka til staðar að ráð-
húsið yrði tilbúið er Alþingi ætlaði
að hefja byggingu á sfnu húsi og
þyrfti þá kannski nágrannasveitarfé-
lagið Kópavogur að úthluta fleirum
en Sambandinu land undir höfuð-
stöðvar sínar.
Eyjólfur Konráð Jónsson:
Nýtt „hroðalegt“ þinghús
má aldrei rísa í Kvosinni
Vegið að Alþingi, segir forseti sameinaðs þings.
EYJÓLFUR Konráð Jónsson
(S.-Rvk.) gagnrýndi harðlega
hugmyndir um nýtt þinghús i
umræðum um lífríki Tjamar-
innar í sameinuðu þingi í gær.
Taldi hann þingmönnum nær
að ræða byggingu hins „hroða-
lega þinghúss" en ráðhús
Reykjavíkur. Þorvaldur Garðar
Kristjánsson, forseti sameinaðs
þings, gagnrýndi málflutning
Eyjólfs Konráðs og sagði hann
hafa „vegið að Alþingi."
Eyjólfur Konráð Jónsson sagði
þingmönnum vera nær að ræða
annað mál og alvarlegra en nýtt
ráðhús. Ætti hann þar við fyrir-
hugaða nýbyggingu Alþingis. Við
afgreiðslu síðustu fjárlaga hefði
verið „lurnað" inn 13 milljón króna
fjárveitingu til rannsókna og
hönnunar á nýju þinghúsi sem
Alþingi hefði aldrei samþykkt að
byggja og myndi vonandi aldrei
gera. Þær rannsóknir sem hafnar
væru þyrfti að stöðva nú þegar,
þessi bygging mætti aldrei rísa í
Kvosinni. Eyjólfur Konráð sagðist
eiga von á því að við þriðju um-
ræðu fjárlaga yrði reynt að fá
samþykkt frekari fjárframlög til
byggingarinnar og bæri þing-
mönnum að stiftva það. Tólf
þingmenn hefðu greitt atkvæði
gegn þinghúsinu á síðasta þingi
en nú væri vonandi meinhluti
gegn því.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson,
forseti sameinaðs þings, sagði
þetta mál ekki vera á dagskrá og
því ekki til umræðu. Hefði þing-
maðurinn „vegið að Alþingi" í
málflutningi sínum en síðar myndi
gefast tækifæri til að svara „öfg-
um“ hans.