Morgunblaðið - 17.11.1987, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. NÓVEMBER 1987
Leyfisbréf fáránleikans
Teikning: Honoré Daumier 1882.
List og hönnun
Bragi Ásgeirsson
Undarlegt var að lesa frétt á
öftustu síðu Morgunblaðsins mið-
vikudaginn 11. nóvember undir
fyrirsögninni „Leyfisbréf fást ekki
án prófskírteina".
Er hér vísað til þess, að hið háa
menntamálaráðuneyti hefur kraf-
ið kennara listaskólanna um
prófskírteini varðandi nám í upp-
eldis- og kennslufræði ella fái
þeir ekki leyfisbréf og teljast því
ekki alvöru kennarar!
Hins vegar virðast menn hafa
litlar eða engar áhyggjur af því á
þeim bæ, hvort viðkomandi séu
sérmenntaðir í listum og færir um
að kenna við slíkar stofnanir.
Þeir eru víst naumast fleiri en
einn af hundraði, sem almenn
kennararéttindi hafa og eru einnig
færir um að kenna við listastofn-
anir, og er þá ríflega áætlað.
Með þessu er í raun réttri verið
að löggilda það, að blindur maður
með próf í uppeldis- og kennslu-
fræði sé hæfari í stöðu kennara
við sjónlistaskóla en t.d. lands-
frægur myndlistarmaður —
heymarlaus — með slík réttindi
hæfari kennari við tónlistarskóla
landsþekktum hámenntuðum tón-
listarmönnum, bæklaður maður í
hjólastól veifandi leyfisbréfi hæf-
ari sem kennari í dansmennt
landskunnum listdönsurum og
fjósamaður, er aldrei hefur komið
í leikhús, en fengið þessi áskildu
réttindi í bréfaskóla, hæfari ást-
sælustu leikurum þjóðarinnar ...
Eða' hvað skyldi maður annars
halda, þegar slík fáviska hefur
öðlast löggildingu í hinu stein-
runna fyrirgreiðsluleikhúsi við
Austurvöll og meinfysir skrif-
stofumenn leitast við að nota þau
til að drepa í dróma allt skapandi
líf í listaskólum landsins? Margoft
hef ég vísað til þess í greinum
mínum á undanfömum ámm, að
ísland væri sennilega eina landið
utan þriðja heimsins, sem viður-
kennir ekki listháskólamenntun
nema í gegnum prófplögg, Og það
sem afleitara er — viðurkennir
ekki vægi þess að skara framúr
og hasla sér eftirminnilega völl í
listgrein sinni. Nei, próf og stimpl-
ar skulu það vera og ekkert
annað . .. Nú eru mjög fáir lista-
skólar í veröldinni, sem gefa
nemendum sínum almennar ein-
kunnir eða veita þeim titla til að
hreykja sér af. En þeir veita þeim
fúslega vitnisburð og meðmæli,
ef viðkomandi þurfa á slíku að
halda. Stolt og sómi hvers lista-
skóla er að sjálfsögðu þeir
nemendur er vinna sér frægð og
frama, er út í sjálft lífíð kemur.
Skólamir stækka af slíkum nem-
endum, en list manna verður
aldrei meiri né mikilfenglegri af
því einu að hafa stundað nám við
einhvem ákveðinn skóla. Um það
er gjörvöll listasagan til vitnis um.
En það fínnast bersýnilega
menn, sem er nákvæmlega sama
um allar skjalfestar staðreyndir,
er þeir smíða öðrum lög, og því
meir sem þeim er bent á hnökrana
og smíðagallana þeim mun
ákveðnari verða þeir um undan-
tekningarlausa framkvæmd
þeirra.
Listnám er langt og strangt og
enginn nær frama á því sviði án
þrotlausrar baráttu. Listaskólar
taka við nemendum úr öllum öðr-
um skólum og meðalaldur þeirra
er sá hæsti en þrátt fyrir það á
að setja kennara þeirra (leiðbein-
anda?) neðar í launaflokka en
almenna framhaldsskólakennara,
þótt menntun slíkra sé í flestum
tilvikum mun minni og fæstir
næðu þeim árangri að komast inn
um dyr listaskóla sem nemendur.
Hér er því beinlínis verið að verð-
launa hæfíleikaskort en refsa
hæfileikafólki.
Sérstaða listaskóla er slík, að
hvarvetna er reynsla og hæfni
viðkomandi eina boðlega viðmið-
unin, er ráðið er í ábyrgðarstöður,
og þýðir ekkert að veifa einhveij-
um plöggum og doktorsritgerð-
um, ef þessir sérstöku hæfíleikar
eru ekki fyrir hendi.
Hér er það þekkingin sem gild-
ir, lífsreynsla og viðurkenning á
listasviði — allt annað er hjóm.
Þannig hafa nafntoguðustu kenn-
arar á listasviði við æðstu skóla-
stofnanir ekki síður verið
sjálflærðir en skólaðir og þó há-
menntaðir í sinni grein. Þetta rýrir
þó ekki gildi listskóla, sem aldrei
hefur verið áþreifanlegri en á
seinni tímum, en er einfaldlega
náttúrulögmál og mjög heilbrigt
sem slíkt.
En væri það ekki ráð fyrir
kennara listaskóla að sameinast í
eitt stéttarfélag og bera fram
sérkröfur sínar — koma ráða-
mönnum í skilning um sjálfstæði
og sérstöðu skapandi lista og
hönnunar í skólakerfínu?
Og jafnframt um þær sérkröf-
ur, sem gerðar eru til kennara við
slíkar stofnanir, sem eru aðrar
og miklu meiri og sértækari en
við almenna skóla.
Enginn skóli útskrifar fullgilda
listamenn, einungis kandidata á
vettvang listarinnar og enginn
skóli getur heldur útskrifað full-
gilda kennara í æðstu skóla á
listasviði — slíkt er sérgáfa í báð-
um tilvikum.
Þegar þjóðfélagið hættir að
meta áunna hæfni á listasviði og
telur vægi prófpiagga úr almenn-
um skóla meiri, þá er mikil vá
fyrir dyrum. Fari svo má búast
við stórflótta listamanna úr lista-
stofnunum, en innreið möppu-
dýra, sem eru líkust gínum, sem
telja sér trú um, að með opin-
berum stimplum takist þeim að
geta afkvæmi af holdi og blóði.
En skyldu ekki slík afkvæmi
vindsins hvarvetna teljast klén
hönnun? Jafnframt staðfesting á
því, sem maðurinn sagði á dögun-
um, að það sem helst virtist eiga
sér framtíð í listaskólum hérlend-
is, ef þetta næði fram að ganga,
væru skrifstofumar...
OPEL CORSA hefur á undanförnum árum unnið sér sess meðal söluhæstu og
vinsælustu smábíla í Evrópu. í Opel Corsa fær kaupandinn flesta þá hluti sem hann
sækist eftir í nýjum fjölskyldubíl af ódýrari gerðinni.
Það má reiða Mg á Opel Corsa, hann skilar sér með sína á áfangastað. Það vita líka
þekktar bílaleigur víðsvegar í Evrópu, sem hafa í vaxandi mæli tekið þennan litla en
ólseiga Opel í þjónustu sína.
OPEL CORSA SWING, traustur smábíll, fyllilega peninganna virði.
BíLVANGURsf
HÖFÐABAKKA 9 SÍMI 687300