Morgunblaðið - 17.11.1987, Blaðsíða 56

56
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. NÓVEMBER 1987
Ólafur Ófeigsson
Minning:
Klara Kristiansen
hárgreiðslumeistari
keyrslunni, en stóð sig vel, það var
seigt í honum stálið, eins og mörg-
um gömlu togurunum, sem smíðaðir
voru í fyrra stríði. Klukkan hálf
flögur um nóttina kom Hafsteinn
að þýzka skipinu, sem þá var orðið
sigið, og gat ekki haldizt lengi á
floti. Þjóðveijamir komu út björg-
unarbátum, og gekk vel að sjósetja
þá. Hafsteinn hélt sig áveðurs við
sökkvandi skipið, og lét renna út
lýsi, til að slá á sjóa. Nú reyndi á
lagni skipstjórans að leggja að bát-
unum þremur hveijum á eftir
öðrum, skyggni var nær ekkert í
myrkri, rigningu og sjógangi. Bát-
amir ýmist hurfu í öldudali eða risu
hátt yfír skipinu, sem var að reyna
að leggja að þeim. Bátsveijar gátu
enga stjóm á þessu haft með árum.
Hann var laginn, hann Ólafur bróð-
ir, sagði Tryggvi; og þá hefur
Ólafur verið laginn, nema þetta
tókst svo vel að rúmum þremur
klukkustundum eftir að Hafsteinn
kom á vettvang voru allir mennim-
ir 62 að tölu komnir um borð í
Hafstein, sem hélt til heimahafnar,
Hafnarfjarðar. Þessari björgun
fylgdu allmiklar áhyggjur stjóm-
valda, sem fóm að gruna Þjóðveij-
ana um græzku og þeim kynni að
vera ætlað stríðshlutverk, fyrst þeir
vom komnir hér fjölmennir. Þeir
vom hér vetrarlangt og lentu í
höndum Breta, þegar þeir hemámu
landið 10. maí um vorið. Þegar
styijöldinni var lokið sendi útgerð-
arfélag Bahia Blanca Hafsteins-
mönnum þakkarkveðjur og Ólafí
skipstjóra áletraðan og fagran silf-
urvindlingakassa og öðmm yfír-
mönnum áletrað silfurveski. Þrír
skipveija af Bahia Blanca komu
hingað til íslands löngu eftir styij-
öldina og heilsuðu uppá skipstjór-
ann á Hafsteini til að þakka honum
lífgjöfína.
Arið 1939 hafði Ólafur keypt
togarann Hafstein, 313 tonna ensk-
byggðan togara 1919, á uppboði
fyrir 300 þús. krónur. Um togarann
var myndað hlutafélagið Marz hf.
og áttu þeir bræður 52% af hlutum
í því félagi, en félagar í hlutafélög-
unum Júpíterfélaginu og Venusar-
félaginu áttu aðra hluti.
Hafstein reyndist Ólafi hið mesta
happaskip á styijaldarárunum, þótt
gamall væri og lítill. Ólafur var
sjálfur með og fískaði ágætlega,
en Oddur Kristinsson, sem nú er
látinn, sigldi oftast með skipið. Það
var strangt úthald og hörð sókn á
togumnum þessi styijaldarár frá
hausti 1939 til vors 1945 og skip-
stjóramir hvfldu sig flestir milli
fískveiðitúra, enda höfðu þeir mikl-
ar tekjur og skátta nóga.
Marzfélagið seldi Hafstein síðla
árs 1943 og Ólafur keypti þá bát
á strandstað í ijömnni milli Krossa-
ness og Hvalsness í A-Skaftafells-
sýslu. Eg var sjálfur með Ólafi þetta
sumar og vinnan í sandinum var
erfíð. Okkur tókst að ná bátnum
út og Ólafur lét gera hann upp, en
var svo lítið sjálfur með hann held-
ur seldi hann fljótlega og fékk sér
einn af Svíþjóðarbátunum, sem
smíðaðir vom á ámnum 1944—46.
Sá var háttur margra togaraskip-
stjóra, þeirra sem teknir vom að
gamlast og þreyttir orðnir á ára-
tugatogaramennsku og að loknum
þessum harða spretti á styijaldarár-
unum, að þeir hættu á togurum og
fengu sér báta, sem þeim þótti hvfld
í að sækja sjóinn á, en of snemmt
að hætta alveg. Þessi bátur var 63
tonna og skírði Ólafur hann Eggert
Ólafsson og hefur þar trúlega fylgt
venju enskra útgerðarmanna að
skíra skip í höfuðið á ýmsum frægð-
armönnum, rithöfundum og vís-
indamönnum. Ólafur hafði ætlað
bátinn til sfldveiða, sem vom báta-
útveginum mikil lyftistöng á styij-
aldarámnum, þá góð sfldveiði flest
árin og hátt lýsisverð, en eftir styij-
öldina var hvorttveggja að síldin
brást og verðið féll á lýsinu en tíma
tók að vinna aftur upp saltsfldar-
markaðina. Ólafur var sjálfur með
bátinn þau ár sem hann átti hann,
en hann mun hafa selt hann 1947.
Ólafur var lítið við sjó eftir að hann
seldi bátinn, nema leysti af til sigl-
ingar stöku sinnum skipstjóra á
togurum Júpíters hf. og Marz hf.
Þegar félögin hófu byggingu
Kirkjusands á þessum ámm og
rekstur hinnar miklu fískverkunar-
stöðvar á Kirkjusandi varð Ólafur
föðurbróðir minn þar umsjónarmað-
ur og yfírverkstjóri og í þeim starfa
var Ölafur þar til Kirkjusandur var
seldur 1974. Naut hann sín vel í
þeim starfa, enda vanur að um-
gangast fólk og stjóma því. Hann
var frábær enskumaður, og kom
það sér vel, því að margir flótta-
menn komu í vinnu á Kirlrjusandi
á þessum ámm.
Ólafur Ófeigsson var tvíkvæntur.
Fyrri kona hans var Grace D. Alli-
son, sem átti skozkan föður en
móðir hennar var íslenzk, Helga
Jónsdóttir, systir Sigurðar Jónsson-
ar, skólastjóra á Isafírði. Ólafur
hafði kynnzt fyrri konu sinni úti í
Boston og giftust þau 1927, en
Grace lézt 1938. Þau hjón vom
bamlaus. Seinni konu sinni, Daní-
elínu Sveinbjamardóttur, sem lifir
mann sinn, kvæntist Ólafur 1945
og er þeirra dóttir Hrafnhildur
Grace, og á hún tvo syni. Þessu
ágætisfólki sendi ég mínar bestu
kveðjur.
Það var mjög ánægjulegt að
starfa með Ólafi frænda, og við
áttum margvísleg samskipti. Vor-
um t.d. alla tíð saman í stjóm
Marzfélagsins eða frá 1945 og þar
til félaginu var slitið fyrir 4 ámm.
En fyrst og fremst gladdi hann mig
mest með sinni léttu lund og óbil-
andi kímnigáfu. Hann var alveg
sérstakur og þannig vil ég muna
hann.
Sú opinbera viðurkenning sem
hann fékk var riddarakross Fálka-
orðunnar árið 1942.
Páll Ásgeir Tryggvason
Klara fæddist á Seyðisfirði 10.
ágúst 1910, elsta bam hjónanna
Mattíu Þóm Þórðardóttur Krist-
iansen frá Gilsholti í Holtum og
Jentofts Komelíusar Kristiansen
frá Narvik í Noregi. Jentoft kom
ungur sem vegagerðarmaður til ís-
lands og starfaði síðan við ýmislegt,
var m.a. lengi skipstjóri flóabátsins
Öldunnar, gerðist síðan kaupmaður
og rak skósmíðaverkstæði jafnhliða
en þá iðn hafði hann lært af föður
sínum í æsku. Mattía var einnig
ijölhæf og víðsýn kona.
Systkini Klöm vom fjögur, Gúst-
af Rolf, pípulagningameistari, kona
hans var Bergþóra Pálsdóttir Krist-
iansen, hún lést árið 1979, Selma,
íþróttakennari, maður hennar er
Jón Jóhannesson, Baldur Ingólfur,
pípulagningameistari, seinni kona
hans er Steinunn Guðmundsdóttir
Kristiansen, Baldur lést árið 1975,
yngstur er Trúmann, skólastjóri,
kona hans er Bima Frímannsdóttir.
Klara ólst upp á Seyðisfirði en
fór til Reykjavíkur 19 ára gömul
þar sem hún lærði hárgreiðslu hjá
Karólínu Krog. Hún fór að námi
loknu aftur til Seyðisijarðar og
starfaði þar um stund ásamt því
að hjálpa móður sinni með heimilis-
störfín. 1933 fór Klara enn af stað
í menntaleit, að þessu sinni til
Kaupmannahafnar. Þar starfaði
hún á saumastofu og stundaði
kvöldnám í hárgreiðslu og allri al-
mennri snyrtingu. Svo vel stóð hún
sig í náminu að henni var víða boð-
in vinna, m.a. á hárgreiðslustofu
skemmtiferðaskipsins Indian Line
og einnig við að kenna sitt fag í
framfarasinnuðum Sovétríkjunum.
Vegna heilsuleysis gat Klara ekki
tekið þessum boðum frekar en svo
mörgum öðmm seinna á lífsleiðinni.
Að þremur ámm liðnum snéri
hún heim til Seyðisfjarðar. Á Aust-
fjörðunum eyddi hún mestallri sinni
starfsævi, en vann þó um tíma
bæði á Siglufírði og á hárgreiðslu-
stofunni Hollywood í Reykjavík.
Hún rak hárgreiðsiustofuna á Seyð-
isfirði til stríðsloka en missti þá
húsnæðið og flutti til NorðQarðar.
Þá var faðir hennar látinn og móð-
ir hennar ásamt yngri systkinum
flutt til Reykjavíkur. Móðir hennar
lést árið 1967.
Á þessum tímum vom samgöng-
ur erfíðar og fátt um fagfólk á
hennar sviði. Hún ferðaðist því tölu-
vert á bátum milli fjarða og snyrti
og greiddi konum allt frá Vopna-
fírði suður til Homaflarðar. Einnig
kom það fyrir að hópur af konum
leigði sér bíl saman og sótti Klöm
heim. Urðu það oft langir vinnudag-
ar.
Meðan hún var á Norðfírði giftist
Klara gömlum fjölskylduvini, Jóni
Sigurðssyni sem þá var kennari á
Norðfírði. Þau slitu samvistir.
Klara var heilsuveil allt frá ungl-
ingsámm og þurfti oft að leita sér
lækninga, bæði til Danmerkur og
Reykjavíkur, en þar átti ijölskyldan
alltaf innhlaup hjá góðum ættingj-
um og sérstaklega þá hjá Þórdísi
Magnúsdóttur og Runólfí Jónssjmi.
Heilsuleysi hennar varð að lokum
til þess að hún gafst upp á erfiðum
starfsaðstæðum fyrir austan og
flutti suður 1961.
Næstu árin bjó hún víða og árið
1973 keypti hún lítið bakhús á
Njálsgötunni, skammt frá Baldri
bróður sínum, en Steinunn kona
hans reyndist Klöm ómetanlegur
granni.
Klara hélt áfram að sinna starf-
inu svo lengi sem hún gat, en
síðustu árin var hún algjör sjúkling-
ur og fór varla að heiman nema til
að fara á sjúkrahús. Síðustu mán-
uði var svo sjónin að hverfa þannig
að hún var velkomin lausnin 9.
nóvember sl.
Ég man fyrst eftir Kiöm sem
glæsilegri konu sem baminu fannst
bæði merkileg og spennandi. Best
kynntist ég þó Klöm þegar hún var
orðin mikill sjúklingur og hreyfði
sig vart út fyrir Agnarhúsið sitt á
Njálsgötunni. Þar sat hún lengstum
á rúmstokknum, las, hlustaði, íhug-
aði og tók á móti gestum. Klara
var vinmörg og það var vegna þess
að hún var greind, víðlesin og
skemmtileg.
Ekkert var Klöm óviðkomandi.
Fram á síðasta dag fylgdist hún
með þvi sem var að gerast í heimin-
um og þegar sjónin leyfði ekki
lengur lestur þá nýtti hún sér hljóð-
bókaþjónustu blindrabókasafnsins.
Veraldarsagan var henni hugleikin,
sú staðfesta sem og hin óstaðfesta.
Hún kynntist m.a. snemma austur-
lenskri guðspeki og hugsaði alla
jafna mikið um trúmál og lífsgát-
una. Sjálf var hún gædd miklum
andlegum hæfíleikum og næmni.
Við höfðum gaman af að hittast,
ég kom frá heiminum að utan og
sagði henni frá því sem ég sá, las
og heyrði. Hún sat á rúmstokknum
og kom með nýjan fróðleik,
skemmtilegar athugasemdir og ögr-
aði skilningi mínum. Hún spurði og
ég spurði. Eg er þakklát fyrir þess-
ar stundir.
Klara var kona sem oftar hafði
það erfitt en ljúft, hún hafði sína
galla eins og aðrir, en fyrst og
fremst mun ég minnast hennar sem
frænku sem ég talaði oft af stolti
um við vinina, frænku með óseðj-
andi fróðleiksþorsta og innsæi í
aðra og spennandi heima, frænku
sem mér þykir vænt um.
Blessuð sé minning Klöru og ferð
á nýjar slóðir.
Málfríður Klara Kristiansen
Þegar siglt er inn Seyðisfjörð,
sézt glögglega, að undirlendi er þar
óvíða mikið, nema helzt inni við
fjarðarbotn. Snarbrött fjöllin rísa
úr sæ, neðst studd stórgrýttum
skriðum í sjó fram, þverhníptum
hömrum eða háum bökkum. Ofar
taka við reglulega löguð kletta-
belti, hvert uppi af öðru, sumar-
grænir og grösugir hjallamir inni á
milli, lælqargil ráka hlíðamar. Efst
ber svo við himin gnípur og tinda,
líkt og tuma í þögulli varðstöðu um
fjörðinn og það mannlíf, sem dafnar
við ströndina: Seyðisfjörður minnir
um margt á djúpa, lognkyrra fírðina
á vesturströnd Noregs. Um og eftir
síðustu aldamót tóku íslendingar
og aðfluttir Norðmenn að vinna í
sameiningu að uppbyggingu og þró-
un verzlunar- og útgerðarbæjar á
þessum stað. Á fyrstu áratugum
aldarinnar ríkti því á Seyðisfirði
bjartsýni og stórhugur í fram-
kvæmdum, atvinna var mikil og þar
var fyrir hendi óbugandi vilji til að
skapa nútímalegan, þróttmikinn
kaupstað við þann fjörð, sem er ein
bezta höfn landsins frá náttúrunnar
hendi. Nútímaleg vatnsveita var
komin um bæinn þegar 1905 og
fyrsta rafstöð kaupstaðarins tók til
starfa 1913. Með beinum siglingum
milli Seyðisfjarðar og norskra,
danskra og brezkra hafna urðu
tengsl staðarins við meginland Evr-
ópu nánari en víðast hvar annars
staðar á landinu. Sáust þess enda
víða merki í bæjarbrag Seyðisfjarð-
ar, að kaupstaðurinn var ekki
afskekktur og þar gætti ekki menn-
ingarlegrar eínangrunar.
Ekki verður framhjá því horft,
að umhverfið mótar mjög manninn,
og þá einkum í æsku. Ber hver að
nokkru svipmót af sínum æskuslóð-
um.
í dag verður Klara Kristiansen
til moldar borin í Reykjavík, þar
sem hún hafði búið um langt skeið
hin síðari æviár sín — lengst af á
Njálsgötu 34b. Hún lézt á Vífíls-
stöðum hinn 9. þ.m. á 78. aldursári
eftir stutta sjúkdómslegu. Klara var
fædd á Seyðisfirði hinn 10. ágúst
1910. Hún var af norskum og
íslenzkum ættum. Móðir hennar var
Matthía Þóra Þórðardóttir Krist-
iansen (f. 9. maí 1883), en hún var
KAYS
Síðusfu móttökudagar pantana sem á að
afgreiða fyrir jól eru 20.-25. nóvember.
GERIÐ VERÐSAMANBURÐ (X
PONTUNARLISHNN
[HSBBHl'
Gengi 28.09 '87.
Frá kr. 433.-
Pilskr.433,- "
Buxurkr. 693,-
Vendipeysa kr. 867,-
JÍB.MACNIISSON
HÓLSHRAUNI 2-SÍMI 52866-P Ó ST H ÓL F 410 HAFNARFIRDI
Pantið tímanlega fyrir jól
,y'\:
/ * \
*>#:■