Morgunblaðið - 10.03.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. MARZ 1988
Aðstaða fatlaðra
við Háskóla Islands
eftirSigrúnu Völu
Björnsdóttur og Ylfu
Þorsteinsdóttur
Einn er sá hópur stúdenta í Há-
skóla Islands sem litla eða énga
athygli hefur fengið í gegnum tíðina
en það eru hreyfihamlaðir. Þá ein-
staklinga sem eiga við líkamlega
fötlun að stríða og stunda eða hafa
stundað nám við HÍ virðist reyndar
mega telja á fingrum annarrar
handar. Þetta er í samræmi við
fjölda þessa fólks í þjóðfélaginu.
Fatlaðir treysta sér greinilega fáir
til að ganga í gegnum margra ára
nám í húsnæði sem er þeim í mörg-
um tilfellum beinlínis fjandsamlegt.
Allir ættu þó að geta gert sér í
hugarlund hversu mikilvægt það er,
bæði fyrir þá einstaklinga sem í
hlut eiga og þjóðfélagið í heild, að
þeir verði virkir í atvinnulífínu. Við
háskólann eru kenndar margar
greinar sem myndu henta þessum
hópi mjög vel. Þess vegna er mikil-
vægt að möguleikar hreyfíhamlaðra
til að stunda háskólanám verði
auknir og að aðgengi í byggingum
háskólans verði stórbætt.
I samtali við Ólöfu Ríkharðs-
dóttur, forstöðumann félagsmála í
Sjálfsbjörg og varaformann Ör-
yrkjabandalagsins, benti hún á það
hversu ótrygg fjárhagsleg afkoma
fatlaðra er. Ororkulífeyrir er í mesta
lagi um 30 þús. á mánuði og fólk
má mjög lítið vinna án þess að
missa tekjutryggingu sína sem
langan tíma tekur að fá aftur. Þetta
hefur vinnuletjandi áhrif á þá sem
í hlut eiga og brýtur niður sjálfs-
traust þeirra. Hefðu þessir einstakl-
ingar nám að baki og trygga at-
vinnu á sínu sviði myndi það ekki
aðeins veita þeim fjárhagslegt ör-
yggi heldur einnig aðild að lífeyris-
sjóðum og aukna möguleika á að
eignast eigið húsnæði.
Ásthildur Símonardóttir stundar
nám í félagsráðgjöf við HÍ. Aðspurð
um hveiju hún teldi það breyta fyr-
ir sig, sem hreyfíhamlaða mann-
eskju, að hafa farið í háskólanám,
sagði hún að það væri grundvallar-
atriði fyrir einstaklinginn að fínnast
hann vera einhvers virði í samfélag-
inu. Með sérmenntun að baki gætu
fatlaðir orðið virkari þegnar þjóð-
félagsins og unnið því gagn í stað
þess að vera því byrði vegna þess
að þeir fengju ekki hentugt starf.
Þetta myndi auka sjálfstraust hinna
fötluðu því auðvitað er hvetjum
manni nauðsynlegt að hafa starf
við sitt hæfí. Þjóðfélagið getur haft
mikið gagn af þessu fólki, það þarf
ekki að vera byrði eins og margir
virðast líta á í dag.
Aðgengi í byggingum HÍ
Þar sem Ásthildur sækir flesta
sína tíma í Odda hefur henni verið
úthlutað bílastæði merktu fyrir fatl-
aða. Flestir sem ganga um Odda
hafa væntanlega séð það við inn-
ganginn að vestan. Þeir eru hins
vegar færri sem virða það. Til að
Ásthildur komist í skólann leggur
húsvörðurinn sínum bíl í stæðið
hennar snemma á morgnana og
færir hann síðan þegar hún kemur.
Annars er eins víst að einhver ann-
ar nemandi sé búinn að leggja í
stæðið. Oddi, hugvísindahús HI, er
nýjasta bygging háskólans. Þar eru
ægifögur marmaragólf en mjög
sleip, sérstaklega ef bleyta er á
gólfum. Þar er t.d. lyfta og ská-
brautir fyrir hjólastóla. Ein ská-
brautin endar allt í einu í miðjum
tröppum. Hvers vegna? Auk þess
eru þær allar of brattar fyrir hjóla-
stóla.
Nú er komin lyfta í aðalbyggingu
HÍ. Við aðalinnganginn er skábraut
en engin handrið. Þegar Ásthildur
impraði á þessu við arkitekt háskól-
ans fengust þau svör að handrið
við aðalinnganginn væri útlitsgalli.
Þama er lyfta í húsinu en þeir sem
þurfa á henni að halda komst ekki
inn í hana.
Þrátt fyrir allt er Ásthildur
ánægð með það sem gert hefur
verið fyrir hana. Margir hafa veitt
henni hjálp og án hennar hefði hún
ekki getað stundað nám við háskól-
ann, en betur má ef duga skal.
Húsnæðismál
Síðastliðin tvö ár hefur komið
fram í auglýsingu til umsóknar um
Garðvist frá Félagsstofnun stúd-
enta að til sé ein fbúð á Hjónagörð-
um sérhönnuð fyrir fatlaða. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Baldri
Garðarssyni, umsjónarmanni Garð-
anna, var ein af tveggja herbergja
íbúðunum á neðstu hæð hússins
sérhönnuð að hluta til upp á nýtt
með sérstöku tilliti til fatlaðra.
Þetta hús var byggt á árunum
1971—1974 og var því ekki tekið
tillit til fatlaðra við byggingu þess.
Þó að íbúðin sjálf henti vel, þá er
ýmislegt utan hennar, sem gerir
fötluðu fólki erfítt fyrir. í Húsinu
er t.d. engin lyfta og þvottahúsið
er ekki í sömu álmu og þarf að
fara upp tröppur til að komast
þangað. Útidyrahurðir eru of þung-
ar en nú stendur til að skipta um
þær og fá léttari í staðinn. Þessi
íbúð hefur verið auglýst laus í tvö
ár en þar sem enginn fatlaður hef-
ur spurt eftir húsnæði hjá Félags-
stofnun stúdenta hefur hún verið
leigð öðrum.
Nú eru í byggingu nýir hjóna-
garðar sem verða teknir í notkun
að hluta til næsta haust. Samkvæmt
upplýsingum frá Guðmundi Gunn-
laugssyni, arkitekt hússins, verða
þama tvær íbúðir sérhannaðar fyrir
fatlaða þar sem allar innréttingar
eru gerðar með tilliti til þess að
hægt verði að komast um í hjóla-
stól. Þama verða breiðari dyr og
engir þröskuldar. Önnur íbúðin er
tveggja herbergja (50 fm) en hin
er þriggja herbergja (60 fm). Þær
eru staðsettar nálægt útidyrum og
hafa merkt bílastæði fyrir utan.
Hitalögn verður í öllum gangstétt-
um og lyfta verður miðsvæðis í
húsinu.
Lánamál
Samkvæmt upplýsingum starfs-
manns hjá Lánasjóði íslenskra
námsmanna em engar sérstakar
reglur í gildi fyrir fatlaða náms-
menn. Hins vegar er til heimild
fyrir því að taka tillit til aðstæðna,
t.d. vegna tækjakaupa. LÍN vísar
öllum slíkum beiðnum til annarra
stofnana í þjóðfélaginu, svo sem
Tryggingastofnunar. Fáist ekkert
út úr þeim gæti LÍN hugsanlega
veitt aukið lán til aðstoðar.
Námsmaður verður að skila 75%
námsframvindu til að eiga rétt á
námsláni. Þannig getur námsmaður
í BA-námi, sem telst þriggja ára
nám, fengið námslán í fjögur ár.
Engir möguleikar eru á því að taka
BA-nám á fímm árum án þess að
námslán falli niður. Að vísu er til
heimild fyrir því að slaka megi á
körfum vegna veikinda námsmanns
en ekkert er minnst á lífstíðar-
örorku. Ef þannig mál kæmi upp
myndi svokölluð vafamálanefnd
taka ákvörðun um hvort viðkom-
andi fengi námslán og ekkert er
hægt að segja fyrirfram um að
hvaða niðurstöðu hún kæmist.
LIN er þama alveg hlutlaust í
afstöðu sinni til námsmanna, sem
sökum fötlunar sinnar, eiga erfitt
með að stunda nám á sama hraða
og aðrir. Það er ekki beinlínis hvetj-
andi fyrir fatlaða að geta allt eins
búist við því að missa námslán sín
vegna þess að fötlun þeirra geri
þeim ekki kleift að skila þeirri
námsframvindu sem LÍN krefst.
Þetta er ein þeirra mörgu hindrana
sem eru í vegi þeirra fötluðu ein-
staklinga sem hafa hugrekki til að
fara í langskólanám.
Opnari háskóli
Það er því miður mjög algengt
að fólk á öllum aldri lendi í slysum
og nái sér misvel aftur. Margir eiga
eftir að sitja það sem eftir er
æfinnar í hjólastól og hafa því e.t.v.
ekki möguleika á að halda áfram í
sinni vinnu.
Röskva, samtök félagshyggju-
fólks í HÍ, hefur á stefnuskrá sinni
fyrir næstkomandi kosningar til
háskóla- og stúdentaráðs að gefa
öllum þeim sem náð hafa 26 ára
aldri jafna möguleika á að hefja
háskólanám án undangengins stúd-
entsprófs. Þetta er í fullu samræmi
við aðra háskóla í Skandinavíu þar
sem samkonar regla er í gildi. Þetta
gæti stóraukið möguleika fatlaðs
fólks til að hefja háskólanám.
Mörgu fólki með fulla hreyfígetu
vex í augum að þurfa að eyða fjór-
um árum í nám til stúdentsprófs
áður en þeir geta farið í nám á
háskólastigi. Fyrir fatlaða er þetta
enn erfiðara, þeir mæta margvísleg-
um hindrunum og námsframvinda
þeirra er oft, ýmissa hluta vegna,
hægari en annarra. Fengist þessi
breyting í gegn myndi þeim hreyfi-
hömluðu einstaklingum sem stunda
nám í HÍ örugglega fjölga snarlega.
Enginn veit hver verður næstur.
Öll getum við þurft á félagslegri
aðstoð að halda.
Hvað er til ráða?
Til að veita fötluðu fólki jafnan
rétt til náms á við aðra þegna þjóð-
félagsins væri hægt að setja saman
starfshóp sem ræddi þau vandamál
sem fyrir hendi eru og reyndi að
komast að niðurstöðu um leiðir til
úrbóta. Þessi hópur gæti t.d. verið
skipaður einum fulltrúa háskóla-
yfírvalda, einum frá menntamála-
ráðuneytinu, einum frá LÍN og ein-
um til tveimur fulltrúum úr hópi
fatlaðra. Stofnun hóps af þessu
tagi gæti verið fyrsta skrefíð til
úrbóta á málefnum fatlaðra í skóla-
kerfinu.
Höfundar eru nemar i sjúkraþjálf-
un við Háskóla íslands.
„Til að veita fötluðu
fólki jafnan rétt til
náms á við aðra þegna
þjóðfélag'sins væri
hægt að setja saman
starfshóp sem ræddi
þau vandamál sem fyrir
hendi eru.“
Frá vinstri Ylfa Þorsteinsdóttir og Sigrún Vala Björnsdóttir.

'
'r'.* ■ (
:
* ’ " ’ * '

Inngangur í Háskóla íslands.
444
AFMÆLISTILBOD 4
STERKUR 0G ENDINGARGÚÐUR
SNOWCAP ÍSSKÁPUR
A STÖRKOSTLEGU AFMÆLISTILBODSVERÐI
280 lítra tvískiptur kæliskápur með 45 lítra frystihólfi.
Hægri/vinstri opnunarmöguleikar. Sjálfvirk affrysting.
Mál: h: 145cm, b: 57cm, d: 60cm.
Verð áður
26.400.-
Afmælislilboðsverð
21.900.-
GÆÐI Á GÓÐU VERÐI
SKIPHOLT 7 S: 20080 - 2