Morgunblaðið - 10.03.1988, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. MARZ 1988
Jómfráræða Ingibjargar Daníelsdóttur:
Hátíðinni er lokið
Hér fer á eftir jómfrúræða
Ingibjargar Daníelsdóttur
(Kvl/Vl) sem flutt var í umræðum
um ráðstafanir ríkisstjórnarinn-
ar í efnahagsmálum 1. mars sl.:
Hæstvirtur forseti!
Góðærið hefur gengið sitt skeið,
hátíðinni er lokið, hátíð sem til var
komin vegna hagstæðra ytri skil-
yrða. Einstök aflaár, lækkandi verð
á olíu, lækkaðir erlendir vextir
ásamt hækkandi afurðaverði sköp-
uðu einstaklega hagstæða afkomu
íslensku þjóðarinnar. En hvernig
var svo farið með auðinn, okkar
bættu afkomu?
Það vildi svo illa til að á síðasta
ári fóru saman skattlaust ár og
kosningar. Kosningaárið leiddi til
þess að ríkisstjómin missti sjónar
á marktniðum sínum og fór að
stunda blekkingar og bruðl til að
ganga í augu kjósenda. Skattlausa
árið hvatti alla til aukinnar þátttöku
í atvinnulífinu og þeir, sem áður
stunduðu litla vinnu, juku við sig,
heimavinnandi fóru í auknum mæli
til launavinnu og sama gilti um
skólafólk, sem frestaði þá skóla-
göngu sinni.
Þenslan þaut af stað og launa-
skrið sigldi í kjölfarið á eyðslunni
og vissulega hafa margir aldrei
haft það betra. En þenslan kom
ekki til allra landshluta og launa-
skriðið skilaði sér ekki til allra
stétta. Hluti launafólks mátti líða
þó nokkra kjaraskerðingu á síðasta
ári. Það var þeirra hlutur, sem
meiningin var að bæta með þeim
kjarasamningum, sem sagðir eru
kalla á þessar aðgerðir.
Fyrri feilspor stigin til baka
Vissulega er sumt jákvætt í þess-
um efnahagsaðgerðum ríkisstjóm-
arinnar. Markmiðin em af hinu
góða, það er nauðsynlegt að draga
úr viðskiptahalla og bæta hag
þeirra atvinnuvega sem sjá okkur
fyrir útflutningsvörum. Einnig hafa
stjómvöld nú viðurkennt ýmis feil-
spor í fyrri aðgerðum og stigið sum
þeirra til baka. Má þar t.d. nefna
niðurfelling launaskatts og endur-
greiðslu uppsafnaðs söluskatts.
Þessar aðgerðir em sjálfsagðar,
þótt betra hefði verið að fara að
ráðum okkar og leggja þennan
skatt alls ekki á, nú fyrir nokkmm
vikum.
Það sem er athugavert við þessar
aðgerðir em þær leiðir sem notaðar
em til að ná settu marki og koma
Ingibjörg Daníelsdóttir.
þær sér flestar mjög illa fyrir allan
almenning í landinu og þá sérstak-
lega það fólk sem býr úti á lands-
byggðinni.
Utan Reykjavíkur býr stærsti
hluti þess hóps sem telst til lág-
launafólks, ef við miðum við íbúa-
§ölda. Þeir, sem em með lægstu
launin, tapa mestu þegar gengis-
felling verður því þeir em enn verr
undir það búnir að hluti launa þeirra
sé étinn af verðbólgunni — heldur
en hinir sem meira bera úr býtum.
Því má segja að þessi gengisfelling
bitni harðast á þeim sem búa utan
höfuðborgarinnar. Er það raunar
undarlegt að alltaf þurfi að ráðast
á garðinn þar sem hann er lægstur
og sýnir það að enn er fmmskógar-
lögmálið í fullu gildi meðal mann-
anna.
Það er hastarlegt að taka þá litlu
leiðréttingu, sem láglaunafólk var
að fá á launum sínum, áður en blek-
ið er þomað á undirskriftum samn-
inganna. Hefur þetta ófyrirsjáan-
legar afleiðingar í för með sér hjá
þeim sem lægstar tekjur hafa og
er það manni hulin ráðgáta hvernig
ætlast er til að lágtekjufólk nái
endum saman.
Þær bækur sem láglaunafólki er
lofað í tengslum við þessar aðgerð-
ir em líklegar til þess að vera að-
eins marklaus orð á pappír. Þar em
loforðin óljós og það læðist að
manni sá gmnur að þess sé gætt
að hafa a.m.k. eina undankomuleið
opna þegar til efndanna kemur.
Notað er orðalag eins og „mun
beita sér fyrir" og „reglur verða
endurskoðaðar“.
Framlag í Jöfnunarsjóð sveitarfé-
Konur
Nú höldum við 14. nám-
skeiðið fyrir konur í stofnun.
og rekstri fyrirtækja dagana
14.-19. mars.
Meðal efnis: Frumkvöðullinn, stofnáætlun,
markaðsmál, fjármál, form
fyrirtækjaog bókhald.
Námskeiðið fer fram í kennslusal
Iðntæknistofnunar í Keldnaholti.
Þátttaka tilkynnist í síma 687000.
nlÐNTÆKNISTOFNUN
ÍSLANDS
rekstrartæknideild.
laga er stórlega skert og er það
annað dæmið um niðurskurð við
landsbyggðina. Gegnir það mikilli
furðu að árlega sé hægt að skerða
enn meira framlag í þennan sjóð,
þar sem það er lögbundið. í staðinn
fá sveitarfélög aðeins 15 milljónir
króna í félagsheimilasjóð sam-
kvæmt 7. gr. frumvarpsins.
Við Kvennalistakonur höfum allt-
af borið velferð barna fyrir bijósti
og höfum miklar áhyggjur af gífur-
legum skorti á dagvistarheimilum
úti um allt land. I því sambandi
höfum við ítrekað flutt tillögur um
að gert verði átak í uppbyggingu
dagvistarheimila fyrir börn. I þessu
frumvarpi er ekki gert ráð fyrir
neinni fjárveitingu til þessa mála-
flokks. Meira að segja er mörgum
sveitarfélögum gert ókleift að fram-
kvæma á þessu sviði þar sem Jöfn-
unarsjóðurinn er svo stórlega skert-
ur.
Óljóst er hvar niðurskurður til
vegamála á að koma en þessi geysi-
lega skerðing á framlagi til vega-
mála hlýtur þó að skoðast sem bein
árás á búsetu úti um landið. Það
er deginum ljósara að gott vega-
kerfi er ein af forsendum þess að
byggð haldist í landinu. Þeir íbúar
landsbyggðarinnar er búa við hina
frægu malarvegi — sem oft er líkt
við þvottabretti — greiða í raun
mun hærri gjöld í ríkissjóð en þeir
sem aka á hinum malbikuðu. Gerist
þetta vegna þess hve malarvega-
bílarnir endast illa og koma þessar
greiðslur því vegna aðflutnings-
gjalda og annarra tolla sem leggj-
ast á bifreiðir og varahluti.
Það hefur einnig geysileg áhrif
á þróun atvinnuveganna úti um
landið að vegakerfið sé í góðu lagi.
Sparnaðurinn kemur
á ranga staði
í þessum efnahagsráðstöfunum
er gert ráð fyrir að spamaður vegna
framlaga til lyfjakostnaðar og sér-
fræðiþjónustu verði upp á 30 millj-
ónir. Hver borgar mismuninn? Eru
það sjúklingamir? Og hveijar verða
afleiðingarnar? Það em mörg
spurningarmerki við þessa tölu og
þær afleiðingar sem þetta hefur í
för með sér.
Einnig undrast maður að framlag
til K-byggingar sé skert um 20
milljónir og spyr maður sjálfan sig
hvort um spamað er í rauninni að
ræða þegar til lengri tíma er litið.
Á ég þá við ef fólk fær ekki full-
nægjandi læknisþjónustu þegar um
jafn illræmdan sjúkdóm er að ræða
og krabbamein.
Maður hlýtur að spyija hvort
ekki hafi verið hægt að spara á
öðmm stöðum. Ráðherrar gátu litið
sér nær og reynt að spara í yfir-
byggingunni. Það hefði mátt fresta
dýmm framkvæmdum í húsnæðis-
málum hins opinbera, t.d. stofn-
kostnaði hjá aðalskrifstofu sjávar-
útvegsráðuneytisins, hönnunar-
kostnaði vegna byggingar alþingis-
hússins o.fl. Þá má einnig minna á
ferða- og risnukostnað, uppbygg-
ingu tölvuþjónustu hjá því opinbera.
Er það raunar einkenni á þessum
ráðstöfunum að niðurskurðar-
hnífnum er beitt eins langt frá þeim
aðilum sem standa í þessum niður-
skurði og mögulegt er.
Frostskemmdir
Ekki batnar hagur húsbyggjenda
við þessar nýju aðgerðir og hefur
hann þó verið bágur fyrir. Rekur
mann í rogastans að svo auðvelt
' sé að rífa niður það sem hæstvirtur
félagsmálaráðherra byggði nú fyrr
í vetur. Þetta ber reyndar með sér
að ríkisstjórnin hafí lent í frosti, er
gmnnurinn að stjómarsamstarfinu
var steyptur, og nú séu frost-
skemmdirnar að koma vemlega í
ljós.
Með skerðingu til húsnæðiskerf-
isins er enn ráðist á garðinn þar
sem hann er lægstur. Það em ekki
hinir betur settu í þjóðfélaginu sem
eiga það undir jákvæðu svari við
lánsumsókn hvort þeir komi þaki
yfir höfuðið á sér, heldur hinir sem
hafa miðlungslaun og lægri. Það
þyrfti e.t.v. ekki að skerða framlag
til húsnæðiskerfisins um 100 millj-
ónir ef skattþrepin væm 2 eins og
Kvennalistinn hefur lagt til eða
jafnvel 3. Einnig drægi það úr
þenslu í þjóðfélaginu ef skattþrepin
væm fleiri en eitt.
Það er góðra gjalda vert að lækka
vexti og löngu tímabært, en hættan
er sú að þetta verði skammgóður
vermir. Því tilraunir til að beina
erlendum lántökum á innlendan
markað em líklegar til þess að
þvinga upp vexti innanlands (vegna
eftirspurnar umfram framboð á
markaði) og þá er líklegt að vaxta-
lækkunin verði uppurin og vel það.
Við það bætist að hækkun láns-
kjaravísitölu fyrir áhrif gengisfell-
ingarinnar mun hækka öll lán sem
tengjast þeirri vísitölu. Almenning-
ur sem og fyrirtæki standa því
frammi fyrri aukinni greiðslubyrði
af skuldum sínum.
Hæstvirtur forseti. íslandssagan
segir okkur að oftast dynji á okkur
einhveijar hörmungar á næstsíð-
asta tug hverrar aldar. Árið 1783
vom móðuharðindin, á ámnum
1880—90 var veðurfar mjög kalt
og féllu menn úr hungri eða flúðu
til Ameríku. Óneitanlega veltir
maður fyrir sér hvernig sagan muni
greina frá síðustu tugum þessarar
aldar — og jafnvel læðist sá gmnur
í hugann að ekki verði svo ýkja
bjart yfir þeim kafla íslandssögunn-
ar.
Höfundur er varaþingkona
Kvennalistans & Vesturlandi.
Tækifæristékkareikningur
...með allt í einu hefti!
Yfirdráttar-
heimild
Meira öryggi gagnvart óvæntum útgjö
Með TT-reikningi geturðu sótt um Þannig geturðu einfaldlega ávísað út
að fá yfirdráttarheimild tengda reikn- af reikningnum þegar óvænt útgjöld
ingi þínum. koma upp.
V/6RZLUNRRBRNKINN
-vútKun með fa&i!