Morgunblaðið - 30.08.1988, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. ÁGÚST 1988
Styrkjum skólann,
eflum foreldra sam-
starf og fræðsluvarp
eftirÁslaugu
Brynjólfsdóttur
Þá eru skólamir að taka til starfa
og tugir þúsunda bama og ung-
menna að hefja nám í skólum lands-
ins. Her í Reykjavík einni verða um
14 þúsund nemendur á grunnskól-
unum á komandi skólaári. Þar er
iagður grunnur að mörgum mikil-
vægustu þáttum í lífi bamanna og
því mikilvægt að vel til takist.
Umræða um skólann og starf hans
er mikilvæg og má aldréi staðna.
í þeim löndum, sem ég þekki til,
bæði véstan hafs og mörgum Evr-
ópulöndum, láta foreldrar allt skóla-
starf sig miklu meir skipta en for-
eldrar hér á landi.
Einmitt nú þegar menntamála-
ráðuneytið er að koma með nýja
aðalnámskrá fyrir grunnskólann,
er ærin ástæða til að almennari
umræða skapist um þessi mál.
í sjálfri námskránni er líka
beinlínis lögð rík áhersla á kynningu
skólastarfs fyrir forráðamenn
bama.
Skólinn, sem stofnun er að opn-
ast og til hans eru gerðar aðrar og
fjölþættari kröfur en áður, ekki
hvað síst er uppeldishlutverkið
varðar.
Stundum heyrast þær raddir að
skólinn sé ekki í nægum tengsium
við umhverfið, nemendur hafi ekki
næg kynni af atvinnulífí og starfs-
greinum. Því heyrist jafnvel fleygt
að böm og unglingar viti lítið um
atvinnu eigin foreldra.
Margir foreldrar búa að sjálf-
sögðu yfir mikilli þekkingu og fæmi
og í ýmsum löndum er lögð áhersla
á það í vaxandi mæli að foreldrar
séu ekki síður mikilvægir kennarar
bömum sínum en skólakennarinn.
Foreldrar þekkja hæfileika og
þroska bama sinna oftast betur en
aðrir. Það gefur því auga leið, að
mjög mikilvægt er að samræður og
gagnkvæmur skilningur ríki milli
kennara bamsins og foreldra.
Grunnskólinn þarf að geta sjálfur
skipulagt leiðir að markmiðum
náms og kennslu og sinnt betur
ýmsum félags- og tilfinningaþátt-
um, sem nauðsynlegt er að taka
tillit til. Því ber að fagna að nú
skuli rætt um aukið sjálfstæði skóla
og að skólar geri sínar eigin nám-
skrár.
En samhliða auknu sjálfstæði
skóla þarf að stórefla samvinnu
skólans og foreldra, en jafnframt
þurfa fræðsluyfirvöld að efla fag-
lega leiðsögn eða kennsluráðgjöf
og eftirlit með öliu skólastarfí.
Sjálfstæði skóla
Rétt eins og sjálfstæði heimila
byggist á því að þau geti sjálf
ákveðið hvemig þau ráðstafa fjár-
munum, þurfa skólamir að hafa
mun meira fjárhagslegt sjálfstæði,
ef þeir eiga í raun og sannleika að
geta verið sjálfstæðar stofnanir.
Skólamir ættu að þurfa að gera
sínar eigin áætlanir um ijárþörf
varðandi rekstur, búnað, tæki,
námsgögn, ræstingu o.fl., en einnig
að gera sem nákvæmastar áætlanir
um kennslumagn, sem hlýtur að
miðast við ákveðinn staðal (norm),
nema um sé að ræða sérstök verk-
efni eða tilraunastarf. Síðan ættu
þeir á eigin spýtur að ákveða hvem-
ig það muni nýtast á sem hag-
kvæmastan máta, spara á einum
stað ef þeir telja nauðsyn að veija
meira fé á öðru sviði.
Nú er rætt um að skólamir geri
sína eigin námskrá, sem sé innan
ramma eða í samræmi við aðalnám-
skrá.
Þessu ber að fagna, en með því
hlýtur samvinna og samstarf kenn-
ara að aukast og knýr jafnframt á
um meira samstarf við foreldra,
sem skólinn verður að hafa með í
ráðum.
Með því að skólinn sjálfur þarf
að skilgreina til hlítar markmið
skólastarfsins og eftir hvaða leiðum
hann hyggst ná þeim, eru líkur á
að kennarar geri sér betur grein
fyrir þeim, en samhliða þurfa þeir
að kynna slíkar áætlanir vel fyrir
foreldrum.
En með auknu samstarfi og betri
kynningu á starfi skólans frá upp-
hafi, yrði komið í veg fyrir ósam-
ræmi í störfum og kröfum, sem
gerðar yrðu til bamsins á heimili
þess annars vegar og hins vegar í
skóla. í sumum tilfellum þyrftu
kennarar að gera einstaklings-
bundnar áætlanir fyrir þá nemend-
ur, sem þurfa e.t.v. aðrar leiðir til
að geta betur fylgt eftir skólanám-
skrá. Slíkar áætlanir er nauðsynlegt
að gera í nánu samstarfí við for-
eldra.
í þessu sambandi þarf að leggja
áherslu á mikilvægi starfs umsjón-
arkennara, bæði á yngri og eidri
stigum grunnskólans og skilgreina
hlutverk hans nánar. Umsjónar-
kennari ætti/verður að hafa mikið
og náið samband við foreldra og
ýmsa aðra aðila, svo sem sérgreina-
kennara, heilsugæslu og sálfræði-
þjónustu og ætti því aldrei að þurfa
að hafa umsjón með nema einni
bekkjardeild eins og tíðkast í flest-
um öðrum löndum. Umsjónarkenn-
ari þarf að hafa heildarsýn yfir
stöðu sinna nemenda á öllum svið-
um og hver nemandi þarf að eiga
sér stoð innan skólans, sem hann
getur treyst og leitað til, ef eitthvað
bjátar á.
Kennsluráðgjöf og eftirlit
Samfara auknu sjáfstæði skóla,
þarf að bæta og auka allt eftirlit
með skólastarfi. Fylgjast þarf með
að meginmarkmiðum aðalnámskrár
sé fylgt. Það er nauðsynlegt og
æskilegt fyrir skóla og kennara að
fylgst sé með störfum þeirra. Ekki
hvað síst til að taka eftir þar sem
frábært og ftjótt starf er unnið.
En síðan þyrfti að leitast við að
kynna og koma því til annarra með
ráðgjöf og leiðbeiningum.
Fræðsluyfirvöldum er nauðsyn-
Áslaug Bryiyólfsdóttir
„ ... hver bekkjardeild,
ein eða f leiri, taki sam-
an dagskrá um eitt-
hvert efni t.d. náttúru
eða umhverf isvemd, —
varðveislu móðurmáls-
ins, — skógrækt, —
sögulega atburði, —
heilsuvernd eða hvað
sem væri, þar sem hver
og einn nemandi kæmi
fram og gerði eitthvað.
Samkoma með tilheyr-
andi dagskrá yrði síðan
fyrir foreldra eða afa,
ömmur eða eldri systk-
ini og aðgangur seldur
t.d. eins og á kvik-
myndasýningu.“
legt að hafa eftirlit með skóla-
starfí. Hafa þarf meiri tengsl við
skólana, m.a. með heimsóknum.
Þá þurfa að vera til samræmd
könnunarpróf á öllum mögulegum
sviðum, sem lögð væru fyrir nem-
endur á mismunandi aldursstigum.
Þau eru nauðsynlegt, bæði fyrir
nemendur og kennara, til að fá mat
á því hvort námsmarkmiðum hefur
verið náð. Samræmd könnunarpróf
eru einnig nauðsynleg fyrir skólann
sjálfan tilað fá vitneskju um sína
eigin stöðu miðað við aðra skóla.
Foreldrasamstarf
Með tilkomu skólanámskrár og
áætlana um einstaklingsbundið
nám í vissum tilfellum er einmitt
komið að kjarna í foreldrasam-
starfi, þ.e.a.s. að beina vilja og
áhuga foreldra að námi og kennslu
í skólanum. Einnig þurfa foreldrar
að gera sér grein fyrir markmiðum
skólans á öðrum sviðum, bæði hvað
varðar uppeldi og félagslíf. Þá er
nám ekki aðeins bundið bókum eða
fræðslu í skólastofunni. Fræðsla um
nánasta umhverfi og náttúru er oft
á tíðum best á vettvangi. Hér er
kjörið viðfangsefni fyrir skóla og
foreldra að vinna saman.
í byijun hver skólaárs þyrfti að
vera kynningarfundur fyrir foreldra
hvers aldurshóps eða bekkjar, þar
sem námsefni og vinnubrögð og
annað starf yrði kynnt. Einnig
gætu foreldrar rætt ýmis sameigin-
leg mál, útivistartíma bama, vasa-
peninga, félagslíf, svo fátt eitt sé
nefnt. Foreldrafélög skólanna gætu
staðið fyrir ýmsu er tengist námi
og skóla, svo sem fundum eða nám-
skeiðum fyrir foreldra um kennslu-
efni. Mjög æskilegt er að hafa að
baki stjómum foreldrafélaganna
fulltrúaráð, þar sem væru a.m.k.
Vettvangsferð í Elliðaárdalnum, kjörið viðfangsefni foreldra og skóla.
Nemendur þjálfast f framsögn og framkomu með því að koma fram á sviði. Hér er dagskrá um Kína,
leikin og lésin. Úr slíkum dagskrám má velja efni í fræðsluvarpið.
Merkisatburðir úr sögunni festast betur í nemendum, ef þeir sjálfir
hafa tekið saman leikrit og gert leikmynd, eins og hér sést um
kristnitökuna árið 1000.