Morgunblaðið - 11.12.1990, Blaðsíða 79

MORGUNBL/VÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. DESEMBER 1990
79:
Ævisaga hugvits-
manns komin út
Síðari hluti rits Steingríms Jónssonar
um Hjört Þórðarson
Kominn er út síðari hluti ævisögu
Hjartar Þórðarsonar, rafmagns-
fræðings og hugvitsmanns í
Chicago. Steingrímur Jonsson fyrr-
um rafmagnsstjóri í Reykjavík hóf
ritun ævisögu Hjartar í tilefni af
100 ára afmæli hans 1967, en verk-
ið reyndist meira en höfund grun-
aði og kom bókin ekki út fyrr en
1973 og þá aðeins fyrir hluti verks-
ins, hin eiginleg ævisaga. Ætlun
höfundar var að síðari hlutinn, sem
fjallaði að mestu um uppfinningar
og einkaleyfi Hjartar, kæmi síðar.
Honum entist þó ekki aldur til þess
að koma því í framkvæmd, en hann
lést snemma árs 1975.
Hjörtur Þórðarson fæddist á Stað
í Hrútafirði árið 1867 og fluttist til
Ameríku með foreldrum sínum 6
ára gamall 1873. Faðir hans, Þórð-
ur Árnason, lést tveimur mánuðum
eftir komuna vestur og stóð þá
móðir Hjartar, Guðrún Grímsdóttir,
ein uppi með barnahópinn, að vísu
tvö þeirra uppkomin en tvö í
bernsku og eitt á 14. ári. Hjörtur
ólst því upp við bág kjör og hlaut
litla skólamenntun í æsku, en er
hann óx úr grasi fór hann til
Chicago og nam þar-smíðar í raf-
magnsiðn á verkstæði Edisons uns
hann setti á fót eigið verkstæði og
gerðist umsvifamikill uppfinninga-
maður, einkum á sviði eðlisfræði
og rafmagnsfræði. Áhuga hans á
- Hg6, 33. Re3 - De5, 34. Hbbl
- Bd7, 35. Ha5 - De7, 36. Ha7
- Dd8, 37. Rd5 - Kh7
37. — Bxh3? gekk auðvitað ekki
vegna 38. Re7+ — Kh7,39. Rxg6.
38. Kh2 - Hb8, 39. f4 - He6,
40. Dd4 - De8
Hér fór skákin í bið. Hvíta staðan
er einfaldlega unnin og aðstoðar-
menn heimsmeistarans hafa ekki
verið í neinum vandræðum að finna
örugga vinningsleið.
41. Hel
Nú hótar hvítur 42. Rc7. 41.
Rc7? hefði á hinn bóginn verið van-
hugsað. Eftir 41. — Hxe4, 42. Dd3
- De7, 43. Rd5 — Bb5! er ekki
útséð um úrslit.
- Bc6, 42. Dd3! - Df8, 43. Hcl
~ Bxd5, 44. exd5+ — Hg6, 45.
Df5!
Hvítu mennirnir eru allsráðandi
á taflborðinu, auk þess sem hvítur
er peði yfir. Nú gengur ekki að leika
45. — Hxb4, 46. Hc8 — Hxf4, 47.
Dxg6n— Kxg6, 48. Hxf8 og hvítur
er hrók yfir.
~ Kg8,46. Hac7 - Hf6,47. Dd7
47. - Hd8, 48. Dxd8+!
Einfaldasta leiðin til sigure.
Kasparov þvingar fram hróksenda-
tafl með peði yfir þar sem slæm
Staðsetning svarta hróksins ræður
úrslitum. Karpov hefði getað gefist
hér upp með góðri samvisku en
hann kýs að tefla nokkra leiki til
viðbótar.
48. - Dxd8, 49. Hc8 - Df8, 50.
Hlc4! - Hf5, 51. Hxf8+ - Kxf8,
52. Hd4 - h5, 53. b5 - Ke7, 54.
b6 - Kd7, 55. g4 - hxg4, 56.
hxg4 - Hf6, 57. Hc4
Svartur gafst upp. Eina leiðin til
þess að stöðva frípeðið er að leika
57. - Hh6+, 58. Kg3 - Hh8 en
59. Hc7+ — Kd8, 60. Hxf7 gerir
út af við frekari mótspyrnu.
þessum fræðum má rekja til Eðlis-
fræði Fischers, sem móðurbróðir
hans, séra Magnús Grímsson á
Mosfelli, hafði þýtt á íslensku.
Steingrímur fæddist 18. júní
1890, og í tilefni af aldarafmæli
hans 1990 ákváðu börn hans að búa
handritið að síðara bindinu til prent-
unar og gefa bókin út. í henni er
lýst í máli og myndum 21 uppfinn-
ingu af 78, sem Hjörtur fékk einka-
leyfi á.
Bókin er 151 bls. að stærð og
Síðasta sakaniálasagan er
spennuhlaðin írásugn, full
af óvænluin uppákoinuin og
inikluin húinor.
Sérvltur kennari dregsl
fyrir lilviljun inn í atburða-
rás ofbeldis, morðs og
eiturlyfjasmygls, þar seni
við sögu konia m.a. stór-
athafnamaður í Reykjavfk,
utanrikisráðherra og
fvíburadætur hans.
Ilölundur fléttar saman
spennusögu, gamansögii og
fagurbókmenntir á nýstár-
legan hátt.
Björgúlfur Ólalsson er
ungur rilhöfundur sein
hlaut mikið lof gagnrýnenda
á síðasta ári fyrir fyrstu bók
sína llversdagsskór og
skýjaborgír.
l'yrsla bókin lofaði góðu og
Síðasla sakamálasagan
sýnir að Björgúlfur hefur i
engu brugðist þeim vænt-
ingum sem gerðar voru til
hans.
Rafmagnsveita Reykjavíkur:
Spennar við Land-
spítala brunnu yfir
TVEIR spennar við Landspítalann brunnu yfir síðastliðinn laugardag
þegar starfsmenn Rafmagnsveitu Reykjavíkur voru að hækka spennu
á kerfinu. Slökkviliðið var kallað út til að loftræsta spennistöðvarn-
ar. Spennarnir eyðilögðust en ekki varð annað tjón.
Steingrímur Jónsson
verður til sölu í bókaverslun Máls
og menningar og bókaverslun Sig-
fúsar Eymundssonar.
Rafmagnsveitan er smám saman
að hækka spennu á kerfinu úr 6 í
11 kílóvolt til þess að auka flutn-
ingsgetu þess. Spennamir við
Landspítalann þoldu ekki spennu-
breytinguna þrátt fyrir að þeir séu
byggðir fyrir meiri spennu en þetta,
að sögn Björns Haraldssonar kerfís-
stjóra Rafmagnsveitunnar, og er
ekki vitað um ástæðuna fyrir bilun-
inni. Spennir við K-byggingu spítal-
ans brann yfír klukkan hálf fimm
og spennirinn við kyndistöð spítal-
ans fór klukkan að verða hálf sjö.
Á meðan skipt var um seinni
spenninn var varastöð spítalans
keyrð og þá varð einnig að draga
verulega úr rafmagnsnotkun á
Landspítalanum. Farið var með
varastöð Rafmagnsveitunnar á
staðinn en ekki þurfti að gangsetja
hana.
SKEMMTILEG BÓK
eftir höfund bókarinnar Hversdagsskór
og skýjaborgir sem kom út í fyrra og hlaiit
mikið lof gagnrynenda.