Morgunblaðið - 11.12.1990, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. DESEMBER 1990
35
Grímseyingar á fundi með sjávarútvegsráðherra;
Grímsey er á söluskrá
með öllu sem henni fylgir
- segir Helgi Haraldsson, sem gerði ráð-
herra grein fyrir stöðu mála í eynni í kjölfar
fyrirsjáanlegrar kvótaskerðingar á næsta ári
GRÍMSEYINGAR voru ómyrkir í máli er þeir lýstu fyrir Halldóri Ásgr-
ímssyni sjávarútvegsráðherra á fundi á sunndag afleiðingum fyrirsjáan-
legrar kvótaskerðingar eyjabúa á næsta ári. Upp var dregin dökk
mynd af ástandinu, mönnum væri ekki gert kleift að reka eigin út-
gerð með þeim veiðihcimildum sem þeir hefðu til ráðstöfunar og gætu
þar af leiðandi ekki framfieytt fjölskyldum sínum. Mörg dæmi voru
nefnd á fundinum um kvótaskerðinguna og nefndi einn sjómanna 76%
skerðingu á kvóta á sínum bát. Grímseyingar sögðust vera að berjast
fyrir lífi byggðarlagsins er þeir óskuðu eftir því við ráðherra að hann
beitti sér fyrir því að kvótaskerðingin tæki ekki gildi. íbúarnir tóku
fálega hugmyndum um aðstoð úr Hagræðingarsjóði sem lausn á vandan-
um. Ráðherra kvaðst viðurkenna sérstöðu eyjarinnar, sem væri útvörð-
ur byggðar í landinu, og var hann tilbúinn að skoða vandamál Grímsey-
inga innan þeirra marka sem lögin settu honum.
Morgunblaðið/Margrét Þóra
Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra, Kristján Skarphéðinsson
déildarstjóri í sjávarútvegsráðuneytinu og Orn Pálsson framkvæmda-
stjóri Landssambands smábátaeigenda.
Grímseyingar fylgjast vel með umræðum, fremst eru tvö af þeim
sem töluðu máli heimamanna, Hólmfríður Haraldsdóttir húsmóðir
og Óli Bjarni Ólason skipstjóri.
Halldór Ásgrímsson hafði fram-
sögu á fundi með Grímseyingum sem
haldinn var á sunnudagsmorgun.
Auk hans voru með í för þeir Kristj-
án Skarphéðinsson deildarstjóri í
sjávarútvegsráðuneytinu og Örn
Pálsson formaður Landssambands
smábátaeigenda. Eyjarbúar eru mjög
uggandi vegna skerðingar á kvóta
sem til kemur um áramót í kjölfar
tilraunaúthlutunar á veiðiheimildum
til smábáta fyrir næsta ár. í máli
Halldórs kom fram að heildarkvóti
Grímseyinga hefði á síðustu árum
verið um 2.000 tonn í þorskígildum
talið og færi niður í um 1.700 tonn,
Þá kom einnig fram að á tíu ára tíma-
bili frá 1980-90 hefði afli Grímsey-
inga verið um hálft prósent sem hlut-
fall af heildarafla landsmanna. Aflas-
amdráttar hefði gætt hvarvetna á
landinu, en ráðherra sagðist fúslega
viðurkenna að Grímseyingar gætu
ekki hlaupið í aðra vinnu. Þeirra sér-
staða væri því mikil og um það hefði
verið rætt hvort rétt væri að einstök
byggðarlög nytu sérstakrar meðferð-
ar við úthlutun kvóta vegna sérstöðu
sinnar og væri Grímsey það byggðar-
lag sem oftast væri nefnt í því sam-
bandi.
Halldór sagðist engu geta lofað
Grímseyingum varðandi lausn á
þeirra vanda, en kvaðst tilbúinn að
líta á hann innan þeirra marka sem
lögin settu. Hann benti á að hiuti
vandans væri sá hvað fyrir fiskinn
fengist og sagðist þess fullviss að
unnt væri að auka verðmæti aflans
þar sem annars staðar.
„Staðreyndin sú að Grímsey
er á söiuskrá“
Helgi Haraldsson sjómaður gerði
á fundinum grein fyrir stöðu mála í
Grímsey og sagði menn hafa lifað
þokkalegu lífi í eynni án þess að
moka peningum í óarðbærar stórút-
gerðir eða bruðla með sitt fé eins
og víða virtist tíðkast. „Menn hafa
róið og fiskað og þrátt fyrir að fiskur-
inn sé ekki á fiskmarkaðsverði hafa
menn komist af án þess að leita ásjár
hjá opinberum stofnunum eða að lifa
á styrkjum," sagði hann og bætti við
að með sífelldum skerðingum á veiði-
heimildum væru stjórnvöld að gera
eyjarbúa að 'bónbjargamönnum,
„gera okkur sem fram undir þetta
höfum getað litið kinnroðalaust
framan í fólk að þurfalingum á fram-
færi hins opinbera." Helgi taraði um
brask með veiðiheimildir sem ylli því
að heilu byggðarlögin væru á útsölu
og sagði staðreyndina vera þá að
Grímsey væri á söluskrá með öllu
því sem henni fylgdi. „Sú framtíð
sem nú blasir við okkur er ekki glæsi-
leg, það er skerðing á skerðingu ofan
ár eftir ár, á stað þar sem ekkert
getur komið í staðinn."
„Eigum við að flytja
og þá hvert?“
Hólmfríður Haraldsdóttir húsmóð-
ir afhenti ráðherra undirskriftalista
sem á höfðu ritað nöfn sín allar hús-
mæður í eynni, en hún sagði að þær
vildu vekja athygli ráðherrans á sér-
stöðu eyjarinnar. Grímseyingar
hefðu stundað sjóinn frá ómunatíð
og möguleikar á annarri vinnu ekki
fyrir hendi, atvinnuleysisbætur væru
hlutur sem ekki þekktust í Grímsey.
„Með fyrirhuguðum takmörkunum á
veiðiheimildum er lífsbjörginni kippt
út úr höndunum á okkur,“ sagði
Hólmfríður. Hún benti á að á síðustu
15 árum hefðu risið 14 ný íbúðarhús
í eynni og væri því hlutfall nýrra
húsa hátt, því alls væru íbúðarhúsin
32. Tvær nýjar fískverkanir hefðu
verið byggðar frá árinu 1981, og á
síðustu tveimur árum hefðu risið
vélaverkstæði og veiðarfæra-
geymsla. Þetta sýndi glögglega
dugnað og vilja fólksins til að byggja
eyjuna, auk þess sem byggðarlagið
ætti framtíðina fyrir sér því meðal-
aldur íbúanna væri liðlega 29 ár.
„Ef fyrirhuguð kvótaskerðing
verður að veruleika eru valkostir
engir fyrir fólkið hér. Fæstir munu
geta rekið eigin útgerð eða fram-
fleytt fjölskyldu. Eigum við þá að
flytja og hvert eigum við að flytja?
Hvað verður um eigur okkar hér, sem
við eðlilegar kringumstæður eru selj-
anlegar á matsverði? Fasteignir
munu hríðfalla í verði og verða óselj-
anlegar. Við erum bókstaflega að
beijast fyrir lífi þessa byggðarlags," .
sagði Hólmfríður.
„Stefna ráðherrans að koma
öllum pungum fyrir kattarnef“
Margir tóku til máls á fundinum
og lýstu sjómenn ástandi mála fyrir
sjávarútvegsráðherra með einstökum
dæmum um kvótaskerðingu báta
þeirra og sagði Óli Bjarni Ólason
skipstjóri á Björgu II, að hann hefði
á þessu ári veitt 308 tonn, en fyrir
næsta ár væri búið að úthluta honum
73 tonnum. Sigfús Jóhannesson
sagðist hafa keypt bát á liðnu vori
fyrir um 20 milljónir, hann hefði vit-
að að þorskkvóti hans væri ekki
mikill eða um 80 tonn, en hugmynd-
in hefði verið að gera út á kola. Nú
hefði verið settur kvóti á kolann, án
þess nokkur hefði haft um það hug-
mynd og eingöngu bátar, sem áður
hefðu stundað slíkar veiðar, fengið
úthlutað kvóta. „Ég hefði aldrei
keypt bátinn ef þetta hefði verið ljóst
í vor, það gengur aldrei upp að gera
bátinn út á þessi þorsktonn," sagði
Sigfús.
Henning Jóhannesson og Gylfí
Gunnarsson sögðu einnig frá sinni
reynslu, en Henning leigði á síðasta
ári bát af fjárfestingarfélagi er hann
hafði klárað sinn kvóta. Hann fékk
um 9Ó tonn seinni hluta árs og vildi
gjaman að sú reynsla myndi nýtast
byggðarlaginu, en staðreyndin væri
sú að hann hefði fært fjárfestingarfé-
laginu aflareynslu bátsins og gæti
félagið eflaust selt bátinn fyrir um
10 milljónir króna. Gylfí var harðorð-
ur í garð ráðherra og sagði það
stefnu hans „að koma öllum pungum
fyrir kattamef, það er það eina sem
maður sér. Það væri hreinlegra af
ráðherra að segja okkur það og veita
okkur náðarhöggið í eitt skipti fyrir
öll.“
Halldór Ásgrímsson ítrekaði að
aflanum yrði að skipta og að í framt-
íðinni yrði að takmarka sókn í af-
lann, það yrðu menn að skilja. Hann
sagðist ekki taka undir þau sjónar-
mið sem fram hefðu komið í máli
heimamanna, að þeir vildu ekki
þurfamenn vera. í því sambandi benti
hann á nýgerða bátahöfn í eynni,
hún hefði verið byggð af almannafé,
en það hefði ekki verið gert nema
vegna þess að landsmenn litu svo
á, að Grímsey væri hluti landsins.
lllll
Islenska óperan
11111
RIG
Frumsýning o
26. desember •
Miöapantanir í síma 621077