Morgunblaðið - 11.12.1990, Blaðsíða 60

60
MGRGÚNBLAÐIÐ ÞRIÐ.JUDAGUR ll. DESEMBER 1990
RAYMOND WEIL
GENEVE
L E TEMPS CRÉATEUR
ASKO ASEA
0THELL0
Þunn, aðeins 3,5 mm,
nútímaleg hönnun, handunnin
með 18 K. gullhúð, vatnsþétt,
ól úr krókódílaskinni.
Verð frá kr. 57.000,-.
GILBERT URSMIÐUR
Laugavegi 62, sími: 14100

Mögnuð
þvottavél
spameytin
ogþögul
Nýju ASKO-ASEA
þvottavélarnar nota
50% minna vatn,
25% minni sápu
og spara orku.
ASKO-ASEA er lika
sú hljóðlátasta,
aðeins 44 dB (A)
meðan hún þvær.
Þú velur um
framhlaðnar eða
topphlaðnar vélar,
og ASKO ASEA
nafnið tryggir fyrsta
flokks vöru og
sannkallaða
maraþonendingu.
/FO nix
Hátúni 6a • Simi 91-24420
Metsölublað á hverjum degi!
TÖLVUPRENTARAR
SP 2000 A1
Góður fyrir ritvinnslu,
nótur og gíróseðla
%K°SHA
^OOOAI
• 160/40 stafir á sekúndu
• Sjálfvirk pappírsfærsla
• Grafískur
• Fjórar leturgerðir
VERULEG
• Sjálfþræðandi
• Hlið- og raðtengi
verö:
19.500.-
m/vsk. stgr.
VERÐLÆKKUN
Sjúklingar svipt-
ir rétti sínum
eftir Sigurð Þór
Guðjónsson
Loks hafa komið fram opinber-
lega rök alþingis fyrir því að breyta
frumvarpi Guðmundar Bjarnasonar
heilbrigðisráðherra um skyldu
lækna til að afhenda sjúkraskrár.
Frumvarpið átti að taka af öll
tvímæli um það að hún væri aftur-
virk frá gildistíma læknalaga 1988.
En alþingi samþykkti hins vegar
samhljóða í miklum flýti á síðustu
dögum þingsins í vor að afhending-
arskyldan væri ekki afturvirk.
Rök alþings
Þau komu fram í fréttaskýringar-
þættinum „Hér og nú“ í Ríkisút-
varpinu 20. nóvember. Guðrún
Helgadóttir forseti sameinaðs þings
og Jón Sæmundur Siguijónsson
formaður heilbrigðis- og trygginga-
nefndar neðri deildar gerðu þannig
grein fyrir þeim: Læknar töldu heil-
brigðisnefnd neðri deildar trú um
að fyrir gildistöku læknalaga 1988
hafi læknar fært sjúkraskrár í þeirri
meiningu að engir fengju að lesa
þær nema þeir sjálfir. Það væri því
„komið aftan að læknum", sagði
Jón Sæmundur ef sjúklingum yrði
hleypt í skrámar.
Skoðun landlæknis
Hann staðhæfði í útvarpsþættin-
um að þessi rök væru „einskis
verð“. Til væri nákvæm reglugerð
frá 1969 um færslu sjúkraskráa.
Læknar vissu vel hvað í þeim ætti
að standa og hafi lengi verið Ijóst
að þær gætu hvenær sem er orðið
t.d. réttarskjal. Lýsti landiæknir því
yfir að með lagasetningu sinni brjóti
alþingi mannréttindi á sjúklingum
og að hann íhugaði að skjóta mál-.
inu til mannréttindanefndar Evr-
ópu.
Umboðsmaður óvirtur
Jón Sæmundur Sigurjónsson við-
urkenndi að þingið hafi gengið
þvert á álit umboðsmanns alþingis
eins' og allir geta sjálfir séð með
því að lesa ársskýrslu hans 1989,
bls. 19-21. Guðrún Helgadóttir
harðneitaði þó þessari staðreýnd.
Dulið ólæsi leynist víðar en ætla
mætti. Jón Sæmundur játaði að
álit umboðsmanns vægi þungt á
metunum en alþingi væri samt
æðsta vald í þessum efnum. Um
það er ekki deilt. En þingið hlýtur
þó að taka mark á slíku fræðilegu
áliti nema á móti því mæli mjög
þung rök.
Álit umboðsmanns
Ég skaut máli mínu til umboðs-
manns alþingis eftir að yfirlækn-
arnir Hannes Pétursson og Tómas
Helgason synjuðu beiðni minni um
afhendingu sjúkraskráa, sem ég
taldi mig eiga rétt á samkvæmt 16.
gr. læknaiaga nr. 53/1988. Um-
boðsmaðurinn felldi úrskurð sinn
29._ desember 1989.
{ álitsgerð hans stendur: „Tel ég
að fara beri með allar beiðnir um
afhendingu sjúkraskráa eftir
ákvæðum 16, gr. læknalaga nr.
53/1988. Skiptirþví ekki máli hvort
skrár hafa verið færðar fyrir eða
eftir gildistöku læknalaga nr.
53/1988. Er ég sömu skoðunar og
landlæknir og heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytið um þetta álita-
efni“. En í bréfi heilbrigðis- og
tryggingamálaraðuneytisins til um-
boðsmanns, 15. desember 1989, var
þetta orðað svo: „Ráðuneytið telur
óhjákvæmilegt að 16. gr. læknalaga
verði afturvirk og álítur að það
hafi verið vilji löggjafans". Og lög-
gjafinn er auðvitað alþingi sjálft!
Alþingismönnum, er undirbjuggu
lög um þetta efni á fyrri þingum
var einnig fullljóst, að réttur sjúkl-
inga til að komast í sjúkraskrár
hafði verið til um langan aldur í
reynd. Hann varð ekki til við gildis-
töku læknalaga 1988. Kemur sú
staðreynd mjög skýrt fram í niður-
stöðu umboðsmanns alþingis: „Hér
er um nýmæli að ræða í lögum en
ekki í framkvæmd", vitnar álits-
skýrsla hans til greinargerðar, sem
fylgdi frumvarpi til læknalaga á
109. löggjafarþingi. Ennfremur
segir umboðsmaður alþingis: „Við
undirbúning læknalaga var þannig
gert ráð fyrir því, að nýmælin um
afhendingu sjúkraskráa væru í
samræmi við fyrri framkvæmd. Er
það og álit mitt, að þegar fýrir gildi-
stöku læknalaga nr. 53/1988 hafi
sú meginregla gilt, að einstaklingar
ættu rétt á að kynna sér þær upp-
lýsingar, sem stjórnvöld hefðu
skráð um einkahagi þeirra, nema
mikilvægir almannahagsmunir eða
hagsmunir einkaaðila mæltu því í
gegn sbr. til hliðsjónar 10. gr. laga
nr. 30/1985 um kerfisbundna
skráningu á upplýsingum, er varða
einkamálaefni“.
Hártoganir þingforseta
í ljósi þessara skírskotana til laga
og réttarreglna í landinu og undir-
búnings löggjafans að læknalögum,
sem fram koma í áliti umboðs-
manns alþingis, er það hreinn útúr-
snúningur þegar forseti sameinaðs
alþingis fullyrti í þingræðu 20. nóv-
ember, að þingið hafi ekki hafnað
áliti hans, af því að það hafi aðeins
átt við lög nr. 53/1988, en ekki við
lagabreytinguna nr. 50/1990, þar
sem ákvæðið um afhendingu var
beinlínis gert óafturvirkt. En álits-
gerð umboðgmannsins segir blátt
áfram það, að skipti sá réttur
manna sem um er rætt einhveiju
máli hefjist hann ekki við ákveðna
dagsetningu, úr því ýmis lög og
reglur hafa fest hann í sessi um
árabil. Á þennan hátt hafnar al-
þingi ekki aðeins áliti umboðs-
manns, heldur einnig þeirri undir-
stöðu sem það hvílir á: stöðugri
viðleitni stjórnvalda til að tryggja
þegnunum eðlileg mannréttindi. Og
höfnunin byggist á rökum sem ná
blátt áfram engri átt. Gagnvart
Seinnabindið
erkomið út
MYLLU KOBBI, forlag
Skemmuvegur6L, 200Kópavogur
SÍMI: 91-7 47 99
— sígildar sagnaperlur
Stefáns Júlíussonar.
í tilefni af 75 ára afmæli
Stefáns Júlíussonar og 50 ára afmæli
Kára íitla hafa Kárabækurnar þrjár verið
endurútgefnar. Þetta eru bækurnar
Kári litli og Lappi, Kári litli í skólanum
og Kári litli í sveit.
Af sama tilefni eru Kárabækurnar
nú einnig boðnar í fallegri öskju.
Kárabækurnar hafa margsannað gildi sitt
sem „tæki til að létta börnunum
lestramám“, eins og höfundur stefndi að.
ÆSKAN