Morgunblaðið - 11.12.1990, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. DESEMBER 1990
25
son, í sjónvarpsstöðvunum á þriðju-
dagskvöld. Málstað sjálfstæðis-
manna var Davíð auðvelt að skýra
og veija.
Valdafíkn
Enginn þarf lengur að efast um
afstöðu þingflokks sjálfstæðis-
manna til bráðabirgðalaga ríkis-
stjórnarinnar. Deilan um hana er
að baki. Við sitjum hins vegar enn
uppi með ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar. Bráðabirgðalögin
voru sett af ríkisstjórninni vegna
samnings sem hún gerði. Útgáfa
bráðabirgðalaganna hefur verið
talin bijóta í bága við stjórnar-
skrána og er rekið mál fyrir dóm-
stólunum vegna þess. Þá hefur
ríkisstjórnin einnig verið kærð á
alþjóðavettvangi vegna framgöngu
sinnar gegn BHMR.
Ágreiningurinn um bráðabirgða-
lögin hefur dregið enn betur fram
en áður, hve valdafíkn einstakra
ráðherra ræður miklu um afstöðu
þeirra til allra mála. Þegar á herð-
ir virðast menn eins og Jón Bald-
vin Hannibalsson og Ólafur Ragnar
Grímsson aðeins sjá þann kost, að
beita völdum sínum enn frekar.
Ólafur Ragnar Grímsson gerði
samninginn við BHMR í maí 1989.
Ráðherrann hélt hins vegar þannig
á málum eftir samningana um þjóð-
arsáttina í febrúar 1990, að öllum
var ljóst að voði væri fyrir dyrum
um mitt sumar vegna BHMR-
samningsins. Þegar þingflokkur
sjálfstæðismanna, sem engan hlut
átti að þessum verkum leggur ekki
blessun sína yfir þau og afleiðingar
þeirra, segir þessi ráðherra í Morg-
unblaðssamtali 1. desember: „Valið
er á milli þess sem við höfum verið
að gera og skemmdarverka Sjálf-
stæðisflokksins.“ Fjármálaráð-
herra minnir á brennuvarg sem
kveikir eld, eltir síðan slökkviliðið
á brunastað og kennir brunavörð-
um um eldsvoðann.
Jón Baldvin Hannibalsson hefur
tileinkað sér þá starfshætti í ráð-
herrastörfum, að það sem ekki er
bannað sé honum leyfilegt. Slíkir
starfshættir eru hættulegir, ekki
síst þegar dómgreindarskortur
kemur einnig til sögunnar. Hefur
þetta komið fram hvað eftir annað
í stóru og smáu. Nýjasta dæmið
er að fundur utanríkisráðherra fyr-
ir ungt fólk á veitingastaðnum
Ömmu Lú skuli hafa verið auglýst-
ur fyrir hátt í eina milljón króna á
kostnað utanríkisráðuneytisins.
Svo virðist sem Jón Baldvin hafi
orðið fyrstur ráðherra til þess að
vekja máls á því, að ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar gæti
rofið þing, sagt af sér og endurút-
gefið bráðabirgðalög sem voru
ástæðan fyrir því að stjórnin fór
frá völdum og rauf þingið. Jafn-
framt kom það fram, að ráðherrann
styddist við það sem hann kallaði
„álitsgjörð" eftir mig, þar sem ég
hafi komist að „þeirri niðurstöðu
að starfsstjórn hafi þetta vald“,
eins og segir í Morgunblaðssamtali
við Jón Baldvin 1. desember sl.
Hér vísar Jón Baldvin til ritgerð-
ar sem ég skrifaði í Tímarit lög-
fræðinga, 1. hefti 29. árgangs
1979. Þar kemst ég að þeirri niður-
stöðu, að ekki verði á almennum
grundvelli fordæma dregin lög-
fræðileg mörk milli umboðs starfs-
stjórnar og skipaðrar ríkisstjórnar.
Menn séu þó almennt sammála um,
að einhver munur sé að þessu leyti.
Á það er bent, að störf starfs-
stjórna hafi takmarkast af óeiningu
á Alþingi og þingræðisreglan setji
því starfsstjórnum valdmörkin.
Ef ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar hefði hrökklast frá
með þeim hætti, sem Jón Baldvin
lýsti í fyrrgreindu viðtali, var það
vegna þess að meginmál að hennar
mati naut ekki stuðnings á þingi.
Með vísan til fyrrgreindrar ritgerð-
ar minnar, tel ég að þingræðisregl-
an hefði sett starfsstjórn
Steingríms Hermannssonar skorð-
ur og hún hefði ekki getað endurút-
gefið bráðabirgðalög sem voru
ástæðan fyrir falli hennar. Er aug-
ljóst að Jón Baldvin hefur ekki
kynnt sér efni ritgerðar minnar
áður en hann kaus að vitna í hana
til að réttlæta valdafíkn sína og
ríkisstjórnarinnar. Slík vinnubrögð
eru í samræmi við annað.
Hvar sem borið er niður í mál-
flutningi ráðherra til að réttlæta
gjörðir þeirra vegna samningsgerð-
arinnar við BHMR og afleiðingar
hennar standa menn frammi fyrir
því, að reynt er að beita blekking-
um. Þeirri skoðun vex fylgi að setja
þurfi skorður við útgáfu bráða-
birgðalaga. Það staðfestir enn að
síður en svo er þjóðarsátt um beit-
ingu ríkisstjórnar Steingríms Her-
mannssonar á valdinu til útgáfu á
bráðabirgðalögum. Hugmyndir
ráðherra um að í starfsstjórn geti
þeir gert það, sem þeir hafa ekki
vald til í skipaðri ríkisstjórn, sýna
að einnig er þörf á stjórnarskrárá-
kvæði um starfsstjórnir. Skýrar
reglur eru nauðsynlegri en ella
þegar siðgæði stjórnarherra er á
því stigi, að þeir telja sig mega
allt sem ekki er bannað. Við þær
aðstæður er jafnframt brýnt að
stjórnarandstaða standi fast á móti,
þingflokkur sjálfstæðismanna
brást ekki þeirri skyldu sinni vegna
bráðabirgðalaganna á BHMR. Loks
skal minnt á gildi þriðja arms ríkis-
valdsins, dómstólanna, dómarar
hafa einnig verið kallaðir til í því
skyni að draga mörkin á milli þjóð-
arsáttar og bráðabirgðalaga ríkis-
stjómarinnar á BHMR.
Höfundur er aðstoðarritstjóri
Morgunblaðsins.
Sigurbjörn Þorkelsson
sem þú átt. Þau verðmæti verða
aldrei metin til fjár, en innihald
bókarinnar skiptir sköpum í lífi
hvers manns. Hún segir okkur
sannleikann um okkur sjálf og það
sem meira er hún segir okkur sann-
leikann um Guð og tilgang lífsins.
„Því svo elskaði Guð heiminn, að
hann gaf son sinn eingetinn, til
þess að hver sem á hann trúir glat-
ist ekki heldur hafi eilíft líf." Jóh.
3:16.
Lampi og ljós
Er ekki upplagt að finna Nýja
testamentið okkar núna fyrir jólin
og koma því fyrir á náttborðinu
okkar, svo það verði okkur auðveld-
ara að teygja okkur í það.
„Þitt orð er lampi fóta minna
og ljós á vegum mínum.“ — Sálm.
119:105.
Láttu ekki fara fyrir þér eins og
manninum sem þurfti að fara út í
myrkur. Hann hélt að það væri nú
í góðu lagi að fara út í myrkrið,
því að hann væri með vasaljós með
sér. Hann áttaði sig ekki á því að
vasaljósið hafði hann haft í vasan-
um þar sem það kom ekki að neinu
gagni. Þannig er það nefnilega með
Guðs orð, það þarf að vera lesið
til þess að orðið geti verið okkur
sem lampi fóta okkar og ljós á
lífsleið okkar.
Hvar er Nýja testamentið eða
Biblían þín? Úpplagt er að nota
tímann um jólin á meðan við fögn-
um komu Frelsarans í heiminn til
þess að hefja lestur í bók bókanna.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Gídeonfélagsins á íslandi.

fci.

hm

í I

E' /
.. . ■. iíy' Jk.
'
W J

engleg verk
góðra höfunda

m LUNA segir frá.
Isabel Allende hefur þegar öðlast hylli íslendinga fyrir litríkar sögur sínar. Hér eru á
ferðinni tuttugu og þrjár splunkunýjar smásögur um jafnmörg tilbrigði ástarinnar.
Þetta eru sögur sem ýmist eru sóttar beint í furðulegan veruleika Suður-Ameríku eða
framkaliaðar með óþrjótandi ímyndunarafli skáldkonunnar, litríkar og töfrandi.
Tómas R. Einarsson þýddi úr spænsku.
ÞJÓFURINN eftir Göran Tunström.
Skemmtileg, sorgleg og umfram allt áhrifarík frásögn um mann, sem á sér þann
draum æðstan að stela gamalli bók. Göran Tunström hlaut Bókmenntaverðlaún
Norðurlandaráðs fyrir skáldsögu sína Jólaóratoríuna.
Þjófurinn gefur því verki hvergi eftir enda hefur sagan notið fádæma vinsælda í
heimalandi höfundar.
Þórarinn Eldjárn þýddi bókina.
ÓDAUÐLEIKINN eftir Milan Kundera.
Eins og í bókinni Óbærilegur léttleiki tilverunnar er það aðalsmerki höfundar að tengja
fjörlega frásögn við djúpar hugleiðingar um ástina, dauðann og ódauðleikann -
mannlegt hlutskipti sem hann sér oft speglast í óvæntum hlutum. Meðal þeirra sem
leiddir eru fram á sjónarsviðið í þessari glænýju skáldsögu eru Goethe og Hemingway
- bæði lífs og liðnir!
Friðrik Rafnsson þýddi á íslensku.
Mál Ijjl og menning
Bœkur eru ódýrari
Laugavegi 18. Sími 15199 - 24240. Síðumúla 7-9 Sími 688577.