Morgunblaðið - 14.11.1991, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. NOVEMBER 1991
„Öllum er frjálst að
trúa og boða trú. Menn
geta trúað á stokka og
steina, dollur og tunn-
ur, sprek og ruslagáma,
fírkant og sexkant og
haldið því fram að þarí
felist listin, allt er það
að meinalausu eins og
miðsvetrarís. En að lög-
gilda trúboðið með að-
stöðu í opinberri stofn-
un er það ekki.”
um Austurvöll þveran. Ég skil vel
listamanninn, vit og hæfileikar eru
hvorki meiri né minni en guð gaf.
Ábyrgðin á slíkum hermdarverkum
er á annarra höndum, trúlega sér-
fræðingum sem hafa fengið í hnén
eins og smápíur á popptónleikum.
Ég veit ekki hversu mörg verk þessa
manns hafa verið tekin niður vegna
harðrar andspyrnu, en þau eru
nokkur, meðal annars eitt í Mál-
mey. Það er líka farið að taka niður
myndir af Lenín. Ekki verður sagt
að það hafi orðið skaði að Serra
hér á landi. Ein góðviðrisdag í sum-
ar varð mér reikað um Viðey. Ég
er yfirleitt heldur lítið fyrir listaverk
sem verða helst ekki numin nema
með aðstoð leiðarbókar eftir spak-
vitring sem segir manni í hverskon-
ar heimspekilega þanka maður skuli
falla við tiltekin sjónhorn. Ég sá
steinstólpa, ósköp umkomulausa og
litla í allri þessari víðáttu. Svo vel
vill til að þegar komið er á eiðið í
átt að Vesturey blasir við stuðla-
berg ekki hátt eða mikið um sig,
en gætt allri þeirri tign sem náttúr-
an skóp því, grænn hattur ofan á
en undir urð af brotnum stuðlum í
skipulegri óreiðu. Ég verð að játa
að ég hafði varla tekið eftir þessu
fyrr, svo að Serra varð þó altjend
til einhvers. Út um eyna hafa verið
skildir eftir nokkrir munaðarleys-
ingjar, sem væru betur komnir
heima hjá sér í bergi þar sem steinn
fellur að steini. Serra skilur ekki
ísland. Hann er ekki velgerðarmað-
ur okkar heldur við hans. Með því
að koma hingað gat hann bætt enn
einu landinu í gullbókina sína.
„Art provenciel” er haft eftir
Pompidou þegar hann sá myndir
eftir Kjarval á fundinum með Nixon
forðum. Það mun útleggjast sveita-
manna- eða útkjálkalist. Sú skoðun
var hans mál en ekki okkar. Og nú
á víst að fara að gera Kjarval fræg-
an. Við eigum sjálfsagt enn einu
sinni að fá að heyra minnimáttar-
sönginn um landkynningu, eða á
kannske að selja út á hann fisk,
eða ef til vill það sem mest er um
vert, braska með hann. Var einhver
að tala um Sotheby’s.
Kjarval átti sér smáfugla að vin-
um, en brosti í kampinn þegar hann
hitti hákarla. Hann nam söng fugl-
anna og langaði til að eiga sér holu
eins og þeir og hann vissi að hann
gat flogið eins og þeir. Kjarval skildi
Island.
Höfundur er listmálari.
--------*_*_♦-------
■ SKÁKSAMBAND íslands
heldur Unglingameistaramót ís-
lands 1991 (fyrir skákmenn f. 1971
og síðar) dagana 14.-17. nóvember
nk. og verður keppnin með þeim
hætti sem hér greinir: Tefldar verða
sjö umferðir eftir Monrad-kerfí.
Úmhugsunartími er 1 klst. á 30
leiki og 20 mín. til viðbótar til að
ljúka skákinni. Mótsdagar eru:
1. umferð 14. nóv. kl. 20.00-22.40,
2. umferð 15. nóv. kl. 18.30-21.10,
3. umferð 15. nóv. kl. 21.30-24.10,
4. umferð 16. nóv. kl. 13.00-15.40,
5. umferð 16. nóv. kl. 15.40-18.20,
6. umferð 17. nóv. kl. 11.00-13.40
og 7. umferð 17. nóv. kl. 13.40-
16.20. Þátttökugjald er kr. 800.
Mótsstaður er Faxafen 12, Reykja-
vík og skákstjóri Ólafur H. Olafs-
son. Skráning fer fram í síma Skák-
sambands íslands alla virka daga
kl. 10-13 og á mótsstað fimmtudag
14. nóv. kl. 19.00-19.55. í verðlaun
verða skákbækur. Auk þess ferð á
skákmót erlendis fyrir sigurvegar-
ann.
Reiðir gamlir menn
Kjartan Guðjónsson
að hafa ekki hátt. Þetta er mann-
legt en ekki stórmannlegt. Hvar
voru öll þessi myndlistarfélög þegar
ráðhúsdellan leit dagsins ljós. Hér
á árum áður áttu listamenn ákaf-
lega erfitt með að ná sambandi við
embættismenn. Ef þeir hittu lista-
menn urðu þeir svo varfærnir, að
það var varla að þeir þyrðu að segja
álit sitt á veðrinu. Listfræðingar,
eða hvað maður á að kalla þá, virð-
ast aftur á móti geta snúið þeim
eins og snældum. Kannske tala
báðir sama mál, sem öðrum er ill-
skiljanlegt, stofnanamálið, eða þeir
dópa embættismenn með próftöfl-
um. Hvað í ósköpunum var dóm-
nefnd eiginlega að gera í þessari
ráðhúskeppni. Það er deginum ljós-
ara að keppni var bara fyrirsláttur,
allt fyrirfram ákveðið af Gunnari
Kvaran og líklegast arkitektunum.
Það er undarlegur menningarsjúk-
dómur margra arkitekta að þola
ekki myndlist, að minnsta kosti
ekki í sínum húsum. Hönnun er
þannig hagað að það er hvergi
hægt að hengja mynd. Jafnvel ekki
merkilegra hús en Gerðuberg er
vandlega víggirt gegn myndlist. í
ráðhúsinu hafa fallist í faðma hinir
trúuðu á guðinn Minimal. Skyldu
þeir hinir sömu ekki geta fallist á
að fækka strikunum í borgarstjórn-
arsalnum niður í eitt og þar með
orðið höfundar að nýrri stefnu
maxi-minimal. Það er næsta kát-
broslegt að eina frambærilega verk-
inu, mynd Sigurðar Örlygssonar,
skyldi hafnað vegna þess að það
var ferkantað.
Öllum er fijálst að trúa og boða
trú. Menn geta trúað á stokka og
steina, dollur og tunnur, sprek og
ruslagáma, fírkant og sexkant og
haldið því fram að þarí felist listin,
allt er það að meinalausu eins og
miðsvetrarís. En að löggilda trúboð-
ið með aðstöðu í opinberri stofnun
er það ekki. Gunnar Kvaran getur
eflaust að hætti hollvina sinna, biró-
kratanna, sannað með prósentu-
reikningi, að allt sé með felldu á
Kjarvalsstöðum. Það breytir engu
um það að hann er ofstækisfullur
trúboði með eina púrítanska rás og
trú sinni vinnur hann allt sem hann
má. Eftirsókn eftir frægð og vindi
er orðin meiriháttar útgerð á ís-
landi. Frægur skal maður vera og
skiptir næsta litlu fyrir hvað. Okkur
hefur verið boðið að falla fram og
tilbiðja kerlingu sem hefur afrekað
það helst að koma ofurbítli í hnapp-
helduna. Það var ekki á afreka-
skránni að hún splundraði frægasta
poppbandi sem sögur fara af. Ann-
ar hafði það sér til ágætis að hafa
pakkað inn húsum, brúm, kirkjum,
gott ef ekki heilum sýslum, í eitrað
plast. Klikkað og dýrt skal það vera
framar öllu. Menningarþreyttum
sérfræðingum er myndlist orðin að
einum allsheijar aulabrandara. Það
líður yfir smápíur á tónleikum popp-
goða. Með því að fá að halda í frakk-
alafið á stórstjörnum fá jafnvel full-
orðnir menn í hnén. Serra hefur
verið útnefndur velgerðarmaður ís-
lands af persónudýrkendum. Hann
er víst óskaplega frægur. Hann er
líka illræmdur. Það er að mestu
hætt að gera greinarmun á dirfsku
og ruddaskap í myndiist. Með verk-
um sínum hefur Serra plægt upp
torg og garða sem hlúð hefur verið
að um langan aldur. Hvernig þætti
mönnum að fá beyglaða járnplötu
eftir Kjartan
Guðjónsson
Einu sinni var tími hinna reiðu
ungu manna. Nú er runninn upp
tími hinna reiðu gömlu frianna. Mér
er heldur hlýtt til hans Guðmundar
Guðmundarsonar forstjóra, sem
fyllir flokk seinustu arftaka alda-
mótakynslóðarinnar. Honum finnst
vegið að menningu þjóðarinnar og
honum er ekki sama, en það virðist
sem slíkum mönnum fari fækk-
andi. Það er mikið rætt um að hitt
eða þetta sé dautt, ljóðformið,
skáldsagan, málverkið og hvaðeina.
Má vera að þetta hafi stundum
verið sannmæli, en form er einung-
is dautt, þegar getulausir menn
yrkja. Fyrr eða síðar kemur einhver
og afsannar hugmyndir sem eru
löngu orðnar að orðaleppum. Hvað
gerði ekki Hannes Pétursspn ungur
að árum: En við skulum ekki velkj-
ast í vafa um að það verður ekki
byrjað aftur á „Fijálst er í íjalla-
sal”. Rússar eru svo lánsamir að
eiga í tungu sinni eitt orð sem felur
í sér allt sem tengir mann við fóstur-
jörðina, „rodna”. Þegar það er nefnt
þarf ekki frekar vitnanna við, það
er hið heilaga Rússland. Ást Rússa
á sinni móðurmold virðist náskyld
okkar, næstum dulúðug kennd, sem
við eigum ekki alltaf gott með að
koma orðum að. Nú er beygur í
mönnum. Hætta er á, að með EES
verði sú flatneskja fullgerð, sem
verið er að breiða yfir hinn vest-
ræna heim, grámyglað pönnuköku-
deig meðaltals og meðalmennsku
skal valsað út á ystu annes, líf
reiknað í prósentum. Og nú hefur
kökukeflið verið hafið á loft og því
bent á hinar dreifðu byggðir. Hag-
fóturinn er með líkþorn sem stafa
af þröngum skóm, og þá er bara
að skera þau af. Hvar er okkar
„rodna” ef ekki í dreifðum byggðum
þessa stijálbýla lands. Man nú eng-
inn eftir þéttingu byggðar á Græn-
landi, sem ákveðin var í einhveiju
kanselíi í Kaupmannahöfn með
sorglegum afleiðingum, þar sem
fomir lífshættir voru þurrkaðir út
af landabréfi með strokleðri. Svíar,
einkum hinir betur upplýstu, voru
til skamms tíma svo miklir alþjóða-
og friðarsinnar að þeir héldu sig
hafa burði til að vera samviska
heimsins andspænis lögreglu
heimsins, Ameríkönum. Allt koðn-
aði þetta niður í vopnabraski Svía.
Nú mun uppi hreyfing í aðra átt.
Þeir menntuðu eru farnir að velta
því fyrir sér hvað það sé eiginlega
að vera Svíi, ef þeir eru þá ekki
löngu búnir að gleyma því. Það
skyldi þó ekki eiga eftir að verða
eftirsóknarvert að vera svolítið
sveitó. Að andleg móðuharðindi reki
menn hingað út á hjara veraldar
til að forvitnast um hvað það sé
eiginlega að vera þjóð. Það fer eft-
ir því hvort við gleymum.
Og hvað varð um hina ungu reiðu
menn í hópi listamanna. Þeir höfðu
hamskipti og eru orðnir að sífrandi
nöldurskjóðum. Félagshyggjukyn-
slóðin hefur komið félagsmálum
sínum í svo þykkan graut, að það
er ekki einu sinni hægt að hræra
í honum, og ætla ég ekki að auka
mönnum ieiðindi með frekari skil-
greiningu. Að vísu geta ungir lista-
menn hermt eftir reiðinni, þegar
þeir minnast á ofurvald skólaspek-
inganna, en það gerist bara á kaffi-
húsum. Velfiestir eru úti í kuldanum
en lifa samt í voninni um að ein-
hveijum páfanum þóknist að líta
til þeirra af náð sinni. Því er betra
-—1
"Bráðum koma blessuð jólin.
Það er góður siður þegar líður að jólum og aðventan
fer í hönd að menn komi saman og geri sér dagamun. í
Viðeyjarstofu bjóðum við nú danskt jólahlaðborð að hætti
matreiðslumeistara hótel Óðinsvéa fyrir minni og stærri
hópa.
Ekkert hús á íslandi er betur til fallið að skapa
andrúmsloft friðar og hátíðleika en Viðeyjarstofa. Séra Þórir
Stephensen staðarhaldari flytur jólahugvekju ef óskað er.
VIÐEYIARSTOFA
Upplýsingar og borðapantanir
hjá hótel Óðinsvé í síma 28470
I
i
L
I
i
I
1
I
I
t
I
I