Morgunblaðið - 14.11.1991, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1991
AUKAÞING NORÐURLANDARAÐS A ALANDSEYJUM
Olafur G. Einarsson:
Á móti miimkuðum
áhrifum einstakra landa
ÓLAFUR G. Einarsson menntamálaráðherra, fyrrverandi formað-
ur íslenzku sendinefndarinnar í Norðurlandaráði, lýsti sig mótfall-
inn því að auka frekar áhrif pólitísku flokkanna í ráðinu á kostn-
að sendinefnda landanna, í umræðum á aukaþingi Norðurlanda-
ráðs í gær.
„Ég legg mikla áherzlu á að það
eru lýðræðislega kjörin þing, sem
velja fulltrúa sína í ráðið eftir pólit-
ískum styrkleikahlutföllum á þing-
unum,” sagði Ólafur. „Þetta er sá
lýðræðislegi gi-undvöllur, sem
samstarfíð byggir á. Við erum hér
sem fulltrúar þjóðþinga okkar og
ríkisstjóma. Og við viljum að það
verði þannig áfram.”
Er endanlega var gengið frá
skjali forsætisnefndar Norður-
landaráðs, þar sem fram koma
ýmsar tillögur um endurnýjun
Norðurlandasamstarfsins, var
felld út klausa um að Norðurlanda-
ráð skorti skýrari pólitíska forystu.
Geir H. Haarde, formaður íslenzku
sendinefndarinnar, sagði að ekki
héfðu staðið miklar deilur um
þetta atriði og menn fallizt á að
fella það út.
Press-
Fjórir norrænir forsætisráðherrar á blaðamannafundi í Miariehamn. Frá vinstri Esko Aho frá Finn-
landi, Carl Bildt, Svíþjóð, Poul Schliiter, Danmörku, og Gro Harlem Brundtland, Noregi. Davíð Odds-
______________ son forsætisráðherra sækir ekki fundinn en fulltrúi hans er Ólafur G. Einarsson menntamálaráðherra.
Forsætisráðherrar Norðurlanda vilja endurmeta norrænt samstarf:
Kröftunum verði beint út á við
Mariehamn. Frá Ólafi P. Stephensen, blaðamanni Morgunblaðsins.
FORSÆTISRÁðHERRAR Norðurlanda eru sammála um að norrænt
samstarf skuli í auknum mæli beinast að samskiptum Norðurlanda
við Evrópu, að því að gæta norrænna hagsmuna í Evrópusamstarfi
og hafa áhrif á þróun mála í álfunni. Þetta kemur fram í sameigin-
legri yfirlýsingu ráðherranna, sem samþykkt var á fundi þeirra, sem
haldinn var samhliða aukaþingi Norðurlandaráðs í Mariehamn. Með-
al ræðumanna á þinginu var almennur vilji til að kippa umræðum
um utanríkismál inn úr kuldvirðingar í Norðurlandaráði. Engar form-
legar ákvarðanir um breytingar voru þó teknar á aukaþinginu, enda
var ekki við því búizt.
Forsætisráðherrar
Norðurlanda:
Lýst stuðningi
við aðgerðir EB
í Júgóslavíu
FORSÆTISRÁðHERRAR Norð-
urlanda, sem funduðu í Marie-
hamn á Álandseyjum um leið og
Norðurlandaráð, lýstu yfir fullum
stuðningi við aðgerðir Evrópu-
bandalagsins til að setja niður
deilurnar í Júgóslavíu og segja að
Norðurlöndin muni sjálf grípa tjl
aðgerða í samræmi við ástandið.
„Forsætisráðherrar Norðurlánda
fordæma valdbeitinguna í Júgóslavíu
og skora á alla deiluaðila að hætta
bardögum og virða vopnahlé,” segir
í yfirlýsingu ráðherranna. „Deilurnar
í Júgóslavíu valda íbúunum miklum
þjáningum, sem engin pólitísk
markmið geta réttlætt. Sambandsher
Júgóslavíu ber sérstaklega mikla
ábyrgð á að bafðögunum verði
hætt.”
Geir sagði að hefðbundið samstarf
Norðurlanda stæði traustum fótum,
þótt það þyrfti lagfæringa og breyt-
inga við. Innan Evrópska efnahags-
svæðisins myndu Norðurlöndin leysa
sín á milli þau mál, sem EES-samn-
ingurinn snerti, en ekki eingöngu á
samnorrænum grundvelli, heldur
einnig í samstarfí við önnur ríki.
„Af þessu leiðir að við verðum að
í yfírlýsingu sinni láta forsætis-
ráðherrarnir í ljós sameiginlegan
vilja sinn til að halda norrænu sam-
starfí áfram og þróa það í takt við
atburði í Evrópu. „í norrænu sam-
starfi i framtíðinni mun náið sam-
starf um hagsmuni Norðurlanda í
Evrópu fá aukna þýðingu. Norður-
lönd eiga að leitast við að hafa virk
áhrif á þróunina í Evrópu og um-
heiminum, með hagsmuni og þarfir
Norðurlandabúa fyrir augum,”
segja forsætisráðherrarnir. Davíð
Oddsson hafði ekki tök á að sitja
und þeirra og var Ólafur G. Einars-
son menntamálaráðherra staðgeng-
ill hans.
Starfshópur endurskoði
samstarfið
Forsætisráðherrarnir hafa
beina sameinuðum kröftum Norður-
landa meira út á við en verið hefur.
Við verðum að sameina kraftana út
yfír landamæri Norðurjanda og not-
færa okkur sameiginlegan styrk
landanna, ekki sízt í Evrópusam-
starfí, en einnig á öðrum alþjóðlegum
vettvangi, og að sjálfsögðu gagnvart
Eystrasaltsþjóðunum og öðrum
grannþjóðum,” sagði Geir.
ákveðið að setja á stofn starfshóp
persónulegra fulltrúa sinna til að
endurmeta Norðurlandasamstarfið
og skila fyrsta áliti fyrir Norður-
landaráðsþingið í Helsinki í marz á
næsta ári. Jafnframt hyggjast ráð-
herrarnir hittast á sérstakri ráð-
stefnu síðar á árinu 1992 til að
ræða breytingar á samstarfínu.
Forsætisráðherrarnir segja í yfir-
lýsingu sinni að tengsl Norðurland-
anna við EB hljóti að hafa áhrif á
hvernig skipulag Norðurlandasam-
starfsins Ííti út. „Með þetta í huga
eiga persónulegu fulltrúarnir að
athuga hvernig norrænt samstarf
gæti þróazt innan ramma Evrópu-
samstarfsins, ef öll eða fleiri Norð-
urlönd gerast aðilar að EB,” segja
ráðherrarnir. Athygli vekur að
þarna er gert ráð fyrir þeim mögu-
leika að öll Norðurlöndin gangi í
EB, en í áliti forsætisnefndar Norð-
urlandaráðs, sem til umræðu er á
aukaþinginu, er reiknað með að
a.m.k. eitt ríkið standi utan EB -
án þess að tiltekið sé hvaða land
það gæti orðið.
Poul SchT’uter, forsætisráðherra
Danmerkur, hvatti í ræðu sinni á
þinginu í gær enn og aftur til þess
að öll Norðurlöndin gengju í Evr-
ópubandalagið, og sagði það skil-
yrði fyrir árangursríkum breyting-
um á samstarfinu. SchT’uter neitaði
að svara því í samtali við Morgun'-
blaðið hvort hann teldi líklegt að
íslenzka ríkisstjórnin tæki mark á
ráðum hans.
Samstarf ríkisstjórnanna
einkum eflt
Fáir entust til að hlýða á þær
tæplega hundrað ræður, sem fluttar
voru á aukaþingi Norðurlandaráðs
í gær. Þó mátti greina hjá állmörg-
um ræðumönnum ánægju með að
forsætisráðherrarnir hefðu sýnt
pólitískan vilja til að endurnýja
Norðurlandasamstarfíð. Vald til
breytinga á Helsinki-sáttmálanum,
stofnsáttmála norræns samstarfs,
er ekki á hendi Norðurlandaráðs
sjálfs, heldur ríkisstjórna Norður-
landanna. Flest bendir líka til að
þær breytingar, sem kunna að verða
gerðar, verði á sviði samstarfs ríkis-
stjórnanna, en áhrif þingmanna
verði lítt aukin. Líklegt er talið að
utanríkis- og utanríkisviðskiptaráð-
herrar Norðurlandanna muni taka
þátt í störfum Norrænu ráðherra-
nefndarinnar, sem þeir hafa ekki
gert hingað til, og að forsætisráð-
herrarnir láti meira að sér kveða í
samstarfinu.
Ótal tillögur eru á lofti meðal
þingmanna um framtíðarsKÍpulag
norræns samstarfs. Flestir eru sam-
mála um að ekkert sé því til fyrir-
„Það stríðir gegn markmiðum
EES, svo ekki sé talað um ákvæði
Rómarsáttmálans, að einstök aðild-
arríki reyni að standa saman um
sérhagsmuni,” sagði Hjörleifur.
„Menn ættu því ekki að gera sér
ranghugmyndir um að Evrópustefna
eða atvinnustefna geti orðið mikil-
vægir þættir í norrænu samstarfi,
eftir að flest Norðurlönd eru komin
inn í EES og EB.”
Hjörleifur sagði að það væri vill-
andi að vísa til samstarfs Benelux-
landanna (Belgíu, Lúxemborgar ög
Hollands) sem fyrirmyndar að svæð-
isbundnu samstarfí innan EB.„Þetta
er algjörlega misvísandi, því að Ben-
stöðu lengur að Norðurlandaráð
ræði utanríkismál. Lars P. Gam-
melgaard, þingflokksformaður dan-
skra íhaldsmanna, lagði til að Norð-
urlandaráð héldi tvö þing á ári,
gjarnan fyrir leiðtogafundi Evrópu-
bandalagsins. Þar yrði rætt um
norræn áhrif í EB, tengslin við
Austur-Evrópu og Eystrasaltslönd-
in, og þannig myndi þetta „norræna
þjóðþing” senda skýr skilaboð til
EB.
Jafnvel Finnar, sem lengi lögðust
gegn umræðum uni utanríkismál,
eru nú til í að ræða „alþjóðleg
málefni, sem tengjast Norðurlönd-
unum beint,” eins og Esko Aho,
forsætisráðherra Finnlands, orðaði
það. Hann bætti hins vegar við að
það yrði í framtíðinni álíka auðvelt
og að teikna á sjóinn að draga
mörkin milli innanríkismála, no-
rænna málefna og Evrópumála.
eluxsamstarfið hefur allan tímann
verið takmarkaðra en norrænt sam-
starf og er nú raunar innihalds-
laust,” sagði Hjörleifur.
Aukaþingið samþykkti að vísa til-
lögu Hjörleifs og þriggja annarra
þingmanna um styrkingu norræns
samstarfs, þar sem meðal annars er
lagt til að mörgum nýjum norrænum
stofnunum verði komið á fót og fram-
lög til Norðurlandasamstarfs aukin,
til ráðherranefndarinnar að hafa til
hliðsjónar við gerð áætlunar um
Norðurlandasamstarfið eftir 1992,
sem á að leggja fram á þingi Norður-
landaráðs í Helsinki í marz.
Geir H. Haarde:
Ræða verður utanrík-
ismál í auknum mæli
GEIR H. Haarde, formaður íslenzku sendinefndarinnar í Norðurlandar-
áði, sagði í ræðu sinni á aukaþingi ráðsins í Mariehamn í gær að ræða
yrði utanríkismál frekar en verið hefði, bæði í Norðurlandaráði og
ráðherranefndinni. Utanríkisráðherrar Norðurlandanna ættu að taka
þátt í störfum ráðherranefndarinnar.
Hjörleifur Guttormsson um EB:
Svæðisbundið samstarf
á ekki upp á pallborðið
HJÖRLEIFUR Guttormsson, þingmaður Alþýðubandalagsins, sagði í
umræðunum á aukaþingi Norðurlandaráðs um Evrópumál í Mariehamn
að hugmyndir um að norrænt samstarf gæti orðið eins konar svæðis-
bundið samstarf innan Evrópubandalagsins væru út í hött, því að slíkt
ætti alls ekki upp á pallborðið hjá EB.
Utgáfutónleikar Gísla
Helgasonar á Púlsinum
GÍSLI Helgason heldur útgáfutónleika á Púlsinum með hljómsveit sinni
í kvöld, fimmtudaginn 14. nóvember. Heitir hljómsveitin Þórgísl og
eru meðleikarar Gísla þau Þórir Baldursson, Tryggvi Hubner, Pétur
Grétarsson og Herdís Þorvaldsdóttir.
Söngvararnir Eyjólfur Kristjáns-
son og Anna Pálína Árnadóttir koma
einnig fram en þau sungu hvort sitt
lagið á nýju plötunni, Heimur handa
þér, sem er önnur sólóplata Gísla.
Sú fyrri var Ástaijátning sem færði
honum gullplötu á sínum tíma.
Á þessari nýju plötu eru alls 14
lög. Tíu þeirra eru eftir Gísla, en hin
eru eftir Þóri Baldursson, Óddgeir
Kristjánsson, Jóhann Helgason og
Lioriel Ritchie.
Á plötunni koma fram þrettán
hljóðfæraleikarar og söngvarar
ásamt Samkór Kolbeinseyjar og Ró-
landsystrum. Einnig leika tveir er-
Hljómsveitin Þórgísl.
lendir hljófæraleikarar. Annar er Ilan
Adler frá Venezúela, sem leikur á
fjögurra strengja suður-amerískan
smágítar og norska tónlistar- og
söngkonan Sinikk4í;tÁögefeind á
forna fínnska hörpu eða kantle í einu
laganna.
Eitt laganna á plötunni tileinkar
Gísli minningu píanóleikarans Guð-
múndar Ingólfssonar. 1 '
Styrkur
innifalinn
í FRÉTT um styrk Reykjavík-
urborgar til Taflfélags Reykja-
víkur í Morgunblaðinu í gær,
var ranglega sagt að félagið
fengi 18,5 milljóna króna styrk
frá borginni. Rétt er að borgin
greiðir 42 milljón króna skuld
félagsins og er styrkurinn þá
meðtalinn. Er beðist velvirðing-
ar á þessum misskilningi.