Morgunblaðið - 14.11.1991, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1991
Gen^isfelling á mannúð
eftir Kristínu A.
Ólafsdóttur
Sjálfstæðismenn hafa nú markað
höfuðborg landsins sérstöðu gagn-
vart fötluðu fólki. 7. nóvember sl.
ákvað meirihlutinn í borgarstjórn
Reykjavíkur nýja túikun á lögum
um málefni fatlaðra. Lögin hafa
verið í gildi frá árinu 1983. Borgar-
fulltrúarnir tíu staðfestu þann skiln-
ing sem fjórum sjálfstæðismönnum
í byggingarnefnd hafði viku áður
verið gert að samþykkja með tilskip-
unarbréfí borgarstjórans. Sá sann-
leikur skiígreinir sambýli fatlaðra
sem stofnun en ekki heimili fólks.
Þessi túlkun er síðan notuð til þess
að krefjast þess að sótt verði um
leyfí til byggingarnefndar ef sam-
býli á að vera í íbúðarhverfí eða á
þeim stað þar sem ekki hefur verið
gert ráð fyrir stofnun í skipulagi.
Þetta heitir samkvæmt byggingar-
lögum að sækja um breytta notkun.
Þann tæpa áratug sem núgildandi
lög um málefni fatlaðra hafa verið
við lýði hefur ekkert sveitarfélag
túlkað lögin á þennan hátt. 40-50
sambýli og vistheimili eru nú í land-
inu, flest í Reykjavík, og eru sum
þeirra staifrækt af sjálfri Reykja-
víkurborg. Engu þeirra hefur verið
gert að sækja um leyfi byggingar-
nefndar til að vera í íbúðarhverfum,
enda talið sjálfgefíð að um heimili
fólks væri að ræða. Sú túlkun hefur
ráðið við framkvæmd laganna fram
til þessa og skyldi engan undra.
Hún byggir á skýringum sem lágu
fyrir þegar núgildandi lög voru sam-
þykkt á Alþingi, en þar segir m.a.
um sambýli: „Slík heimili eiga að
vera í almennum íbúðarhverfum.”
Til áréttingar þessum skilningi var
sambærilegt ákvæði sett í reglu-
gerð.
Vil ég þig sem nágranna?
Áður en lengra er haldið í laga-
skýringum bið ég þig, lesandi góð-
ur, að hugleiða hvernig hin nýja
túlkun meirihlutans í borgarstjórn
snertir iíf fatlaðra Reykvíkinga. í
þeim hópi fólks eru margir sem
ekki ráða við að búa á „venjulegum”
heimilum, því þeir þurfa það mikill-
ar aðstoðar við. Sambýli fárra ein-
staklinga, þar sem starfsmenn ann-
ast ákveðna þjónustu og umönnun,
er því í slíkum tilfellum ákjósanlegt
heimilisform. Sambýlið er heimili
fólksins sem þar býr, ekki stofnun
sem það dvelur á.
Fram að þessu hefur biðin eftir
því að t.d. Svæðisstjórn fatlaðra,
Styrktarfélag vangefinna eða
Reykjavíkurborg kæmu upp sambýl-
um verið nógu erfíð. Sambýlum
hefur þó fjölgað smátt og smátt svo
nú eiga talsvert margir þess konar
heimili.
Biðin eftir því að komast á sam-
býli verður annars eðlis eftir breyt-
ingu meirihlutans. Nú þarf að bíða
milli vonar og ótta eftir því hvort
aðrir íbúar í borginni, byggingar-
nefnd og borgarstjórn vilji leyfa við-
komandi fólki að eiga heima í til-
teknum íbúðarhverfum. Hvernig
þætti þér, lesandi góður, að vera
krafínn um umsókn til byggingar-
nefndar ef þú vildir koma þér upp
heimili t.d. á Oldugötunni? Bygging-
amefnd kynnti síðan mér og öðrum
íbúum á svæðinu að þú hefði áhuga
á að flytja í nágrenni við okkur.
Okkur er boðið að gera athugasemd-
ir og sum okkar kæra sig e.t.v.
ekkert um að fá þig sem nágranna.
Byggingarnefnd fær mótmæli okkar
íbúanna í hendur og ákveður síðan
hvort þú færð leyfi til að setjast að
við Öldugötuna eða ekki. Borgar-
stjórn staðfestir eða hafnar ákvörð-
un byggingamefndar. Verði niður-
staða borgaryfírvalda neikvæð gæt-
irðu skotið málinu til umhverfísráð-
uneytisins. Að öðrum kosti gefstu
upp við Öldugötuna og gerir nýja
tilraun í öðm borgarhverfí. Þar
þarftu að hefja sömu niðurlægingar-
göngu með umsókn til byggingar-
nefndar. Svona hefur auðvitað engu
yfirvaldi dottið í hug að koma fram
við fólk. Fyrr en nú. Það er nákvæm-
lega þetta ferli sem sjálfstæðismenn
voru að dæma yfír fatlað fólk sem
ætlar að eignast heimili á sambýl-
um.
Fleiri furður
í þriggja tíma umræðum í borgar-
stjóm um mál þetta spurðum við,
fulltrúar minnihlutans, ítrekað um
ástæður þessarar stefnúbreytingar.
Sjálfstæðismenn klifuðu á því að
það bæri að fara að lögum og að
lögmenn borgarinnar úrskurðuðu
sambýli sem stofnun. Með þessu
svari er í raun verið að ásaka emb-
ættismenn og stjórnendur borgar-
innar um ítrekuð iögbrot þann tæpa
áratug sem sambýli í Reykjavík
hafa verið túlkuð sem heimili. Og
hver er nú réttarstaða þeirra sam-
býla sem fyrir era?
Fleiri furður er að fínna í afstöðu
sjálfstæðismanna. Um leið og þeir
Kristin Á. Ólafsdóttir
„Þau viðhorf hafa ríkt
að fatlað fóik skuli búa
við jafnrétti á við ófatl-
aða. Hún er því þung
skömmin sem við höf-
uðborgarbúar þurfum
að bera vegna um-
ræddrar stefnubreyt-
ingar æðstráðenda
borgarinnar.”
Rummikub metsöluspiliö. Rummikub er spiliö sem allir frá 5 ára aldri
geta spilað. Rummikub þar sem jókerinn bregður á leik og gerir spilið
spennandi og skemmtilegt fyrir alla fjölskylduna.
GUÐJÓN GUÐMUNDSSON
................. HEILDVERSLUN, SÍMI 65 30 75
......... ^Wiitmnili;ir iiii/ii rj^nui&ni tksX.i
OQ31S.D |/u ; Zí LR l.Tl;n£l/ l>3 ^ gp 8ðJ')dadbH:ifeM \ ScOQðáÓ3H IÉM \ítc BbOCc860rH'ln>J \ TO 8.jQjdHÞPíHtlN \
\
samþykktu hina nýju iagatúlkun
fluttu þeir tillögu um að óska eftir
viðræðum við Svæðisstjóm fatlaðra
og fleiri hagsmunaaðila um stefnu-
mörkun varðandi sambýli fatlaðra!
Viðræður eru auðvitað af hinu góða
en í ljósi fullyrðinga borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins um að fara beri
að lögum — og þá út frá nýuppgöt-
vaðri lagatúlkun — er vandasamt
að sjá um hvað á að ræða eða semja.
Undarlegt er einnig það háttarlag
að lemja í gegn umrædda lagatúlk-
un á sama fundi og samþykkt er
að fara í viðræður um málið. Hefði
ekki verið nær að fara að ítrekuðum
óskum okkar í minnihlutanum og
annarra sem láta sig málið varða
um að fresta afgreiðslu á samþykkt
byggingarnefndar og gefa ráðrúm
til viðræðna og frekari umhugsunar?
Mistök má leiðrétta
Ákvörðunin frá 7. nóvember er
stórt skref aftur til fordóma gagn-
vart fötluðu fólki. Þeir fordómar og
hræðslan sem þeim fýlgir er vissu-
lega enn til staðar í samfélagi okk-
ar. En mikið hefur þokast í átt til
aukins skilnings undanfarin ár. Þau
viðhorf hafa ríkt að fatlað fólk skuli
búa við jafnrétti á við ófatlaða. Hún
er því þung skömmin sem við höfuð-
borgarbúar þurfum að bera vegna
umræddrar stefnubreytingar æðst-
ráðenda borgarinnar. Eg hef séð það
í fjölmiðlum að áhyggjur þess fólks
sem mótmælti væntanlegum íbúum
í Þverárseli 28 beinast m.a. að því
að fasteignir þess gætu tapað verð-
gildi sínu með komu hinna nýju
nágranna. Það er í sjálfu sér skiljan-
legt að fólk vilji vernda eigur sínar,
en áhyggjur sem þessar tel ég
óraunhæfar. Raunveralegt áhyggju-
efni er ef samfélagið rýrir þau verð-
mæti sem hvorki mölur né ryð fá
grandað. Meðal slíkra verðmæta
hljótum við að telja jafnrétti milli
fólks, mannúð og náungakærleika.
Ég vil trúa því að þeir sem stóðu
að stefnubreytingunni í Reykjavík
muni verða menn til þess að viður-
kenna þau mistök sem gerð voru
og Ieiðrétta þau við fyrsta tæki-
færi. Sú ósk er einnig sett hér fram
að þeir köldu vindar sem nætt hafa
um fatlað fólk og aðstandendur
þeirra frá upphafi svokallaðs Sæ-
brautarmáls hætti að blása. Marg-
breytilegt mannlíf er ríkidæmi. Fátt
leiðir til betri þroska en viðleitnin
til þess að skilja og virða þá sem
eru manni um margt ólíkir.
Höfundur er borgarfulltrúi Nýs
vettvangs ogkennari við
Þroskaþjálfaskóla íslands.
Ljóðabók
eftir Hannes
Sigfússon
ÚT ER komin hjá Máli og menn-
ingn ljóðabókin Jarðmunir eftir
Hannes Sigfússon.