Morgunblaðið - 16.10.1997, Blaðsíða 51

}
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 16. OKTÓBER 1997 51
MINNINGAR
KRISTIN M.J.
BJÖRNSON
+ Kristín M.J.
Björnson fædd-
ist á Gauksmýri,
V-Húnavatnssýslu,
16. apríl 1901. Hún
lést á dvalarheimil-
inu Grund 9. októ-
ber síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Björn Jósa-
fatsson, bóndi á
Gauksmýri, og k.h.
Ólöf Sigurðardótt-
ir. Hún ólst upp í
stórum systkina-
hópi. Eldri voru
hálfsystkinin; börn
fyrri manns Ólafar, Sigurvalda
Þorsteinssonar, María, gift
Birni Lárussyni tollverði, Sig-
urbjörg, gift Lárusi Björns-
syni, kaupmanni, Sigurlaug
Jakobína, gift Guðmundi Pét-
urssyni, bónda, og Guðríður
Guðmundsdóttir, en yngri voru
alsystkinin Þorbjörg, gift Hall-
dóri Þorlákssyni bílstjóra, Sig-
urvaldi S. Björnsson, áður
bóndi á Gauksmýri, nú vist-
maður á Grund, kvæntur Þur-
íði Guðjónsdóttur, Karl H.
Björnsson, bóndi á Stóru-Borg,
V-Húnavatnssýslu, kvæntur
Margréti Tryggvadóttur, og
Hallgrímur Th., yfirkennari,
kvæntur Lóu Þorkelsdóttur.
Öll eru þau nú dáin nema bræð-
ur hennar tveir, Sigurvaldi og
Karl, og mágkonur hennar,
Margrét og Lóa.
Kristín giftist Kristjóni Ág.
Þorvarðssyni, f. 16.8. 1885, d.
13.7. 1962, syni Þorvarðar
Bergþórssonar hreppstjóra og
bónda á Leikskálum í Dala-
sýslu og konu hans, Höllu Jó-
hannesdóttur. Krisljón vann
hjá Rafmagnsveitu Reykjavík-
ur. Þeirra sonur er Hákon
Heimir Kristjónsson hdl.
kvæntur Ólöfu Sigurjónsdótt-
ur Jónssonar úrsmiðs og Guð-
rúnar Jónsdóttur konu hans
og eiga þau tvær dætur. Eldri
dóttir þeirra er Sigrún Erla
tónmenntakennari, maki Guð-
mundur Pálsson mál-
ari. Þeirra börn eru
Páll Liljar, kvænt-
ur Gígju Þórðar-
dóttur og eiga þau
soninn Sölva; Ólaf-
ur Heimir í sambúð
með Önnu Valgerði
Jónsdóttur; og Erla
Rún. Yngri dóttir
þeirra er Hulda
Hákon, myndlistar-
kona, maki Jón
Óskar, myndlist-
armaður, sonur
þeirra er Burkni, í
sambúð með Birnu
Gunnarsdóttur og eiga þau
soninn Andrés Ugga. Seinni
maður Kristínar var Einar
Sveinsson f. I Flatey á Breiða-
firði 5.4. 1908, d. 23.9. 1984,
sonur Sveins Bergmann Ein-
arssonar, bónda, lengst af á
Laugalandi, og konu hans,
Maríu A. Sveinsdóttur. Kristín
og Einar hófu búskap á Gauk-
smýri, ræktuðu og byggðu upp
jörðina og voru þar í 13 ár uns
aldur og heilsa fóru að segja
til sín.
Kristín fór til Bandaríkjanna
í lok fyrri heimsstyijaldar til
að læra hjúkrun og var þar
fyrst í skjóli föðursystra sinna,
Kristínar og Margrétar Bene-
dictsson, sem var þekkt kven-
réttindakona og gaf út tímarit-
ið Freyju. Margréti var boðið
á Alþingishátíðina 1930 af ís-
lenskum almenningi í Vestur-
heimi. Kristín var í Bandaríkj-
unum sín mestu mótunarár og
hreifst mjög af hugmyndum
eftirstríðsáranna fyrri um
bræðralag þjóða, mannrétt-
indi, sér í lagi kvenréttindi og
bindindi á áfengi og tóbak.
Hún útskrifaðist frá Ripley
Memorial Ilospital School of
Nursing 1924.
Utför Kristínar fer fram í
dag frá Kapellunni í Fossvogi
og hefst athöfnin klukkan
13.30. Hún verður jarðsett í
Grafarvogskirkjugarði.
Amma var elst alsystkina sinna.
Hrokkinhærð pabbastelpa sem
fékk oft að fylgja föður sínum sem
var mikill hesta- og selskapsmað-
ur. Hún var snemma ljóðelsk og
vel hagmælt. Amma hneigðist víst
ekki til innistarfanna. Alla ævi
hafði hún meira gaman af lestri
bóka og skemmtilegum samræðum
heldur en húsmóðurstörfunum.
Hún nam við Kvennaskólann á
Blönduósi og fór síðan 18 ára göm-
ul til Bandaríkjanna að læra hjúkr-
un. Þar bjó amma í skjóli tveggja
föðursystra sinna. Er ekki að efa
að sex ára dvöl í Bandaríkjunum
hafi verið húnvetnskri sveitastúlku
mjög lærdómsrík. Heim kom hún
árið 1926 með amerískt diplom
sem hjúkrunarkona. Það gilti ekki
á íslandi og áætlanir hennar um
að starfa að hjúkrun voru þar með
úr sögunni.
Eftir heimkomuna giftist amma
Kristjóni Ágústi Þorvarðarsyni.
Árið 1928 eignuðustþau einkason-
inn Hákon Heimi. Kristjón afi var
fyrrum kennari og bóndi að Leik-
skálum í Dalasýslu. Hann vann hjá
Rafveitu Reykjavíkur. Hann var
mun eldri en amma og dó þegar
við vorum litlar telpur. í minning-
unni er hann virðulegi, kankvísi
afinn sem gekk um í svörtum
frakka með Homburger-hatt á
höfði og bjó í Ljóninu á Laugaveg-
inum. Amma og afi skildu.
Seinni manni sínum, Einari
Sveinssyni, ættuðum úr Breiða-
firði, kynntist amma þegar hún var
með kostgangara á heimili sínu á
Hverfisgötu 16A. Einn daginn þeg-
ar hann kom í hádegismat var
ekkert á borðum. Amma veik og
bjargarlaus. Afi gerði sér lítið fyr-
ir og eldaði mat handa fólkinu sem
tíndist inn. Þetta atvik er lýsandi
fyrir hjálpsemi Einars afa. Þau
giftust fljótlega eftir þetta. Um
1950 hófu þau búskap á æsku-
heimili ömmu, Gauksmýri í
Línakradal.
Á sjötta áratugnum vorum við
systurnar í sveit hjá afa og ömmu
og eigum margar góðar minningar
þaðan. Amma lagði mikla áherslu
á að fræða okkur og hélt að okkur
bókmenntum og ljóðum. Kvöld-
lestrarnir voru ekki af verri endan-
um fyrir ungu ömmustelpurnar,
Sögur herlæknisins, Dæmisögur
Esóps, Maður og kona, Heljarslóð-
arorrusta. Einnig kenndi hún okk-
ur mikið af ljóðum og söngvum,
enda kunni hún ógrynnin öll. Afi
var þar enginn eftirbátur, einkum
var hann fróður í íslendingasögum
og mannkynssögu og var oft gam-
an að hlusta á þau ræða þessi sam-
eiginlegu áhugamál. Samband
þeirra var einstakt. Okkur er minn-
isstætt þegar amma og afi sungu
í tvísöng lagið Kvöldið er fagurt,
sól er sest og sefur fugl á grein.
Það var eins og þetta ástarljóð
hefði verið ort sérstaklega fyrir
þau. Jafnhliða rammíslenskri inn-
rætingu kallaði hún okkur „honey
pie“ og vitnaði í amerísku stjórnar-
skrána. Þannig var amma, blanda
af íslendingi aldamótakynslóðar-
innar og heimsborgara.
Þegar aldurinn færðist yfir
brugðu amma og afi búi og fluttu
í Kópavoginn. Þar sinnti amma
hugðarefnum sínum, skáldskapn-
um, og liggja eftir hana nokkrar
bækur. Framan af ævinni notaði
hún skáldanafnið Ómar ungi. Ein-
ar afi sinnti reiðhestunum sem þau
fluttu með sér suður og tók að sér
smíði báta. Þegar við systurnar
bytjuðum að búa og frumburðirnir
fæddust sáu afi og amma til þess
að litlar fjölskyldur skorti hvorki
kartöflur né folaldakjöt.
Kristín amma hafði stórbrotið
skap og var ekki allra. Stundum
var kappið meira en forsjáin. Ein-
ar afi veiktist alvarlega í byijun
níunda áratugarins. Eftir það var
hann rúmliggjandi á sjúkrastofn-
unum. Þá nýttist ömmu kappið
og dugnaðurinn. Af einstakri
umhyggju og krafti sinnti hún
honum. Hún heimsótti hann alla
daga og stundum tvisvar á dag
og lét hvorki ófærð né háan aldur
aftra sér.
Síðustu árin dvaldi amma á Elli-
og hjúkrunarheimilinu Grund og
naut þar mjög góðs atlætis. Við
viljum fyrir hönd fjölskyldu okkar
þakka sérstaklega fyrir það.
Hvíli hún í friði.
Ilulda og Sigrún.
t
Faðir minn og bróðir okkar,
ARNLJÓTUR BALDURSSON,
varð bráðkvaddur á Gran Canary aðfaranótt
þriðjudagsins 14. október.
Björk Berglind Arnljótsdóttir,
Edda Baldursdóttir,
Jón Baldur Baldursson,
Klara Baldursdóttir,
Björk Baldursdóttir.
t
Elskuiegur eiginmaður minn, faðir okkar, teng-
dafaðir og afi,
ROY ÓLAFSSON
hafnsögumaður,
Brekkubyggð 5,
Garðabæ,
er lést sunnudaginn 12. október sl. verður
jarðsunginn frá Vídalínskirkju í Garðabæ föstu-
daginn 17. október kl. 13.30.
Sigríður Jóhannsdóttir,
Jóhanna G. Ólafsson, Bjarni Ásgeirsson,
Ólafur Björn Ólafsson,
Sigríður Ólafsson,
Vilhelmina Roysdóttir,
Hafdís S. Roysdóttir,
Eyvör Halldórsdóttir,
Guðmundur Albertsson,
Hilmar Helgason,
Jóhann Þorsteinsson
og barnabörn.
Elskuleg föðursystir mín er nú
látin í hárri elli. Fyrstu minning-
arnar um hana eru frá bernsku
minni í húnvetnskri sveit, þegar
hún og síðari maður hennar, Einar
Sveinsson, komu í heimsókn úr
höfuðborginni og dvöldust tíma
og tíma hjá okkur, frændfólkinu
fyrir norðan. Frænka mín skrifaði
mér stundum á þessum árum bréf,
sem mér þótti gaman að fá, ekki
síst ljóðabréfin. Einu sinni gaf hún
mér lítið hvítt tjald og í því átti
ég margar ánægjustundir á sum-
rum. Það besta sem hún gaf mér
þó á þessum árum var ríkuleg
hlutdeild í manninum sínum, hon-
um Einari, meðan á dvöl þeirra
stóð. Þegar hann dó langaði mig
til að minnast hans á einhvern
hátt, og vil ég nú gera það hér,
þegar hún er einnig gengin. Einar
var einstaklega ljúfur maður,
barnelskur og góður, og margar
voru stundirnar sem við gengum
tvö saman úti í heimahögum mín-
um. Gott var að hafa höndina í
stórum, hlýjum lófa hans, tala við
hann um lífið allt í kringum okk-
ur, fræða hann um nöfn á húsdýr-
unum, skaphöfn þeirra, lífshlaup
og ýmsar merkilegar tiltektir. Ein-
ar hlustaði ávallt fullur athygli
og hvatti mig enn frekar með
spurningum eins og þetta allt
væri líka hans hjartans áhuga-
mál. Löngu seinna, þegar ég hélt
að í huga hans hefði fyrnst yfir
okkar fyrri fundi, rifjuðum við
þetta upp aftur, ekki löngu áður
en hann dó.
Kristín reyndist mér enn hin
besta frænka, þegar ég sjálf löngu
síðar var komin með börn og bú
hér syðra. Þannig æxlaðist það t.d.
vorið 1980, að Kristín, þá 79 ára
gömul, hljóp um nokkurra mánaða
skeið undir bagga og sinnti barna-
gæslu fyrir mig, þegar önnur ráð
höfðu brugðist. Eftir að því skeiði
lauk kom hún oft næstu árin í
heimsókn til okkar með strætis-
vagni, ennþá ótrúlega létt í spori
og anda þrátt fyrir hækkandi ald-
ur.
Svo kom að því að henni varð
erfiðara um vik að fara sjálf ferða
sinna en hafði þá gaman af að fá
yngra fólkið í heimsókn til sín í
staðinn. Kristín ferðaðist talsvert
á sínum yngri árum og dvaldist
m.a. um skeið vestanhafs við nám
og störf. Lengst af bjó hún í
Reykjavík, en um tíma ráku þau
Einar bú á Gauksmýri í Línakra-
dal, þar sem æskuheimili Kristín-
ar, föður míns og þeirra systkina
stóð. Síðar bjuggu þau um skeið í
Kópavogi en fluttust svo aftur til
Reykjavíkur.
Kristín hafði alla tíð yndi af bók-
um og bókmennt og las mikið, en
einnig liggja eftir hana sjálfa
nokkrar bækur, skáldsögur og
ljóðabækur. Hún fylgdist ótrúlega
lengi vel með gangi heimsmála,
ræddi þau og tók afstöðu. Stundum
þótti henni yngra fólkið þá ekki
nógu afdráttarlaust í skoðunum sín-
um. Hún setti ávallt fegurðina í
fyrirrúm og vildi ekki vita af hinu
illa.
Fjölskylda föður míns og mín
senda Heimi og Ólöfu, dætrum
þeirra og fjölskyldum innilegar
samúðarkveðjur.
Guðrún Karlsdóttir frá
Stóru-Borg.
Þegar rúmlega hálfrar aldar
samfylgd er að ljúka leita minning-
arnar á. Sem barn og unglingur
dvaldist ég oft hjá Kristínu og Ein-
ari, móðurbróður mínum, á
Hverfisgötunni þegar ég kom til
Reykjavíkur. Margt var nýstárlegt
að sjá í borginni og reyndu Kristín
og Einar að gera ferðirnar eftir-
minnilegar. Þau fóru með mig í
Tívolíið í Vatnsmýrinni sem var
mikið ævintýri og seinna í Þjóðleik-
húsið að sjá Önnu Frank. Enn í
dag man ég eftir því hvað ísinn
hennar Kristínar var góður en
þannig kræsingum átti ég ekki að
venjast úr mínum heimahögum.
Kristín reyndist Einari frænda
mínum mjög vel, einkum í veikind-
um hans. Þá var hún orðin fullorð-
in en tók strætisvagn til hans á
hverjum degi, hvernig sem viðraði
og efa ég það ekki að það var
honum mikil hjálp.
Kristín var stórbrotin kona,
stálminnug og ljóðelsk. Því vil ég
ljúka þessum fábrotnu minningar-
orðum með sálmi eftir afasystur
Einars:
Lækkar lífdaga sól.
Löng er orðin mín ferð.
Fauk í faranda skjól,
fegin hvíldinni verð.
Guð minn, gefðu þinn frið,
gleddu’ og blessaðu þá,
sem að lögðu mér lið.
Ljósið kveiktu mér hjá.
(Herdís Andrésdóttir.)
Þökk fyrir samfylgdina.
Valborg (Vallý).
+
Móðir okkar og systir mín,
HELGA VELSCHOW-RASMUSSEN,
fædd Einarson 23. mars 1912
í Reykjauík,
lést í Kaupmannahöfn aðfaranótt þriðju-
dagsins 14. október.
Birgit Clemmesen,
Torben Velschow-Rasmussen,
Helle Velschow-Rasmussen,
Guðrún M. Einarson.
+
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir, amma og langamma,
TORFHILDUR SIGURVEIG
KRISTJÁNSDÓTTIR,
verður jarðsungin frá Grindavíkurkirkju laugar-
daginn 18. október kl. 15.30.
Blóm og kransar vinsamlega afþakkaðir, en
þeir, sem vildu minnast hennar, láti heima-
hlynningu Krabbameinsfélagsins njóta þess.
Páll S. Eyþórsson,
Guðrún Anna Pálsdóttir,
Óskar Pálsson, Hrönn Pétursdóttir,
Haukur R. Pálsson, Ástrós Reginbaldsdóttir,
Ingvar Pálsson, Anna Ó. Guðmarsdóttir,
Vigdís H. Pálsdóttir, Þorkell G. Geirsson,
Lovísa H. Pálsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.