Morgunblaðið - 27.01.1998, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
ÞRIÐJUDAGUR 27. JANÚAR 1998 27
Hugleiðsla á
tónum trúar
TONLIST
Hallgrfmskirkja
KÓRTÓNLEIKAR
Verk eftir Schein, Jón Hlöðver
Áskelsson, Hjálmar H. Ragnarsson,
Pepping og J.S. Bach. Schola cantor-
uni u. stj. Harðar Áskelssonar.
Hallgrímskirkju, sunnudaginn
25. janúar kl. 17.
HINN átján manna kammerkór
Schola cantorum hélt tónleika í
Hallgrímskirkju sl. sunnudag við
ágæta aðsókn. Tónleikarnir voru
settir upp með „lítúrgísku“ sniði,
þ.e. efnisskráin uppbyggð eins og
helgistund með inngangi, Davíðs-
sálmasöng, hallelúja, guðspjalli, út-
leggingu, bæn, lofgjörð og útgöngu,
og var beðizt undan lófataki áheyr-
enda. Tónsögulegt þversniðið var
breitt og teygði sig frá gi-egorssöng
um snemm- og síðbarokk yfir i 20.
öld og nútíma. Heildarblærinn
minnti því nokkuð á Skálholtstón-
leika, nema hvað textar og tóntak
báru hér meiri keim af alvöru há-
vetrar.
Músíklega var efnisskráin afar
vel niður jöfnuð, og tengdu einrödd-
uðu gregorssöngvamir margrödd-
uðu tónverkin frá ýmsum tímum
líkt og A-kaflar í stóru rondói, er
hófst og lauk með Andstefí og 33.
Davíðssálmi á inngöngu og út-
göngu, en Hallellúja, Lofsöng Mar-
íu og Lofsöng Símeons á milli kór-
verka. Útkoman var því eins og þús-
und ára hugleiðsla í tónum, þar sem
gregorssöngurinn myndaði kyrrð-
arstiklur milli tilfinningahlaðnari
tjáningar nafngreindu höfundanna í
niðurröðun, er hefði ekki síður notið
sín á geisladiski.
Johann Hermann Schein
(1586-1630) var ásamt Rosenmúller
og Kuhnau meðal fyrirrennara
Bachs í einu af höfuðvígum lúth-
erskrar tónsköpunar, kantorsstóli
Tómasarkirkjunnar í Leipzig. Kór-
inn söng eftir hann 5 radda
(SSATB) mótettu, „Die mit
Thranen saen“ úr safninu „Israels-
brúnnlein“ frá 1623; áhrifamikið lít-
ið verk, er hófst á rísandi krómat-
ísku fúgatói, sem leiddi síðan yfir í
andsvarskafla milli karl- og kven-
radda og skartaði víða alldjörfum
hljómfærslum. Það var þakkarvert
að fá að heyra í þessum allt of sjald-
heyrða meistara, og kórinn söng
hér sem endranær af mikilli natni
og innlifun, þó að sérkennilegar
áherzlur á einstök orð virkuðu við
fyrstu heyrn ívið ýktar. Hin örlitla
yfirvikt sóprans (6-4-4-4) kom eðli-
lega ekki að sök í fimmrödduninni,
líkt og stundum vildi brenna við í
fjórröddun seinni verka, en það er
eilífur vandi kammerkóra er þurfa
að takast á við margskonar radd-
skipan.
Tvö íslenzk verk voru á boðstól-
um, fyrst Tignið Drottin, andstef og
mótetta yfir 102. Davíðssálm eftir
Jón Hlöðver Áskelsson frá 1997.
Verk hans, sem hefst á rísandi ún-
ísónó-hyllingarstefi í fer- og fimm-
undarstökkum og notar m.a.
þrástefstækni með „þjóðlegri" sam-
stígni, en einnig breiða og stundum
krassandi hómófóníu, var mjög fal-
lega sungið, enda áhrifamikil en þó
timalaus blanda af fomu og nýju,
angurværð og tilfinningahita. Hin
þegar sígilda perla Hjálmars Ragn-
arssonar, Ave María, sem
Mótettukórinn frumflutti 1986, virt-
ist ekki síður koma fallega út í með-
ferð kammerkórs, og man undirrit-
aður að svo stöddu ekki eftir að hafa
heyrt verkið betur flutt í langan
. tíma.
Síðustu rödduðu kórverkin vora
þýzk. Fyrst var „Jesús og
Nikodemus," guðspjallsmótetta úr
„Spandauer Chorbuch" eftir Ernst
Pepping (1901-81), sem rekur
prósa-samtal Jesú og faríseans á
sérkennilegan hátt með því að tjá
orð Nikodemusar í únis-karlradda-
söng en orð Jesú í „misterioso" tút-
tí-margröddun, og verður stígandi í
verkinu samfara skynjanlegri auk-
inni óþolinmæði Krists gagnvart
þessum faríseíska þverhaus þegar
frá líður. Burtséð frá stökum texta-
óskýrleika, sem kirkjurýmið mikla
bætti vissulega ekki úr, var þetta
athyglisverða verk vel flutt, og
sömuleiðis var unun að söng SC í
hinni frábæru tveggja kóra mótettu
Bachs, „Komm, Jesu, komm,“ þrátt
fyrir að kórahelmingarnir - þótt fá-
mennir væru - hefðu líklega mátt
standa fjær hvor frá öðrum til að
skila betur „spezzato" andsvars-
áhrifum verksins. Þó að textinn -
bæn á banastundu - virtist ekki
fagnaðarefni, þá fyndist manni
„vals“-sekvenzakaflinn („Komm,
komm, ich will mich dir ergeben...“),
þótt annars héldi ágætri sveiflu,
engu að síður gefa enn meira tilefni
til gleðitjáningar en hér gat að
heyra, enda sízt einhlítt hjá Bach á
slíkum endurlausnarstundum, sbr.
kantötuaríur eins og Ich freue mich
an meinem Tod, þar sem trúarsann-
færing meistarans brýzt út í upp-
hafna gleði.
Schola cantorum hefur á skömm-
um tíma náð undraverðum árangri
undir vandvirkri stjórn Harðar
Áskelssonar í formi einhvers fágað-
asta kammerkórsöngs sem um get-
ur á þessu landi. Tónleikaskrártexti
Sigurjóns Halldórssonar var vel
saminn og greindi stutt en samt
skilmerkilegar frá sjálfri tónlistinni
en algengast er í slíkum plöggum.
Ríkarður Ö. Pálsson
Nýjar bækur
•Ljós/Mál, í bókinni eru Jjósmynd-
ir og ljóð. Hugmyndin íið baki bók-
inni er sú að fá tvær ólíkar lista-
gyðjur til að slá samhljóm og láta
orðin túlka það sem augað
hefur áður fest á filmu. Eða
eins og stendur í formála
bókarinnar: „Myndasmiður
leikur laglínu en skáld
skreytir hana tilbrigðum,
dregur fram tiltekið stef eða
bætir við nýju. “ Umsjónar-
menn bókarinnar, þau Ólöf
Pétursdóttir, Valgerður
Benediktsdóttir og Þorvarð-
ur Hjálmarsson, sem öll eru
félagar í Ritlistarhópi Kópa-
vogs, segja að sú hugmynd
hafi kviknað hjá hópnum að
Ijóðskreyta verk nokkurra
landskunnra ljósmyndara
kenna má við Kópavog. Fimm ljós-
myndarar voru kallaðir til skrufs og
ráðagerða, þau Krissý, Kristján
Logason, Páll Stefánsson, Ragnar
Axelsson og Ragnar Th. Sigurðs-
son. Komu þau með vænan bunka af
myndum sem 24 skáld sem eiga ljóð
í bókinni völdu svo úr eftir eigin
smekk.
Ritlistarhópur Kópavogs gefur
Morgunblaðið/Árni Sæberg
UMSJÓNARMENN bókarinnar: Valgerð-
ur Benediktsdóttir, Þorvarður Hjálmars-
son og Ólöf Pétursdóttir.
sem
út. Lista- og menningarráð Kópa-
vogs styrkti útgáfu bókarinnar sem
prentuð er í Prentsmiðjunni Grafik
hf. Hönnun og uppsetningu annað-
ist Auglýsingastofan XYZETA.
Ljós/Mál er 55 síður og kostar 1.800
kr.
GAGNRÝNANDI segir sýninguna afar vel lukkaða, hugmyndaríka og skemmtilega.
Frábær skemmtun
fyrir börn og foreldra
LEIKLIST
Hermóður og Háðvör
SÍÐASTI BÆRINN í DALNUM
eftir Loft Guðmundsson. Leikgerð
eftir Gunnar Helgason og Hilmar
Jónsson. Leikstjóri: Hilmar Jónsson.
Leikarar: Björk Jakobsdóttir, Gunn-
ar Helgason, Halldór Gylfason,
Hildigunnur Þráinsdóttir, Jón St.
Kristjánsson og María Ellingsen.
Leikmynd: Finnur Arnar Arnarsson.
Búningar: Þórunn María Jónsdóttir.
Lýsing: Björn Bergsteinn Guðmunds-
son. Gervi og brúður: Ásta Hafþórs-
dóttir. Tónlist: Margrét Örnólfsdótt-
ir. Hljóðmynd: Kjartan Kjartansson.
Smíðar og hönnun leikmuna: Þórar-
inn Blöndal. Hafnarfjarðarleikhúsið,
laugardagur 24. janúar.
HIÐ gamla ævintýri Lofts Guð-
mundssonar, Síðasti bærinn í daln-
um, er fyrsta verkið sem Hafnar-
fjarðarleikhúsið, Hermóður og
Háðvör, setur upp fyrir böm. Það
var spennandi að sjá hvort þeir
Hafnfirðingar héldu alþekktum
krafti sínum og fjöri í þessu verki
líkt og í fyrri uppfærslum sínum,
og það er skemmst frá því að segja
að þeir virðast síður en svo hafa
misst dampinn. Sýningin er afar vel
lukkuð: hugmyndarík, skemmtileg
og mjög vel unnin í alla grein. Hér
er um nýja leikgerð eftir þá Gunn-
ar Helgason og Hilmar Jónsson að
ræða og er hún trú hinu upphaf-
lega verki í smáu sem stóra, auk
þess sem viðbætur þeirra félaga
falla vel að verkinu í heild. Þeir
sem muna hina vinsælu kvikmynd
Oskars Gíslasonar verða varla fyrir
vonbrigðum með sýninguna og allir
hinir ættu einnig að geta skemmt
sér konunglega.
Hér er valið að miða atburðarás-
ina að mestu við upplifun barn-
anna, systkinanna Bergs og Sól-
rúnar, sem era leikin af innlifun og
kæti af þeim Halldóri Gylfasyni og
Hildigunni Þráinsdóttur. Þau læra
um tilvist trölla og álfa, álaga og
verndargripa af vöram ömmu sinn-
ar, en faðir þeirra vísar slíku tali á
bug sem hjátrú og hindurvitnum.
Eins og sæmir hinum vantráaða
verður faðirinn auðveldust bráð
fyrir óvættimar, hann ræður tröll-
karl í dulargervi sem vinnumann
og fellur flatur fyrir dulbúinni
kerlu hans. En það eru bömin sem
með hjálp dvergsins Rindils Rind-
ilssonar og álfkonunnar úr bæjar-
hólnum afstýra því að illa fari fyrir
fjölskyldunni og allt fer vel að lok-
um.
Allir standa leikararnir sig vel
og hafa greinilega gaman af því
sem þau era að gera. Gunnar
Helgason er frábær bæði í hlut-
verki föðurins og dvergsins. Síðar-
nefnda gervið vakti mikla lukku
áhorfenda enda sérlega vel hannað.
Sama má segja um gervi tröllanna
sem þau María Ellingsen og Jón
St. Kristjánsson leika skemmtilega
groddalega. Björk Jakobsdóttur
lætur jafnvel að leika ömmu gömlu
sem og tígulega álfkonu. Áhersla
er lögð á húmor í leiknum og skilar
hann sér vel til áhorfenda.
Það er Þórann María Jónsdóttir
sem hannar búninga og Ásta Haf-
þórsdóttir hannar gervin. Sam-
vinna þeirra hefur tekist með
miklum ágætum því búningarnir
og gervin setja mikinn og
skemmtilegan svip á sýninguna.
Finnur Arnar Arnarsson gerir
leikmyndina af list og útsjónar-
semi. Höfundareinkenni hans eru
augljós á leikmyndinni, en Finnur
Arnar hefur nokkra reynslu af
þessu tiltekna rými og er farinn að
kunna vel á svæðið. Lýsingin
skiptir miklu máli fyrir leikmynd-
ina, sem og framvindu leiksins, og
hefur greinilega átt sér stað góð
samvinna Finns Arnars og Björns
Bergsteins sem annast lýsinguna.
Lýsingin er frábær hjá Birni og
var t.a.m. mikið klappað þegar
tröllin breyttust í steina með
dyggri aðstoð ljóssins. Tónlist við
sýninguna gerði Margi-ét Örnólfs-
dóttir og hljóðvinnslu annaðist
Kjartan Kjartansson, og átti hvort
tveggja sinn þátt í að auka
skemmtigildi uppfærslunnar.
Sýningin í heild er enn ein rósin í
hnappagat leikstjórans, Hilmars
Jónssonar, sem og leikhópsins alls.
Þetta er sýning sem foreldrar hafa
gaman af ekki síður en börnin,
sannkölluð fjölskylduskemmtun.
Það er alltof sjaldan sem bömum
gefst kostur á að sjá verk sem unn-
in era upp úr íslenskri sagna- og
ævintýrahefð, svo ég skora á alla
foreldra að láta þetta tækifæri ekki
fram hjá þeim fara.
Soffía Auður Birgisdóttir
— ELDRI BORGARAR —
Á besta stað í borginni að Dalbraut 16 ca 150 metra frá Sundlaugunum í Laugardal,
eru Samtök aldraðra að byggja fjögurra hæða hús með 2ja og 3ja herbergja íbúðum.
í húsinu er lyfta og bílageymsla. Allar íbúðir hafa suðursvalir.
Aðeins fáum íbúðum óráðstafað og plássum í bílgeymslu.
íbúðirnar eru ætlaðar fólki 60 ára og eldra.
íbúðirnar afhendast fullbúnar með fullfrágenginni lóð.
Teikningar liggja frammi á skrifstofu samtakanna, Hafnarstræti 20.
Skrifstofan er opin alla virka daga milli kl. 10—12 og 13—15, sími 552 6410.
Samtök aldraðra.