Morgunblaðið - 11.03.1998, Qupperneq 56

3>6 MIÐVIKUDAGUR 11. MARZ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FOLK I FRETTUM
KATE Winslet og Leonardo DiCapno
sigla lygnan sjo.
Titanic yfír 100
þúsund á Islandi
TITANIC hrinti áhlaupi myndarinnar „U.S. Mai-shals“ og
hélt efsta sætinu á lista yfh- aðsóknannestu myndir í
Bandaríkjunum. Titanic er komin í 444,6 miiljónir dollai'a
og nálgast óðfluga met Stjörnustríðs sem er 461 milljón.
„Hún á eftir að sigla yfir 500 milljónir. Engin kvikmynd
hefur náð því marki í Bandaríkjunum,“ sagði frammámað-
ur í kvikmyndaiðnaðinum vestra af þessu tilefni. „Það verð-
ur forvitnilegt að sjá hversu langt hún nær. Fyrir sex mán-
uðum var’talið ómögulegt að ná 600 milljónum dollara."
Á hverfanda hveli eða „Gone With the Wind“ halaði
hins vegar inn 1.300 milljónir dollara í Bandaríkjunum á
sínum tíma, að því er Variety greinir frá, en það var fyrir
daga sjónvarps. Er þá miðaverð uppreiknað samkvæmt
verðbólgu.
„U.S. Marshals", sem er framhald Flóttamannsins eða
„The Fugitive“, vai' ekki langt frá því að stöðva siglingu
Titanic í efsta sætinu, enda hörkutólið Tommy Lee Jo-
nes í aðalhlutverki. En betur má ef duga skal. Ef Titanic
heldur efsta sætinu í næstu viku jafnar hún met
AÐS0KN
faríkjunum
BI0AÐS0KN
í Bandaríkjunum
BI0AÐS0KN
í Bandaríkjunum I
BÍÓA0!
í Bandarí
Titill Síðasta vika Alls
1. (1.) Titanic 1.267 m.kr. 17,6 m.$ 449,2 m.$
2. (-.) U.S. Marshals 1.214 m.kr. 16,9 m.$ 16,7 m.$
3. (2.) The Wedding Singer 446 m.kr. 6,2 m.$ 57,1 m.$
4. (-.) Twilight 422m.kr. 5,9 m.$ 5,9 m.$
5. (-.) Hush 413m.kr. 5,7 m.$ 5,7 m.$
6. (-.) The Big Lebowsky 398 m.kr. 5,5 m.$ 5,5 m.$
7. (3.) Good Will Hunting 373 m.kr. 5,2 m.$ 103,4 m.$
8. (5.) As Good As It Gets 232m.kr. 3,2 m.$ 117,2 m.$
9. (4.) Dark Gity 204 m.kr. 2,8 m.$ 10,2 m.$
10. (8.) The Borrowers 149m.kr. 2,1 m.$ 17,3 m.$
„Tootsie" og „Beverly Hills Cop“
frá síðasta áratug sem voru báðar í
efsta sætinu þrettán vikur í röð.
Vinsældir Titanic eru ekki síðri
hérlendis en annars staðar. Rúm-
lega 100 þúsund hafa greitt sig inn
á myndina og þarf vart að taka
fram að það er aðsóknarmet.
NICHOLAS RAY
►OFT eru það ólíklegustu
myndir sem standa uppúr í
minningunni frá myndmörgum
kvikmyndahátíðum. Svo er t.d.
með heimildarmyndina áhrifa-
ríku, Lightning Over Water,
(‘80), sem þýski leikstjórinn
''ÁVim Wenders gerði um hinn
bandaríska starfsbróður sinn
og átrúnaðargoð, Nicholas
Ray. Wenders fann þörf hjá sér
til að vekja athygli á þessum
uppreisnarmanni, þá helsjúk-
um af krabbameini og nánast
komnum að leiðariokuin. Þeir
félagar, Ray og Wenders, eru
enn frekar tengdir minningum
frá árdögum Kvikmyndahátíð-
ar, því Wenders var fyrsti gest-
j(ir hennar og setti hana með
nýjustu mynd sinni, Der
Amcrikanische Freund, þar
sem Ray fer með Iítið hlutverk,
sem jafnframt var hans síðasta.
Ray er í dag skipað á bekk með
athyglisverðustu leikstjórum
fimmta og sjötta áratugarins
og hefur óhemju fylgi víða um
heim hjá breiðum aðdáenda-
hópi. Er einn stærsti, ef ekki
alstærsti „cult“-leikstjóri sam-
tímans.
Nicholas Ray, (1911-1979),
var menntaður arkitekt, þar
sem hann naut leiðsagnar ekki
ómerkari manns en Franks
Lloyd Wright. En Ray var eirð-
arlaus maður, eins og myndir
lians; sneri sér að störfum við
leikhús og síðar sjónvarp og
endaði sem kvikmyndaleik-
sljóri og handritshöfundur, og
kemur mjög við „auteur“-kenn-
ingu fransmanna. Fór jafnan
eigin leiðir eftir að hann hasl-
aði sér völl í iðnaðarfrumskógi
HoIIywood. Komst upp með að
gera sérstakar, persónulegar
myndir sem oft fóru þvert á
stefnur og kröfur markaðar-
ins.
Ray átti oft erfitt uppdrátt-
ar, átti sína góðu og slæmu
tíma á litríkum og brokkgeng-
um ferli. Þegar best lét var
hann virtur og eftirsóttur. Var
m.a. einn valdamesti leikstjóri
RKO, kvikmyndaversins hans
Howards Hughes, á blómatíma
þess um miðja öldina. Hughes
vildi gera hann að æðsta
manni fyrirtækisins, en Ray lét
ekki njörva sig niður. Ray er
sjálfsagt ekki mjög þekktur
meðal lesenda, en bestu mynd-
ir hans koma einmitt frá RKO-
tímabilinu. Fyrsta myndin,
They Live By Night, (‘48),
vakti mikla athygli, hún fjallar
um rótlausa unglinga á flótta
undan lögunum. Robert Alt-
man kvikmyndaði söguna und-
ir sínu rétta nafni, Thieves Li-
ke Us, á áttunda áratugnum,
með mun slakari árangri. Ray
kom talsvert við sögu Film no-
ir, sem nutu feikna vinsælda á
þessum árum, ætli sú besta sé
ekki A Woman’s Secret (‘49).
Þá gerði hann tvær myndir
með Humphrey Bogart. Onnur
þeirraln a Lonely Place, (‘51),
var magnaður sálfræðiþriller
þar sem Bogey fer á kostum
sem handritahöfundur í
Hollywood ineð morð á sam-
viskunni. Minnisstæð mynd frá
tímum kanasjónvarpsins en
sem stendur ófáanleg hérlend-
is.
Ofbeldi og unglingavanda-
mál voru gjarnan til umfjöllun-
ar, ekki síst í bestu myndum
hans. Vestrinn Johnny Guitar,
(‘54), tekur á því fyrra en
Rebel WitlioutA Cause, (‘55),
því síðara. Eftir velgengni
þeirra hélt hann til Evrópu,
Syndir feðranna (A Rebel With-
out A Cause, 1955) irkirk
Ein af fáum myndum goðsagnar-
innar James Dean og frægasta og
besta mynd Ráys, segir af sólarhring
í ævi þriggja uppreisnargjarnra ung-
linga, samskiptum þeirra við for-
eldra sína og lögregluna. Myndin
hrópar á athygli þessara veigamestu
leiðbeinenda ráðvilltra ungmenna og
tekur einarða afstöðu með ungdómn-
um. Myndin er jafn lærdómsrík lexía
og átakanleg enn þann dag í dag og
hún var á sínum tíma, er hún olli
straumhvörfum og var hafín til skýj-
anna af reiðum ungmennum í hinum
vestræna heimi. Atti hvað stærstan
þátt í að gera Dean að því átrúnaðar-
goði sem hann var á meðal þess
áhorfendahóps. Gerði einnig stjöm-
ur úr Natalie Wood og hinum óláns-
sama Sal Mineo. Ray byggði handrit
sitt á fjölda viðtala við dómara, lög-
reglu, „vandræðaunglinga" og for-
eldra þeiira. Dregur upp raunsanna
STERLING
Hayden og Joan
Crawford í
„Johnny Guitar“
sem þótti óvenju-
legur vestri.
NICHOLAS Ray leikstjóri fór
eigin leiðir í iðnaðarfrumskógi
Hollywood.
j. JAMES Dean í myndinni
„Rebel Without a Cause“ sem
l„ var vinsælasta mynd Rays
|sem leikstjóra.
Sígild myndbönd
óánægður með vinnuumhverf-
ið, og sérstaklega meðferð
Hollywood á vestranum The
True Story of Jesse James,
(‘56). Fyrsta verkefni Rays í
Evrópu var undarleg mynd,
The Savage Innocent, (59)’,
þar sem Anthony Quinn lék
Inúita. (!) Þessi morðsaga úr
fimbulvetri norðurhjara var
ein af fyrstu myndunum sem
sýndar voru í Háskólabíói, ef
ég man rétt, og olli vonbrigð-
um. King of Kings, (‘61), var
áferðarfalleg stórmynd um
ævi Jesú. Gárungar í kvik-
myndabransanum kölluðu
hana „I Was a Teenage Jesus“,
einkum vegna þess að
súkkulaðidrengurinn Jeffrey
Hunter fór með hlutverk frels-
arans. Guðhræddu fólki til
skelfingar. ÖIlu meiri vigt var
í 55 Days at Peking, (63), sem
var tvímælalaust besta mynd
hans í „gamla heiminum“.
Þegar upp var staðið naut
hann þar ekki sama fijálsræðis
og í Hollywood.
mynd af unglingavandamálinu sem
staðist hefur tímans tönn. Þá benti
hún á það, mynda fyrst, að slík
vandamál einskorðast ekki við fjöl-
skyldur lágtekjufólks.
Johnnie Guitar, kkk'/t
Arthur Penn og Gore Vidal voru
nýbúnir að „fínna upp“ sálfræði-
vestrann þegar Ray kom með sína
eigin útgáfu. Þar berast á banaspjót
tvær harðsoðnar kerlur, leiknai’ af
hinum aðsópsmiklu leikkonum
Mercedes McCambridge og Joan
Crawford. Þær eru aldeilis minnis-
stæðar. Crawford sem forhertur krá-
areigandi, með skúrka eins og Ernest
Borgnine, John CaiTadine og Scott
Brady sér við hlið. McCambridge er
hinn réttsýni og ekki síður ósveigjan-
legi bankastjóri og fulltrúi landeig-
endanna, góðu aflanna. Hún hyggst
stjórna ásamt gengi kúabænda með
Ward Bond í fararbroddi. Báðar for-
vitnilegar og sérstakar persónur. Þá
kemur farandsöngvarinn Johnny
Guitai' til sögunnar og heillar skössin
bæði. Hann er einnig frábærlega leik-
inn af Sterling Hayden. Þetta er eins
og sjá má harla óvanalegt yrkisefni í
vestra, ekki síst þegar haft er í huga
að hann er gerður á þröngsýnum tím-
um sjötta áratugarins. Einstök mynd
og furðuleg, en makalaus skemmtun
engu að síður.
55 Dagar í Peking (55 Days in
Peking, 1962) kkk'h
Reisuleg og ábúðarmikil stórmynd
um boxarauppreisnina í Kína um
aldamótin 1900, var síðasta stórvii'ki
merks leikstjóra. Þessir umrótatímar
í sögu kínverska risans, sem var að
vakna af aldalangri niðurlægingu, er
sögð af mikilfengleik og fínum hópi
stórleikara. Charlton Heston, Ava
Gardner, David Niven, leika frammá-
menn Vesturlandabúa, ásamt John
Ireland og Paul Lukas. Leo Genn fer
fyrir innfæddum.
Sæbjörn Valdimarsson