Morgunblaðið - 09.04.1998, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 9. APRÍL 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Enginn lyf-
seðill til á
bókmenntir
NORBERTO Codina Boeras
er skáld frá Kúbu sem kom
til Islands og las upp ljóð sín
og hélt erindi í boði Vináttu-
félags íslands og Kúbu dag-
ana 26.-28. mars, en hélt eftir
það til Stokkhólms til að sitja
hliðarstefnu við menningar-
ráðstefnu UNESCO þar. í
fyrra var hann gestur á ljóða
dögum í Malmö í Svíþjóð sem
skáldið Lasse Söderberg
stjómar.
Codina Boeras fæddist í
Caracas í Venezuela 1951,
en er kúbanskur ríkisborg-
ari og hefur búið á Kúbu
frá 1959. Eftir hann liggja
að minnsta kosti fimm ljóða-
bækur og hann hefur rit-
stýrt safnritum með ljóðum
skálda frá Kúbu, vinnur nú
m.a. að safni Ijóða eftir skáld
fædd eftir 1959 og úrvali
verka Raúl Hernández Novás.
Hann hefur um átta ára skeið rit-
stýrt La Gaeeta sem er sameigin-
legt blað Bandalags rithöfunda og
listamanna á Kúbu og situr hann í
stjórn bandalagsins. Hann hefur
fengið ýmis opinber verðlaun og
viðurkenningar á Kúbu og verið
fulltrúi Iands síns á ráðstefnum
víða um heim.
Ég hitti Codina Boeras ásamt
Sigurlaugu Gunnlaugsdóttur sem er
í stjórn vináttufélagsins fyrmefnda.
Hún sagði mér að skáldinu hefði
verið vel tekið í Reykjavík, um
40-50 hlýddu á hann lesa upp ljóð
sín á Súfistanum, flestir þeirra frá
spænskumælandi löndum, en líka
íslendingar. Sigurlaug sagði að
hann vildi sjá fjöll, víkinga og eld-
LA GACETA er eitt áhrifarík-
asta menningartímaritið á
Kúbu.
fjöll, þau yrðu samt að bíða. Skáldið
sagði að það væru sérréttindi að
koma til Islands.
Codina Boeras er aðeins mæltur
á spænska tungu. Aðspurður um
ljóðlist á Kúbu sagði hann að í henni
gætti áhrifa úr öllum áttum, hún
væri svipuð og annars staðar. Hann
nefndi Spán og Suður-Ameríku,
Bandaríkin og Evrópu. Ljóðin væru
ólík og skáldin ólík, yi-kisefnin væra
Skáld frá Kúbu, Norberto Codina Boeras,
hafði stutta viðdvöl á Islandi, las úr ljóða-
bókum sínum og spjallaði um málefni lands
síns. Jóhann Hjálmarsson hitti skáldið og
reyndi að grennslast fyrir um það hvort
ástæða væri fyrir Kúbuskáld að byrja að
láta sig dreyma á ný um betra samfélag.
Morgunblaðið/Ásdís
NORBERTO Codina Boeras: „Rithöfundar sitja ekki í fangelsum
á Kúbu, eftir því sem ég best veit.“
alþjóðleg. Nefna mætti áhrifa-
valda eins og T. S. Eliot og síð-
ast en ekki síst höfuðskáld
Kúbumanna, Nicolás Guillén.
Hann væri mikið skáld. Að
mati Codina Boeras er Raúl Her-
nández Novás (1948-1993) einnig
meðal meistaranna.
Ekki félagi í Kommúnista-
flokknum
Codina Boeras er augljóslega
vanari því að menn ræði ástandið á
Kúbu, stjórnmálin frekar en Ijóð-
listina, og segir mér að hann sé ekki
félagi í Kommúnistaflokki Kúbu.
Margir listamenn séu ekki í flokkn-
um. Eg spyr hann hvort ekki sé vin-
sælast að vera í flokknum. Hann
skýrir fyrir mér félagsmálin, segist
líta á sig sem fulltrúa rithöfunda á
Kúbu en ekki útsendara ríkisins.
Bandalag listamanna er stéttarfé-
lag, heldur hann áfram, og fjár-
magnar starfsemina sjálft. í banda-
lagið era kjörnir félagar, til dæmis
4.000 rithöfundar af 7.000 skrifandi.
Tónlistarmenn eru fjölmennir á
Kúbu, um það bil 12.000. Hann er í
forystu rithöfunda.
A Kúbu era gefnar út margar
bækur, þó ekki eins margar og áður
vegna pappírsvandræða. Bækumar
eru líklegast þær ódýrustu í heimi,
meðalverð um 50 krónur. Efnahags-
mál era í ólestri á Kúbu og mikill
samdráttur í bókaútgáfu frá því
sem áður var.
Tala má um kreppu eftir 1992.
Tímaritið sem Codina Boeeras rit-
stýrir, La Gaceta, sem er eitt hið
mikilvægasta á Kúbu, hefur 5.000
áskrifendur og er eitt af 40 menn-
ingartímaritum þar í landi. Fjallað
er um bókmenntir og aðrar list-
greinar. Núna er í undirbúningi
áætlun um eflingu og útbreiðslu
bókmennta, að sögn Codina Boeras.
Sitja rithöfundar í fangelsum á
Kúbu?
„Ekki svo ég viti. Ég þekki engin
dæmi um það.“
Jarðarber og súkkulaði
Codina Boeras víkur að ástandinu
á Kúbu og talar m.a. um flóttann
þaðan. Kvikmynd eins og Jarðarber
og súkkulaði hefði verið óhugsandi
fyrir tuttugu áram. Hann fullyrðir
að flóttamenn skipuleggi hryðjuverk
á Kúbu, þeir hafí til dæmis staðið
fyrir sprengingum á hótelum.
Lýsa bókmenntir Kúbu ástandinu
þar, þeirri erfiðu leið sem Kúbu-
menn virðast þræða?
„Já, og einnig ljóðin þótt þau snú-
ist stundum um ást eins og mín og
byggi á myndmáli. Bókmenntirnar
era í vissu andófí. Áður mátti ekki
tjá samkynhneigð í skáldskap, en
það gengur nú. Uppgjör er í gangi
við einsleita stefnu sem ættuð er frá
áttunda áratuginum. Það er ekki
hægt að gefa út lyfseðla á bók-
menntir. Kvikmynd eins og Jarðar-
ber og súkkulaði hefði verið óhugs-
andi fyrir tuttugu ái-um.“
Ég læt á mér skiljast að ég sé
ekki síst forvitinn um bókmenntir
og hans eigin ljóð. Þess vegna les
hann að lokum fyrir mig ljóð úr
einni af bókum sínum til að gefa
nokkra hugmynd um hvernig hann
yi-ki. Ljóðið fjallar um Monu Lisu
Leonardos da Vincis meðal annars,
lýsir ósætti við málarann sem felur
fætur gyðjunnar og í heild er ljóðið
snjall óður til daglega lífsins í hnit-
miðuðu formi og hljómrænu.
Eru di-aumarnir dánir?
Skáld frá Kúbu dreymir ekki
framar, orti Herberto Padilla, eitt
helsta skáldið á Kúbu sem Codina
Boeras segir að hafi verið mikilvæg-
ur fyrir sína eigin kynslóð, skáld
sjöunda áratugarins. Padilla lenti í
útistöðum við stjórnvöld og var for-
dæmdur.
Lasse Söderberg sem fór eitt
sinn á menningarhátíð á Kúbu og
gaf mér heimkominn til Svíþjóðar
digran vindil sem Castro gaf honum
(góðan vindil eilítið sætan) orti um
flokksmálgagnið Granma sem hann
fékk sent til sín í Malmö:
Vikulega kemur Granma,
flokksmálgagnið, svo það glymur í póstlúgunni.
Fyrst svelgi ég lyktina af papplrnum
og prentsvertunni, sem fær mig til að minnast
morgna í Havanna,
staða, radda, kenninga,
vindsins, sem var rakur og fullur af fólki,
alls, sem var ný reynsla.
Síðan renni ég augunum yfir fréttirnar
og þær eru sjaldan eins og ég gerði mér vonir
um.
Sennilega er ástæða til að láta sig
dreyma áfram því fyrirmyndarríkið
er alltaf langt undan.
Morgunblaðið/Sigurður Sigmundsson
SONGMENN úr Hrunamanna- og Gnúpverjahreppi.
Ljúfur söngur á afmælishátíð
Morgunblaðið. Hrunamannahreppi.
YNGSTI karlakúr landsins, Karla-
kúr Hreppamanna, sem stofnaður
var fyrir ári, minntist afmælisins
með túnleikum laugardagskvöldið
4. apríl. Söngmenn eru 30 úr
Hrunamanna- og Gnúpverjahreppi.
Stjúrnandi kúrsins er Edit Molnár
en undirleikari Miklús Dalmay.
Það fúr vel á því hjá þessum
vösku söngsveinum að bjúða til sín
elsta karlakúr landsins, Þröstum í
Hafnarfirði, en sá kúr var stofnað-
ur árið 1912. Tæplega 40 kúrfélag-
ar gátu komið af þeim 48 sem
starfa í kúrnum. Stjúmandi er Jún
Kristinn Cortez en undirleikari
Lára S. Rafnsdúttir.
Lagaval var fjölbreytt og létt yf-
ir körlum. Meðal annarra ágætra
laga frumfluttu Ilreppamenn lagið
Ljúfir hljúmar eftir Miklos Dalmay
við texta eftir einn kúrfélaga,
Hrein Þorkelsson. Edit Molnár
flutti tvö píanúverk eftir Franz
Liszt og Fréderic Chopin. Að lok-
um sungu kúrarnir tvö Iög saman.
Ánægja var meðal áheyrenda
með þessa vel heppnuðu söng-
skemmtun, fannst hún hafa tekist
vel, enda mikið klappað.
H.C. Andersen-
verðlaunin veitt
Á FÆÐINGARDEGI H.C. Ander-
sens, 2. apríl, var tilkynnt hveijir
hlytu að þessu sinni verðlaunin sem
við hann eru kennd og IBBY-sam-
tökin veita annað hvert ár.
Fyrir valinu urðu rithöfundurinn
Katherine Paterson, tilnefnd af
Bandaríkjunum, og myndlistar-
maðurinn Tomi Ungerer sem
Frakkar tilnefndu. Katherine Pa-
terson fæddist í Qing Jiang í Kína
árið 1932 en foreldrar hennar voru
trúboðar þar. Hún hefur skrifað
tólf bækur fyrir börn og unglinga,
en einnig fullorðinsbækur. Bæk-
urnar draga dám af því að hún hef-
ur víða farið og margt reynt en auk
þess að hafa dvalið í Kína sem barn
bjó hún ásamt fjölskyldu sinni í
Japan í fjögur ár.
Katherine hefur unnið til marg-
víslegra verðlauna og viðurkenn-
inga. Árið 1994 var bók hennar
„Lyddie“ á heiðurslista IBBY-sam-
takanna, en hún gerist í Vermont
og Massachusetts árið 1840.
Aðeins ein bók eftir Katherine
Paterson hefur komið út á íslensku,
„Merki samúræjans" sem bókaút-
gáfan Nótt gaf út árið 1985 í ís-
lenskri þýðingu Þuríðar Baxter.
Tomi Ungerer fæddist árið 1931 í
Strassborg. Á æskuárum hans var
borgin ýmist frönsk eða þýsk og
hefur hann síðan staðið á mörkum
franskrar og þýskrar menningar.
Leið Tomi lá víða, meðal annars
sinnti hann herþjónustu í Úlfalda-
hersveit franska hersins í Alsír árið
1952. Árið 1956 hélt hann til Banda-
ríkjanna með 60 dollara upp á vas-
ann og þar kom út fyrsta barnabók
hans „The Mellops Go Flying", árið
1957. Síðan hefur hann samið eða
myndskreytt fjölda barnabóka.
Tomi Ungerer hefur haft búsetu
á víxl í Þýskalandi og Frakklandi
og í báðum ríkjum hefur honum
hlotnast margvíslegur heiður.
Tuttugu og fimm rithöfundar og
jafnmargir myndlistarmenn vora
tilnefndir til verðlaunanna að þessu
sinni.
Fyrir hönd íslandsdeildar IBBY
var Sigrún Eldjárn tilnefnd til
hvorra tveggja verðlaunanna.