Morgunblaðið - 09.04.1998, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 9. APRÍL 1998
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Píslarsagan
skynjuð
upp á nýtt
Um páskana flytur Kór Langholtskirkju
Mattheusarpassíuna eftir Jóhann Sebasti-
an Bach. Verkið er eitt mesta stórvirki
tónlistarsögunnar og ásamt Jóhann-
esarpassíunni stærsta og þekktasta tón-
verk Bachs. Hulda Stefánsdóttir fjallar um
tónleikana og ræðir við stjórnandann, Jón
Stefánsson, og kórsöngvarann og sóknar-
prestinn séra Jón Helga Þórarinsson.
MATTHEUSARPASSÍAN verður
að þessu sinni flutt á þrennum tón-
leikum í Langholtskirkju; á skírdag,
föstudaginn langa og nk. laugardag,
11. apríl, kl. 16 hvern dag. Passían
tekur hátt á þriðju klukkustund í
flutningi. Hljóðfæraleikarar eru 40
og kórarnir tveir, 90 manna Kór
Langholtskirkju og 50 manna Gra-
dualekór unglinga upp að 18 ára
aldri. Einsöngvarar eni þau Olöf
Kolbrún Harðardóttir, Rannveig
Fríða Bragadóttir, Bergþór Páls-
son, Eiríkur Hreinn Helgason,
Stephen Brown og Michael
Goldthorpe, sem fer með hlutverk
guðspjallamannsins. Stjórnandi er
Jón Stefánsson.
A tungumáli barokksins stendur
passía fyrir tónverk sem tekur fyrir
á dramatískan hátt síðustu kvöld-
máltíðina, svik Júdasar, fangelsun,
réttarhöld og krossfestingu Krists.
Passían er sungin en þó ekki sviðsett
eins og óperan. Einsöngvarar og kór
syngja hlutverk þeirra sem fram
koma í píslarsögunni. Sögumaður er
guðspjallamaðurinn. Milli hinna eig-
inlegu atburða era sungnar aríur
sem byggja á og bæta við þema
verksins. Mattheusarpassía Bachs er
samin árið 1727. Þetta er mikið verk
og óumdeilanlega eitt mesta stór-
virki tónlistarsögunnar ásamt Jó-
hannesarpassíunni.
Mattheusarpassían féll í gleymsk-
unnar dá við andlát tónskáldsins,
eins og nær öll verk Bachs. Þögnin
er ekki rofín fyrr en 80 áram síðar
þegar ungt tónskáld, Felix Mendels-
sohn, uppgötvar Mattheusarpassí-
una og flytur á tónleikum. Æ síðan
hefur passían hljómað með reglu-
bundnum hætti á páskahátíð lúters-
trúarmanna og víða hefur skapast
sérstök hefð fyrir flutningi verksins.
Kór Langholtskirkju hefur áður flutt
Mattheusarpassíuna, árið 1992. Hún
heyrðist fyrst í fullri lengd hér á
landi árið 1982 þegar Pólýfónkórinn
flutti verkið undir stjórn Ingólfs
Guðbrandssonar.
Áhersla á trúarlega
túlkun verksins
Rúm klukkustund er fram að
fyrstu sameiginlegu æfingu hljóm-
sveitar og kórs þegar stjórnandinn,
Jón Stefánsson, gefur sér tíma fyrir
stutt spjall við blaðamann. Það er
ekki laust við að kominn sé skrekkur
í hann, enda fáir dagar til stefnu. Jón
segir að þó sé mikill munur á því að
flytja verkið öðru sinni samanborið
við hið fyrsta. „Áður fór mikill tími í
að undirbúa sig og læra verkið.
Núna get ég notað tímann betur í
boðskapinn og túlkun á trúarlegu
innihaldi verksins. Og það kemur oft
fyrir á hverri æfingu að manni renn-
ur kalt vatn milli skins og hörands."
Uppistaða tónverksins er að sjálf-
sögðu Mattheusarguðspjallið en
samstarfsmaður Bachs við smíðam-
ar var skáldið Picander sem lagði
honum til eigin ljóð um þessa sömu
atburði auk þess sem Bach kaus að
setja inn 1 verkið nokkur þekkt
sálmalög þess tíma. Passían er því
verulega margbrotin í samsetningu
og allri gerð og skiptir miklu máli við
flutning Mattheusarpassíunnar að
áheyrendur hafí undir höndum upp-
lýsingar um efnislega framvindu
verksins. „Picander er undir mjög
sterkum áhrifum píetismans eða
heittrúarinnar. Textinn er tilfinn-
ingahlaðinn og hann einkennir mikill
trúarhiti og einlægni,“ segir Jón.
„Loks era það sálmalög og sum
þeirra þekkjum við enn í dag; Ó, höf-
uð dreyra drifið og Á hendur fel þú
honum, textar sem era gæddir þess-
ari sömu innlifun, en verkið í heild
sinni er alveg makalaus samsetn-
ing.“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
FYRSTA verkefni nýstofnaðs barna- og unglingakórs við Langholtskirkju, Gradualekórsins, var að taka þátt
í flutningi Mattheusarpassíunnar árið 1992. Sumir þessara fyrrverandi meðlima kórsins eru nú í Kór Lang-
holtskirkju og orkaði verkið svo sterkt á þau á sínum tíma að þau reyndust kunna flestalla kórsöngvana þótt
þau hefðu aðeins sungið hluta verksins áður.
JÓN Stefánsson stjórnandi í mikilli sveiflu á æfingu.
Morgunblaðið/Ásdís
EINSÖNGVARARNIR Ólöf Kolbrún Harðardóttir, Eiríkur Hreinn
Helgason, Michael Goldthrope sem fer með hlutverk guðspjallamanns-
ins, Bergþór Pálsson og Stephen Brown. „Góðir guðspjallamenn eru
vandfundnir," segir Jón Stefánsson.
„Upplifun á við spennandi
stórmynd“
Sóknarpresturinn, séra Jón Helgi
Þórarinsson, er einnig meðlimur í
kómum og blandar sér nú í samræð-
umar. Brátt kemur í ljós að með
kómum syngur einnig eiginkona
hans, Margrét Einarsdóttir. Séra Jón
Helgi á að baki söngnám og segir að
það veiti sér mikla ánægju að fá að
syngja með kórnum auk þess sem það
styrki tengsl sín við tónlistarstarfið í
kirkjunni. „Upplifunin á Mattheusar-
passíunni er ekki ólík því að horfa á
stórmynd á borð við Titanic. Það er
svo margt að gerast í sögunni að hún
heldur manni hugfóngnum og þessir
tæpu þiár tímar líða furðufljótt,“ segir
séra Jón Helgi. „Það er ekki nokkur
vafi að þetta er mikil trúarleg reynsla
fyrir þann sem boðskapurinn er ein-
hvers virði, sem er sá stóri hluti lands-
manna sem kristnin hefur mótað.
Áheyrendur skynja píslarsöguna al-
veg upp á nýtt.“
Tónlist er stór þáttur í öllu safnað-
arstarfi Langholtskirkju og þá ekki
síst kórastarfið, en nú starfa einir
sex kórar við kirkjuna. Fyrstan skal
telja sjálfan Kór Langholtskirkju en
meðlimir hans eru nú um 90. Kam-
merkór Langholtskirkju er sprottinn
úr aðalkórnum. I Gradualekórnum
era um 50 börn og unglingar upp að
18 ára aldri. Kórskóli Langholts-
kirkju hefur verið starfandi um
nokkurt skeið og kór yngri barna á
aldrinum 3 til 7 ára. Loks er það kór
eldri félaga úr Kór Langholtskirkju
og þar er áhuginn síst minni, því á
stofnfund kórsins í febrúar mættu 60
áhugasamir kórsöngvarar.
Með passíuna
í blóðinu
ÞESS eru nokkur dæmi að fjölskyldutengsl
finnist meðal þátttakenda í flutningi
Mattheusarpassíunnar. Hjón syngja saman í
kórnum, og jafnvel feðgin og mæðgin. Hjónin
Daði Kolbeinsson, óbóleikari, og Sesselja Hall-
dórsdóttir, víóluleikari eru að taka þátt í
flutningi Mattheusarpassíunnar í þriðja sinn.
Dóttir þeirra, Gunnhildur, virðist hafa smitast
af passíuáhuga foreldranna því hún syngur nú
með í Gradualkómum.
Þau Daði og Sesselja eru hljóðfæraleikarar
við Sinfóníuhljómsveit íslands og segja að það
sé skemmtileg tilbreyting að starfa með
smærri hljómsveit í Langholtskirkju sem kalli
á önnur vinnubrögð. „Hér er góður andi og
það hefur verið skemmtilegt að leika fyrir Jón
í þau bráðum 24 ár sem við höfum komið að
tónlistarflutningi í kirkjunni," segir Sesselja.
Að sögn Daða er það toppurinn fyrir hvem
óbóleikara að leika í Mattheusarpassíu Bachs.
Verkið kreíjist þrenns konar óbóhljóðfæra og
mikið sé um dúetta og einleikskafla fyrir
hljóðfærið. „Maður fær ekki oft tækifæri til að
láta svo mikið að sér kveða í einu verki og það
er mjög eftirsóknarvert að fá að leika þetta
verk.“ Gunnhildur hefur verið í Gradualkóm-
um í 3 ár. Henni finnst Mattheusarpassían
mjög skemmtilegt verk að syngja.
En hvemig skyldi heimilislífið vera þegar nær
dregur tónleikum? „Gunnhildur kvartar stund-
um yfir því að við séum alltaf að leika sömu
kaflana aftur og aftur," segir Daði og hlær. „Við
fömm gjaman á skíði á morgnana en ég fer síð-
an heim á hádegi til að blása svolítið í hljóðfær-
ið. Annars em nú ekki allir sem fá tækifæri til
að æfa sig heima með fjölskyldunni og verða því
að láta sér nægja kvöldæfingamar.“ Þau em
sammála um að Mattheusarpassían sé með fal-
legri verkum tónbókmenntanna. „Það myndi
kristna hvem heiðinn mann að hlýða á verkið.“
Morgunblaðið/Ami Sæberg
HJÓNIN Daði Kolbeinsson og Sesselja Halldórsdóttir og dóttir þeirra Gunnhildur
fara á saman á skíði á morgnana og æfa Bach á kvöldin.