Morgunblaðið - 28.04.1998, Qupperneq 45

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
ÞRIÐJUDAGUR 28. APRÍL 1998 45

!
J
I
1
)
I
3
I
I
3
3
■J
-
i
I
+ Ingibjörg Frið-
geirsdóttir
fæddist í Borgar-
nesi 14. ágúst 1906.
Hún lést á Sjúkra-
húsi Akraness 19.
aprfl síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Siguijón Frið-
geir Sveinbjamar-
son, f. 25. júní 1876,
d. 4. september
1933, bóndi í Selmó-
um í Álftaneshreppi
í nokkur ár og
verslunarmaður í
Borgarnesi, og k.h.
Ingibjörg Lífgjamsdóttir, f. 10.
september 1881, d. 26. október
1906. Foreldrar Friðgeirs vom
Sveinbjöm Sigurðsson og Þór-
dís Guðmundsdóttir, hjón á
Vogalæk. Foreldrar Ingibjarg-
ar Lífgjamsdóttur vom Líf-
gjam bóndi á Urriðaá, f. 5. sept-
ember 1857, d. 3. júlí 1930, Hall-
grímsson bónda á Urriðaá
tílfarssonar, og k.h. Ingveldur,
f. 6. ágúst 1851, d. 17. ágúst
1921, Jónsdóttir bónda í Kletta-
koti Einarssonar.
Sá sem til skamms tíma hefur átt
orðastað við Ingibjörgu á Hofsstöð-
um eða Immu, eins og hún var jafn-
an stuttnefnd af góðvinum, gat að
líkindum orðið íyrir þeirri reynslu
að gleyma því að hér var nokkuð
öldruð kona á ferð miðað við þá
mælistiku sem lögð er á mannsæv-
ina á flestum tímum. Þessu hafa ef-
laust valdið fleiri eðlisþættir en
einn, en leiftrandi glaðværð hennar
og meitluð eða kannski öðru fremur
langþjálfuð tjáningargáfa gera það
að verkum að persónan gleymist
ekki þó árin líði.
Ingibjörg var góður fulltrúi þeirr-
ar æsku sem var að vaxa úr grasi
þegar fyrsti fimmtungur yfirstand-
andi aldar hafði lokið göngu sinni.
En rás tímans skapaði ný hlutverk,
ólík aldagömlum venjum, og hlýtur
að koma til greina að gera því skóna
að ef til vill hafi enginn níutíu ára
aldursflokkur sögu okkar náð að
verða áhorfandi og þátttakandi því-
líkra breytinga á þjóðarhögum sem
þeir er fæðst hafa á öndverðri öld
og eru næstum komnir að því að sjá
henni ljúka.
Þegar Ingibjörg minntist upp-
runa síns á góðum stundum mælti
hún margoft svo með bros á vör að
hún væri „þorpari". Hér kom sú
endurminning við sögu að Borgar-
nes, sem á tíð okkar er nú lifum hef-
ur verið vaxandi þéttbýlisbyggð,
var einu sinni lítið þorp. Og við
þann mannlífsgrunn kenndi Ingi-
björg sig af svo miklum gáska í
hinni umgetnu tilvitnun. Þar fædd-
ist hún hinn 14. október 1906.
Það má segja að ættstofninn hafi
staðið traustum fótum á Mýrunum
langa hríð, þó leiðimar hafi einnig
legið til fleiri átta, til dæmis inn í
Hnappadalinn. Friðgeir Sveinbjam-
arson, faðir Ingibjargar, var Álft-
hreppingur að uppruna, sonur
Sveinbjamar Sigurðssonar og Þór-
dísar Guðmundsdóttur í Selmóum
og bóndi þar um skeið. Þetta býli,
sem byggðist um 1890 en hefur nú í
hálfan níunda áratug heyrt sögunni
til, snerti upphafsár Ingibjargar þó
eilítið meira, því þar bjuggu fóstur-
foreldrar hennar fáein ár. Friðgeir
var á tímabili verslunarmaður í
Borgarnesi.
Móðir hennar og nafna, Ingibjörg
Lífgjarnsdóttir, átti upprana sinn
einnig á svipuðum slóðum. Var hún
næstelsta barn foreldra sinna, Líf-
gjarns Hallgrímssonar og Ingveld-
ar Jónsdóttur, og eina dóttirin sem
upp komst ásamt fjórum bræðrum.
En það átti ekki fyrir henni að
liggja að skapa sér farsæla ævi í
hlutverki eiginkonu og móður. Ein-
ungis tólf dögum eftir fæðingu dótt-
urinnar sem nú er að kveðja var
hún öll, nýlega hálfþrítug að aldri.
Lífgjarn, afi Immu, bjó víða, eins
og títt var um bændalið. Um átta
Ingibjörg ólst upp
á Ytri-Rauðamel í
Eyjahreppi. Fóstur-
foreldrar hennar
voru hjónin Gestur
Guðmundsson, bóndi
þar, f. 9. september
1878, d. 25. júní 1962,
og Ólöf Guðný Svein-
bjamardóttir, f. 30.
ágúst 1878, d. 10. maí
1968, föðursystir
Ingibjargar. Foreldr-
ar Gests voru Guð-
mundur Guðmunds-
son vinnumaður á
Stóra-Kálfalæk og
Kristín Hafliðadóttir.
Ingibjörg giftist 16. aprfl 1927
Friðjóni Jónssyni, bónda á Hofs-
stöðum í Álftaneshreppi, f. 7.
nóvember 1895, d. 1976. Foreldr-
ar Friðjóns vora fajónin Jón, f. 20.
október 1865, d. 14. maí 1953,
bóndi á Hofsstöðum, Samúelsson
vinnumanns í Knarramesi
Brandssonar, og Sesselja, f. 12.
október 1862, d. 27. febrúar 1955,
Jónsdóttir bónda í Einarsnesi
Þorvaldssonar. Systir Friðjóns
var Ólöf, f. 14. nóvember 1892,
ára skeið, síðustu árin fyrir alda-
mót, bjuggu þau þjónin í Syðri-
Hraundal ásamt afa mínum og
ömmu. Var þar náin vinátta með
frændsemi og svo mikill samgangur
milli hinna tveggja bæja að stund-
um mun hafa verið líkara því að um
eina fjölskyldu væri að ræða. Ing-
veldur, kona Lífgjarns, var bónda-
dóttir frá Klettakoti, enn einu smá-
býlinu sem nú er horfið úr byggð,
en það stóð spölkorn suður af túni á
Grímsstöðum.
Við hin snöggu umskipti er orðin
vora við fráfall Ingibjargar Líf-
gjarnsdóttur gerðist það að mág-
kona hennar, Ólöf Guðný Svein-
bjamardóttir, tók ásamt manni sín-
um, Gesti Guðmundssyni, að sér
meyjuna ungu, bróðurdóttur sína,
og það ekki til neinna bráðabirgða.
Þau Ólöf og Gestur áttu eftir að búa
saman á Ytri-Rauðamel tæp fimm-
tíu ár, og þar ólst Ingibjörg upp til
fullorðinsára. Víst var að æsku-
stöðvarnar vora henni kærar, og
ræddi hún jafnan með innilegum
hlýleika um þau mótunaráhrif er
hún öðlaðist á þeim áram.
Ingibjörg giftist tvítug að aldri
Friðjóni Jónssyni, bónda á Hofs-
stöðum, og stóð brúðkaup þeirra 16.
apríl 1927.
Þau Hofsstaðahjón eignuðust
fjögur böm. Þá mynda nú yngri
ættliðir fjölskyldunnar fjölmennt lið
sem Ingibjörgu var mjög kært.
Hér verður ekki fjölyrt um störf
Ingibjargar sem húsmóður, sem öll
vora unnin með prýði, en skylt að
geta þess að nokkra sem hún gaf af
sér í félagslífi fyrir sveit sína og
hérað. Allir sem þekktu hana vissu
að hún unni hestum og hesta-
mennsku, og þá umgekkst hún eftir
fongum meðan orka leyfði. Málefni
hestamanna í heimahéraði studdi
hún, og þar kom að hún var kosin
heiðursfélagi Hestamannafélagsins
Faxa. Frá persónulegum sjónarhóli
finnst mér það skemmtilega tákn-
rænt að þegar Ingibjörgu bar íyrir
augu mín í fyrsta sinn leit ég hana á
hestbaki. Mun það hafa verið við
kirkjuathöfn á Ökrum.
Þá var hún fulltrúi Sambands
borgfirskra kvenna í stjórn Byggða-
safns Borgarfjarðar um árabil, og
þegar að því kom að radd væri
braut fyrir stofnun Kvenfélags
Álftaneshrepps var hún kvödd til að
takast formennskuna á hendur.
Þetta var árið 1962, en á sama tíma,
um miðjan maí það ár, stofnuðu
konur í Hraunhreppnum kvenfélag
sitt, eins og nýlega hefur verið getið
í minningargrein um fyrsta for-
mann þess. Með mánaðar millibili
hefur því fyrsti formaður hvors
þessa nágrannafélags um sig horfið
af sviði mannlífsins, en öraggt er að
upphafstíð þessara athafnasömu fé-
laga lofaði þegar góðu undir stjórn
glft Sigurjóni Erlendssyni,
bónda á Alftárósi.
Börn Ingibjargar og Frið-
jóns: 1) Gestur, f. 27. júní 1928,
svæðisstjóri Vinnueftirlits rík-
isins á Suðurnesjum, búsettur í
Keflavík, kvæntur Nönnu Jó-
hannsdóttur, f. 20. aprfl 1936.
Börn fjögur. 2) Ólöf, f. 21. jan-
úar 1930, húsfreyja í Eystri-
Leirárgörðum, gift Guðmundi
Hannesi Einarssyni, f. 20. mars
1920. Börn þrjú. 3) Friðgeir, f.
1. október 1931, d. 16. janúar
1994, ýtustjóri og stundaði bú-
skap um skeið, kvæntur Sigríði
Björk Einarsdóttur, f. 1. mars
1943 (skildu). Börn fjögur. 4)
Jón, f. 16. september 1939,
bóndi á Hofsstöðum, ókvænt-
ur.
Ingibjörg átti heima á Hofs-
stöðum frá 1927 til dauðadags.
Auk búskapar var hún þátttak-
andi í ýmsum félagsmálum í
heimasveit og héraði, einkum í
hestamannafélaginu Faxa og
Kvenfélagfi Álftaneshrepps, svo
og í sambandi við safnamál.
Ljóðskáld og birtist eftir hana
efni í nokkrum safnritum.
títför Ingibjargar verður
gerð frá Borgaraeskirkju í dag
og hefst athöfnin klukkan 14.
Jarðsett verður að Álftanesi á
Mýrum.
þeirra. Ingibjörg varð síðar heið-
ursfélagi í kvenfélagi sveitar sinnar,
og segir það allt um það hvers hún
var þar metin.
Þegar hið stórfellda sjóslys varð
undan Mýrum haustið 1936 kom
Ingibjörg á vettvang til hjálpar hin-
um öldruðu hjónum í Straumfirði og
fóstursyni þeirra við hjúkran eina
skipverjans af Pourquoi Pas? sem
komst lífs af úr hinum grimmilegu
fangbrögðum við hafið undan Mýra-
strönd. Og í hugum fólks hefur hún
með einhvers konar dulræðum
hætti tengst þessum atburði, en á
þeirri stundu var það aðalatriðið í
hugum þeirra sem að unnu að síðari
þátturinn yrði gifturíkari hinum
fyrri. Það tókst, maðurinn lifði og
átti fjölmörg ár fyrir höndum í
heimalandi sínu. Frá þessum at-
burðum, eins og þeir vissu við Ingi-
björgu, hefur hún margoft skýrt, og
aldrei liðu henni þessir átakavið-
burðir úr minni.
Þess var áður getið að Ingibjörg
hefði verið mikil hestamanneskja,
og í „Faxa“, hinu frábæra riti
Brodda Jóhannessonar um íslenzka
hestinn, segir höfundur, er hann
kynnir ritgerð hennar, að hún sé
„hestelskari og hestfærari en al-
mennt gerist“. En grein sú frá
hennar hendi sem á eftir fylgir er
birt undir yfirskriftinni „Brá hún af
stalli stjómbitluðum". Þar segir
hún að hestar og bækur hafi verið
þau fyrirbæri sem tekið hafi hug
hennar fanginn á bemskutíð. Og
Ingibjörg var stflfær. Það getur
hver og einn sannfærzt um sem les
þessa ritsmíð hennar.
Annað atriði var orðfærnin, létt
og leikandi framsetning í samtölum,
krydduð hnyttinni gamansemi, jafnt
um liðna atburði og líðandi stund.
Ljóðin lágu henni einnig á tungu, og
vil ég sérstaklega minnast Lyng-
brekkuljóðsins, sem ort var nokkru
fyrir vígslu félagsheimilisins og
flutt af henni sjálfri rétt um leið og
hulunni var svipt af nafni hússins. I
því ljóði er svo geislandi bjartsýni
og eldleg hvatning að ekki væri
Mýramönnum sæmandi annað en
geyma sér það vel í minni.
Ingibjörg var sömuleiðis ágætur
upplesari. Virtist hún hafa þann
hæfileika að gera efni og rödd að
óaðskiljanlegum einingum í flutn-
ingi, og vil ég hér aðeins minnast
þess er hún fór með fjörutíu erinda
ljóðið „Stjörnufák“ eftir Jóhannes
úr Kötlum á þorrablóti fyrir fjöl-
mörgum árum. Sá lestur hygg ég að
gleymist engum er á hlýddi.
Síðustu árin urðu Immu erfið, en
heima naut hún stöðugrar umönn-
unar Jóns sonar síns, þar til þrek
hennar dvínaði að því marki að dvöl
á sjúkrahúsi hlaut að verða fyrir-
liggjandi áfangi. Og rétt um sama
leyti árstíma og hún gekk til brúð-
INGIBJORG
FRIÐGEIRSDÓTTIR
kaups síns forðum lauk hún vera
sinni hér, án efa sátt við tilveruna
og lífið í heild.
Mér koma að lokum í hug vísur
hennar tvær, sem mér finnst stað-
festa vorhug hennar og það hugboð
mitt að á þeim árstíma hefði hún
helzt getað hugsað sér að birta sína
síðustu kveðju:
Alltaf hefur birtan betur,
burtu hrekur sortaský.
Eftir kaldan klakavetur
kemur sól og vor á ný.
Hækkar þor mót heiðríkjunni,
hyljast spor sem vetur o!li.
Upp úr for og flatneskjunni
finn ég vorið skjóta upp kolli.
Mér er kunnugt um þrjú borg-
firsk Ijóðasöfn sem birt hafa meira
og minna eftir Ingibjörgu, en auk
þess er tæpast efamál að hún muni
hafa átt sitt af hverju í handritum
þótt hún segði stundum kunningj-
um að skáldskapurinn væri ekki
mikill að vöxtum.
Það er ekki leyndarmál að ég,
sem er höfundur að þessum línum,
átti mér nú hin síðari ár það tak-
mark að ná að færa í letur æviminn-
ingar Ingibjargar á Hofsstöðum.
Vora ýmsar ferðir famar á löngum
tíma til hljóðritunar samtala, og
verð ég að telja að mikið af verð-
mætu efni næðist þar saman. Má
álíta að sú niðurstaða að ekki náðist
að afla efnis í heila bók hafi fyrst og
fremst orðið vegna stopulla sam-
funda í ljósi þess að ekki var byrjað
nógu snemma að bjarga þeim fjár-
sjóði sem lengi fram eftir hélzt
óskertur.
Já, Imma á Hofsstöðum er horfin
okkur og verður nú lögð til hvflu hjá
eiginmanni, syni og öðrum kærum
ættmennum í Álftaneskirkjugarði.
Frá Alftanesi sér vítt yfir land og
sjó, og það var í anda Immu að sjá
víðáttuna til allra átta.
Fyrir nærfellt tveimur öldum
dreymdi ungan mann vestur við
Djúp að honum væri sýndur kirkju-
garðurinn þar sem hann ætti í fyll-
ingu tímans að bera beinin. Fluttur
suður á Mýrar fann hann þennan
stað, sem kom algerlega heim við
draumsýnina, en það var kirkju-
garðurinn á Álftanesi. Maðurinn
var Úlfar Lífgjamsson, langa-
langafi konunnar öldnu sem við
kveðjum í dag.
Megi hún hvfla í friði. Kærar
þakldr fyrir allt sem hún gaf.
Bjarai Valtýr Guðjónsson.
Mig langar með örfáum orðum að
minnast Ingibjargar Friðgeirsdótt-
ur frá Hofsstöðum á Mýram eða .
Immu eins og hún var jafnan kölluð
af þeim sem hana þekktu, og þakka
henni fyrir velvild í garð fjölskyldu
minnar sumarið 1939. Þetta fallega
sumar færðist mikill sorgarskuggi
yfir heimili mitt í Keflavík. Móðir
mín, aðeins 33ja ára gömul, hóf
lokabaráttu sína á sjúkrahúsi í
Reykjavík við illvígan sjúkdóm sem
lagði hana að velli ári síðar. Móðir
mín og Imma þekktust ekki, en
sameiginleg vinkona þeirra kom því
til leiðar að hjónin Friðjón og Ingi-
björg buðu mér að vera á Hofsstöð-
um þetta örlagaríka sumar.
Imma var mikill mannþekkjari og
góður sálfræðingur. Hún skynjaði
tilfinningar fólks af næmi og innsæi. <r .
Það var mikil gæfa fyrir viðkvæman
dreng á 14. ári, ungling haldinn
kvíða og óöryggi, að lenda undir
vemdarvæng slíkrar sómakonu sem
Ingibjörg á Hofsstöðum var, og full-
orðinn maður þakkar í dag elskuna
og umhyggjuna sem hún sýndi ung-
um dreng sumarið ‘39 þegar hann
þurfti svo mjög á slíkum kærleika
að halda.
Guð blessi minningu Immu á
Hofsstöðum og megi hið eilífa Ijós
lýsa henni.
Gunnar Eyjólfsson.
t
Ástkær eiginkona mín, dóttir okkar, móðir og
amma,
KATRfN SVERRISDÓTTIR,
Aðalstræti 38,
Akureyri,
verður jarðsungin frá Akureyrarkirkju fimmtu-
daginn 30. apríl kl. 13.30.
Blóm og kransar vinsamlega afþakkaðir, en
þeim, sem vildu minnast hennar er bent á Minningarsjóð Heimahlynning-
ar á Akureyri.
Jón Ásmundsson,
Sverrir Hermannsson, Auður Jónsdóttir,
Auður Elva Jónsdóttir,
Guðrún Lilja Jónsdóttir,
Sverrir Már Jónsson,
Birkir Már Viðarsson.

t
Bróðir okkar,
JÓNAS HARALDSSON
rafvirki,
Ljósheimum 22,
lést á Sjúkrahúsi Reykjavíkur laugardaginn
25. apríl.
Systkinin.
t
Þökkum af alhug auðsýnda samúð og hlýhug
vegna andláts ástkærs föður okkar, fóstur-
föður, tengdaföður, afa og langafa,
SIGURÐAR KRISTJÁNS
GISSURARSONAR,
Kirkjuvegi 59,
Vestmannaeyjum.
Þórarinn S. Sigurðsson,
Margrét Sigurðardóttir,
Pétur L. Marteinsson,
Karl G. Marteinsson,
barnabörn og
Guðrún R. Jóhannsdóttir,
Sigurður Sigurðsson,
Áslaug Árnadóttir,
Svandís M. Sigurðardóttir,
barnabarnabörn.