Morgunblaðið - 19.09.1998, Síða 18

18 LAUGARDAGUR 19. SEPTEMBER 1998
MORGUNB LAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Úrskurður samkeppnisráðs í Breiðvarpsmálinu staðfestur
Fjarskipti á valdsviði
samkeppnisyfírvalda
ÁFRÝJUNARNEFND samkeppn-
ismála hafnar þeirri kröfu Lands-
símans að málefni Breiðbandsins
varði fyrst og fremst fjarskiptamál-
efni sem heyri undir Póst- og fjar-
skiptastofnun en falli utan valdsviðs
samkeppnisyfirvalda. Afrýjunar-
nefndin hefur í meginatriðum stað-
fest úrskurð samkeppnisráðs þar
sem kveðið er á um fjárhagslegan
og stjórnunarlegan aðskilnað Breið-
varpsins frá öðrum rekstri Lands-
símans og að öllum sjónvarpsfyrir-
tækjum skuli veittur aðgangur að
því á sambærilegum kjörum.
Útsendingum Ríkisútvarpsins er
dreift stofnuninni að kostnaðar-
lausu á Breiðbandi Landssímans. I
desember síðastliðnum sendi Fjöl-
miðlun hf., eigandi Islenska út-
varpsfélagsins, Samkeppnisstofnun
kvörtun vegna þess og taldi sér mis-
munað. í úrskurði samkeppnisráðs
frá því í júlí sl. er meðal annars
kveðið á um fjárhagslegan og
stjórnunarlegan aðskilnað Lands-
síma íslands hf. og Breiðvarpsins
fyrir 1. janúar 1999 og að Lands-
síminn skuli veita fyrirtækjum á
sjónvarps- og hljóðvarpsmarkaði
aðgang að dreifikerfum sínum, þar
á meðal Breiðbandinu, á sambæri-
legum kjörum.
Landssíminn áfrýjaði úrskurðin-
Ekki má mismuna
keppinautum á
sj ónvarpsmarkaði
um til áfrýjunarnefndar samkeppn-
ismála. Aðalkrafa hans var að úr-
skurðinum yrði hnekkt vegna þess
að samkeppnisráð hefði ekki lög-
sögu í fjarskiptamálefnum þeim
sem hér um ræðir, heldur Póst- og
fjarskiptastofnun. Því hafnaði áfrýj-
unarnefnd með þeim rökum að vald-
svið samkeppnisyfirvalda á sviði
samkeppnismála á fjarskiptasviðinu
væri í eðli sínu mun víðtækara en
það eftirlitsvald sem Póst- og fjar-
skiptastofnun færi með. Það gilti þó
ekki að því leyti sem löggjöfin mælti
skýrlega fyrir á annan veg. Að lok-
inni efnislegri umfjöllun komst
áfrýjunamefndin að þeirri niður-
stöðu að úrskurður samkeppnisráðs
skyldi staðfestur með nokkrum
orðalagsbreytingum.
Miklar breytingar
Guðmundur Björnsson, forstjóri
Landssímans, segir að niðurstaða
áfrýjunamefndar sé nú til athugun-
ar innan fyrirtækisins. Meðal ann-
ars yrði skoðað hvort rétt væri að
höfða mál fyrir almennum dómstól-
um til að fá úrskurðinum hnekkt.
Guðmundur neitar því að grundvöll-
ur Breiðvarpsins sé brostinn með
þessum ákvörðunum og bendii' á að
rekstur þess sé nú þegar aðskilinn
frá öðrum rekstri Landssímans.
Hann segir ljóst að ef þessi úrskurð-
ur standi verði miklar breytingar á
dreifingu efnis fyrir aðra en segir
nokkrar leiðir koma til greina í því
efni, meðal annars að reyna að inn-
heimta gjald hjá Ríkisútvarpinu eða
að rukka neytendur.
„Ég get ekki annað en verið sátt-
ur við niðurstöðuna. Þetta er ekki
aðeins góð frétt fyrir okkur heldur
einnig önnur fyrirtæki sem eru að
keppa við Landssímann og ekki síð-
ur fyrir almenning," segir Hregg-
viður Jónsson, forstjóri Islenska út-
varpsfélagsins hf. Hann segir að nú
geti Landssíminn ekki notað krafta
sína og fjármuni til að keppa við
aðra aðila á sjónvarpsmarkaðnum.
Breiðvarpið verði að standa undir
sér sjálft. „Menn hljóta að spyrja
sig þeirra spuminga hvort sú gífur-
lega fjárfesting sem lagt hefur verið
í til að dreifa erlendum gemhnatta-
stöðvum fær staðist þegar fólk
greiðir fyrir það 1.500 krónur á
mánuði," segir Hreggviður.
Stærstu hluthafar
Hlutafjáreign,
Hluthafar í sept. 1998 milljónir kr. Hlutfall, %
1 Jöklar hf. [SH] 64,6 8,08
2 Framleiðendur ehf. 52,5 6,56
3 Lífeyrissj. verslunarmanna 44,8 5,60
4 Burðarás hf. [Eimskip] 40,3 5,03
5 Samvinnulífeyrissjóðurinn 27,0 3,38
6 Nesskiphf. 23,3 2,92
7 Tryggingamiðstöðin hf. 22,8 2,85
8 Lífeyrissjóður Norðurlands 18,7 2,33
9 Vátryggingarfélag íslands hf. 16,4 2,05
10 Fiskaneshf. 15,8 1,97
11 ísl. fjársjóðurinn hf. 14,1 1,76
12 Þorbjörnhf. 13,9 1,74
13 Vísirhf. 11,5 1,43
14 Auðlind hf., hlutabréfasjóður 10,7 1,34
15 Þróunarfélag íslands hf. 10,2 1,28
16 Síldarvinnslan hf. 10,0 1,25
Samtals, 16 stærstu 396,6
SH á mest í SIF
JÖKLAR hf., dótturfélag Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna, er orð-
inn stærsti hluthafinn í Sölusam-
bandi íslenskra fiskframleiðenda hf.
(SÍF) með liðlega 8% eignarhlut. Og
Eimskip hf. er í raun orðinn þriðji
stærsti hluthafínn í gegnum dóttur-
félög sín, Burðarás hf. og Hafnar-
bakka hf. sem samtals eiga tæplega
6% hlut í fyrirtækinu.
Báðir þessir fjárfestar keyptu
hlutabréf í SÍF í sumar, eins og þá
kom fram, en SIF hefur ekki getað
gefið út nýjan hluthafalista fyrr en
nú vegna þess að formlegar tilkynn-
ingar um hlutabréfaviðskiptin höfðu
ekki borist.
Jöklar hf. áttu ekki áður hlut í
SÍF. Burðarás hf. á 5,03% eins og
fram kemur á meðfylgjandi lista yfir
þá hluthafa sem eiga meii’a en 10
milljóna kr. hlutafé að nafnvirði.
Dótturfélag Burðaráss hf., Hafnar-
bakki hf., á til viðbótar 0,93% hlut og
er samanlagður eignarhlutur dóttur-
félaga Eimskips í SÍF því 5,96%.
Ráðstefna um kaupskipaútgerð og aukaskráningar kaupskipa
Skattfrelsi og frjáls
mönnun yrðu nauðsyn
Samgönguráðherra segir skatta-
ívilnanir draga úr hagkvæmni
Morgunblaðið/Kristinn
ÞUNGT hugsi á ráðstefnu um kaupskipaútgerð og skipaskráningar.
HALLDÓR Blöndal samgönguráð-
herra sagði á alþjóðlegri ráðstefnu
um kaupskipaútgerð í Súlnasal
Hótel Sögu í gær, að íslendingar
yrðu að laga sig að alþjóðlegum
rekstrarforsendum í útgerð kaup-
skipa af því að þeir vildu að útgerðin
væri í höndum þeirra sjálfra.
„Framtíðarsýn okkar hlýtur að vera
sú að siglingar eins og aðrar at-
vinnugreinar geti staðið undir sér
og séu reknar á heilbrigðum for-
sendum. Fyrir því hljótum við að
beita okkur á alþjóðlegum vettvangi.
Ríldsstyrkir og skattaívilnanir
draga úr hagræðingu og hagkvæmni
til lengri tíma Iitið, það eru þjóðum
heims smám saman að verða Ijóst,“
sagði Halldór í ræðu á ráðstefnunni.
Boðað var til ráðstefnunnar eink-
um til að ræða möguleika á stofnun
aukaskipaskráningar fyrir kaupskip
á íslandi, bæði til að fá íslensk skip
aftur til að sigla undir íslenskum
fána, og til að laða að erlend skipafé-
lög til að skrá sig hér á landi. Á ráð-
stefnunni kom skýrt fram að for-
sendumar fyrir slíkri framkvæmd
væru að útgerðirnar og sjómennim-
ir nytu skattfríðinda eða skattleysis
og að mönnun á skipin yrði gefin
frjáls. Að öðra leyti yrði ísland
aldrei samkeppnishæft við þær fjöl-
mörgu þjóðir sem bjóða slíkar
skráningar.
Jákvætt í alla staði
Rolf Sæther, forstjóri samtaka
Norskra kaupskipaútgerða í Ósló,
sagði að reynsla Norðmanna af
aukaskráningum skipa væri jákvæð
í alla staði og ekki einungis hefðu
Norðmenn endurheimt stóran hluta
kaupskipaflota síns heldur skapaði
þessi iðnaður umtalsverðar gjald-
eyristekjur fyrir landið í gegnum
skráningargjöld og ýmsa tengda
starfsemi í landi. Tíu ár eru síðan
ákveðið var að taka þá stefnu í Nor-
egi að setja á stofn aukaskráningu
kaupskipa og þrátt fyrir erfiða fæð-
ingu, vantrú og mótmæli, til dæmis
verkalýðsfélaga, efast enginn um
gildi þessa í dag, að hans sögn.
Sigurður Sigurgeirsson, skipa-
rekstrarfræðingur hjá Oceanic
Shipping & Chartering Ltd. í
London, hafði veg og vanda af ráð-
stefnunni og var fundarstjóri á
fundinum, en framsögumenn voru
m.a. fulltrúar íjögurra þjóða sem
stunda mikla kaupskipaútgerð und-
ir merkjum aukaskráningar m.a.
í opnunarerindi sínu sagðist Sig-
urður fyrst og fremst vera sjómað-
ur og sagðist sjá mikla möguleika
fyrir sjómennskuna og sjómanns-
menntunina á Islandi ef aukaskipa-
skráning yrði að veruleika hér á
landi. Hann sjálfur ynni við skipa-
miðlun og hann talaði því af reynslu
þegar hann segði að eftir miklu
væri að slægjast í þeim efnum fyrir
íslendinga. Kostir sem ísland gæti
haft upp á að bjóða væra meðal
annars að hér ríkti Greenwitch tími,
hér væri hátt menntunarstig, góð
fjarskipti, góðir skólar o.s.frv.
Stéttarfélög hafa einna helst
gagnrýnt hugsanlega aukaskipa-
skráningu vegna þess að hún hefði í
för með sér rýmri mönnunarreglur
á kaupskipin. Sigurður segir að það
skilyrði yrði að vera, að fyrst yrðu
íslendingar ráðnir áður en mönnum
yrði leyft að manna skip sín útlend-
ingum. Islenskir sjómenn verði því
ekki úti í kuldanum þegar að ráðn-
ingum kemur heldur myndu at-
vinnumöguleikar þeiiTa aukast með
fleiri skipum sem hér yrðu skráð.
Hann sagði þó að staðreyndin væri
reyndar sú að ekki sé úr mörgum
starfskröftum að moða í sjómanna-
stétt, ekki síst núna þegar ekki er
jafnvinsælt og oft áður að fara í sjó-
mannaskólann, að hans sögn.
Flestir norskir yfirmenn
Rolf Sæther svaraði því til þegar
hann var spurður um hvað olli góðu
samstarfi félagsins nú við stéttarfé-
lög í Noregi að það hefði alls ekki
verið auðvelt í byrjun að fá þetta
samþykkt, einkum vegna andstöðu
stéttarfélaga, en í dag væri engin
andstaða við skráninguna og sann-
leikurinn sé sá að norskum sjó-
mönnum á kaupskipum færi fjölg-
andi og menntun sjómanna batn-
andi. Hann játaði þó aðspurður að
norskir sjómenn á kaupskipum
væru færri nú en hefðu verið áður
en kerfið komst á.
Að hans sögn er hlutfall norskra
sjómanna á kaupskipum sem sigla
undir norsku flaggi 18.000 af alls
65.000 mönnum, en flestir norsku
sjómannanna séu í yfirmannsstöð-
um.
Framsögumenn komu m.a. einnig
inn á hve mikill hluti af efnahag
lands þeirra kaupskipaútgerðin
væri og til dæmis sagði John Demp-
ster forstjóri siglingayfirvalda á Ba-
hamaeyjum, sem hefur aðsetur í
London, að kaupskipaútgerð þar
væri 5% af efnahag landsins og að
ísland hefði alla möguleika á svip-
uðum umsvifum ef vel yrði á spöð-
unum haldið í markaðsmálum.
Rétt er að geta þess að Bahamas
er þriðja stærsta ríki heims á sviði
kaupskipaútgerðar
Nýtt fjöl-
notakort
væntanlegt
NÝTT fjölnotakort, eins og það
sem Eurocard-MasterCard
kynnti á alþjóðlegri ráðstefnu í
Cannes í síðustu viku, er vænt-
anlegt frá Eurocard á íslenskan
markað á næsta ári, í samvinnu
banka, sparisjóða og greiðslu-
koi'tafyrirtækj a.
Nýja kortið er búið örgjörva
sem mun í framtíðinni leysa
segulröndina á núverandi kort-
um af hólmi, segir í fréttatil-
kynningu frá Eurocard. Slík
kort hafa verið nefnd snjallkort
á íslensku. Notandi kortsins
mun í fyllingu tímans geta valið
við hverja færslu hvort greitt er
af bankareikningi eða greitt af
innistæðu sem greidd er fyrii’-
fram inn á kortið, til þess að
nota í stað myntar í smærri við-
skiptum.
Fjölmargir möguleikar
Örgjörvanum er stjórnað af
stýrikerfi sem hefur þann eigin-
leika að unnt er að forrita mis-
munandi möguleika inn á kort-
ið. Þannig getur eitt og sama
kortið meðal annars verið
greiðslukort, tryggðarkort á
borð við Fríkortið, að-
gangskort, t.d. í strætisvagna,
persónuskilríki og ökuskírteini.
Europay gerir ráð fyrir að í
upphafi verði fjölnotakortið ein-
göngu notað sem greiðslukort,
en aðrir möguleikar verði tekn-
ir í notkun eftir því sem sam-
starf tekst við aðra aðila.
Fjölnotakortin eru öruggari
en venjuleg greiðslukort, segir í
fréttatilkynningu, þar sem auð-
velt er að láta örgjörvann læs-
ast ef reynt er að misnota kort-
ið. Þá er stýrikerfið þannig upp-
byggt að óviðkomandi geta ekki
komist í upplýsingar á kortinu.
Þannig gæti bankinn eða kaup-
maðurinn ekki lesið ökuferils-
skrá eða persónuupplýsingai’,
heldur hefur hver og einn að-
eins aðgang að þeim upplýsing-
um sem varða viðkomandi við-
skipti.