Morgunblaðið - 28.10.1998, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
MIÐVIKUDAGUR 28. OKTÓBER 1998 29
Mengun hugarfarsins
og búferlaflutningar
ÁRIÐ 1996 var
ákveðið að skrifstofa
samstarfshóps um
verndun lífríkis á norð-
urslóðum, CAFF
(Conservation of Arct-
ic Flora and Fauna),
yrði flutt frá Ottawa í
Kanada til íslands. ís-
lensk stjómvöld
ákváðu að starfsemin
yrði sett niður á Akur-
eyri og starfa þar nú
2-3 starfsmenn. Þessi
ákvörðun íslenskra
stjórnvalda er gott
dæmi um tilraun til
þess að efla búsetu á
landsbyggðinni með
þeim hætti að horfa til framtíðar í
stað þess að beita þeim aðferðum
sem um áraraðir hafa viðgengist og
hafa falist í einni allsherjar varnar-
baráttu. Sú baráttuaðferð hefur
endanlega gengið sér til húðar og
beðið skipbrot í ljósi síðustu upp-
lýsinga um íbúaþróun á landinu.
Engin einhlít skýring er á þeim
miklu búferlaflutningum sem hafa
staðið hin síðari ár frá landsbyggð
til suðvesturhorns Islands. Það er
hins vegar ljóst að þá má í flestum
tilfellum skýra þannig að þeir ráð-
ist af frjálsu vali fólks þannig að
hugarfar þeirra sem kjósa að flytja
sig til á milli landshluta ætti að
veita innsýn í raunvemlegar orsak-
ir þess að fólk flytur af lands-
byggðinni (sbr. rannsókn jStefáns
Ólafssonar, 1997, Búseta á Islandi).
Hvað er það sem tosar í fólk og
hvernig metur það kosti og galla
þess að búa hér en ekki þar?
Starfsemin gengur
mjög vel
I Morgunblaðinu 25. október sl.
var umfjöllun um nýjar áherslur í
starfí CAFF og þar kom fram að
starfsmenn hefðu nú fengið „lang-
þráðan rauðan þráð til að fara eft-
ir“. Samkvæmt frásögn fram-
kvæmdastjórans, Snorra Baldurs-
sonar, hefur þessi tvö starfsár ver-
ið unnið skipulega að stefnumörk-
un og tiltekt í gömlum verkefna-
listum. Vel hafi gengið að ljúka
verkefnum og er það álit hans að
CAFF hafi á þessum tíma tekist að
ávinna sér traust og
öðlast skilning stjórn-
valda í aðildarlöndun-
um.
Sem sagt starfsemi
CAFF á Akureyri
virðist ganga mjög vel
og raunar má af lestri
greinarinnar draga þá
ályktun að starfíð hafí
gengið til muna betur
hér á Akureyri en á
þeim árum sem CAFF
var starfrækt í Ottawa
í Kanada. Þá bregður
svo undarlega við að
framkvæmdastjórinn
vill við þessar aðstæð-
ur fara að pakka niður
hér fyrir norðan og flytja stofnun-
ina á suðvesturhorn landsins. Og
eftir lestur gi-einarinnar get ég
ekki með nokkru móti komið auga
Starfsemi CAFF hefur
gengið mun betur á
Akureyri en á árunum
sem CAFF var
starfrækt í Kanada.
Kristján Þdr Júlíusson
skrifar hér hugleiðing-
ar sínar um byggða-
stefnu og alþjóðleg
umhverfisverkefni.
á gildar ástæður sem þarna liggja
að baki.
Hvað liggnr að baki hugmynd-
um um flutning CAFF suður?
Tæpast er hægt að álykta sem
svo að framkvæmdastjórinn vinni
stofnuninni enn meira traust hjá ís-
lenskum stjórnvöldum með því að
halda því fram að rangt hafi veríð
hjá þeim að velja henni stað hér á
Ákureyri. Því síður geta það verið
ný sannindi íslenskum stjórnvöld-
um að í höfuðborginni er öll stjórn-
sýsla og stofnanir (utan CÁFF)
sem fara með alþjóðleg umhverfis-
verkefni. Mun þetta innlegg fram-
kvæmdastjórans styrkja þá stofn-
un sem hann veitir forstöðu í þeim
baráttu sem hann á framundan og
mun „krefjast öflugs stuðnings ís-
lenska stjórnkerfisins“? Eg segi
NEI og tel að í þessari afstöðu
framkvæmdastjórans felist sú
mengun hugarfarsins sem leiði
hann og skoðanasystkin hans til
þeirrar niðurstöðu að það sem þau
kjósa að skilgreina sem sitt fagum-
hverfi geti hvergi þrifist né borið
ávöxt annars staðar hér á landi en
við sundin blá.
Eitt verkefna CAFF er að skipu-
leggja umhverfisvöktunarkerfi til
að hægt sé að bregðast við óæski-
legum breytingum í umhverfi norð-
urheimskautsins. Við höfum því
miður ekki neitt slíkt kerfi til að
vara okkur við óæskilegri búsetu-
þróun á Islandi og þein-i mengun
hugarfarsins sem heltekið hefur
landsbyggðina en víst er að ef
þannig kerfi væri til reiðu þá hefðu
allar viðvörunarbjöllur þess glumið
hátt þegar framkvæmdastjóri
CAFF-skrifstofunnar reyndi á síð-
um Morgunblaðsins að réttlæta
ákvörðun sína um að flytja starf-
semi CAFF á suðvesturhorn lands-
ins.
Styrkjum starfsumhverfi
CÁFF á Akureyri
Islensk stjórnvöld hafa ákveðið
að halda áfram því starfi sem hafið
var fyrir tveimur árum og hafa nú
ákveðið að skrifstofa fyrir starfs-
hóp Norðurskautsráðsins um
mengunarvarnir í sjó (PAME)
verði vistuð hér á landi. Það færi
vel á því að styrkja starfsumhverfi
CAFF hér á Akureyri með því að
velja PAME hér einnig stað og
styrkja þannig þann vísi að alþjóð-
legu umhverfisverkefni sem er að
skjóta rótum hér á Akureyri.
Akureyrarbær mun leggja sitt af
mörkum til að svo geti orðið og er
það álit mitt að með því móti drægi
úr þeirri mengun sem áður er
minnst á og væri Snorri Baldurs-
son maður að meiri ef hann legði
sitt af mörkum í þeirri umhveifís-
vernd sem í þeim gjörningi fælist.
Höfundur er bæjarstjóri á Akureyri.
Kristján Þór
Júlíusson
Velferð frelsisins
Sj álfstæðisflokkur-
inn hefur á þessum
áratug náð fram mik-
ilvægustu markmiðum
sínum á sviði efna-
hags- og atvinnumála,
með frelsi, samkeppni
og stöðugleika að leið-
arljósi. Samfara því
hefur efnahagslegt
umhverfi okkar breytt
um ásýnd. Munar þar
mestu það frelsi sem
leyst hefur haftabú-
skap af hólmi. Þetta
hefur m.a. haft það í
för með sér að við er-
um farin að greiða
niður erlendar skuldir
í fyrsta sinn um áratugaskeið.
Nú er lag
Helga Guðrún
Jónasdóttir
Kosningamálin
Þeir flokkar sem
standa að sameinuðum
flokki vinstrimanna,
„bræðingnum" svokall-
aða, hafa ekki farið
leynt með að þeir
munu sækja á þessi
mið í kosningunum
næsta vor. Með
skírskotun í „kaldrifj-
aða peningahyggju"
hægriaflanna og rót-
gróna andúð þeirra á
„kvenfrelsi“ munu
þessir samstarfsflokk-
ar boða breytta og
bætta tíma. En lítum
aðeins á hvað þessir bættu tímar
félagshyggjuaflanna þýða í raun og
veru fyrir land og þjóð.
Mikilvægt er að fylgja þessum
góða árangri vel eftir. Það getum
við m.a. gert með því að beina
kröftum okkar að öðrum og ekki
síður mikilvægum sviðum þjóðfé-
lagsins, s.s. fjölskyldu- og velferð-
armálum, jafnréttismálum, um-
hverfismálum og menntamálum.
Margt bendir til að nú sé lag, með
lækkandi ríkisskuldum og styrkari
ríkisbúskap.
Vinstri-leiðin
Fyrsta skrefið yrði líklega að
rækta enn frekar upp reglugerðar-
flóruna; ný lög og nýjar reglur sem
kveða á um bætta tíma fyrir þegna
landsins, því þó að vinstriflokkarn-
ir séu búnir að gefa upp trúna á
hlutverk ríkisvaldsins á efnahags-
og atvinnusviðinu, þá ríghalda þeir
í fornar hefðir ríkisafskipta á öðr-
Frelsi til að velja og
hafna og trú á ábyrgð
einstaklingsins, segir
Helga Guðrún Jónas-
dóttir, er sá grunnur
sem Sjálfstæðisflokkur-
inn byggir á.
um sviðum. Slík reglugerðarrækt-
un kann að veita öryggi þegar til
skemmri tíma er litið, en til lengri
tíma drepur hún flest í dróma. Því
næst verður lagt út í íburðarmikið
eftirlitskerfi til að gæta þess að
enginn misnoti „velferðina" sér til
handa.
Velferð
frelsisins
Frelsi til að velja og hafna og trú
á ábyi-gð einstaklingsins er sá
grunnur sem Sjálfstæðisflokkurinn
byggir á. I umhverfismálum á rík-
isvaldið að setja heildarmarkmiðin
fyrir atvinnulífið; það á síðan að
vera fyrirtækjanna að finna hag-
kvæmustu leiðirnar að því mark-
Virkjun
eða verndun
hálendis
A UNDANFORNUM vikum
hefur verið vönduð umfjöllun um
virkjanaframkvæmdir á hálendinu
hér í blaðinu. Með aðstoð tölvu-
tækni hefur okkur verið sýnt
hvernig landið mun
breytast við þau gríð-
arlega stóru uppi-
stöðulón sem nauð-
synleg eru vegna
framkvæmdanna.
Er stóriðjan okkur
virkilega svo nauðsyn-
leg að við þurfum að
eyðileggja það sem
sem eftir er af öræfum
landsins til að gera
hana að veruleika.
Það hefur verið
áhugamál mitt að
ferðast um öræfi
landsins bæði á sumr-
in og einnig á vetuma.
Það vita allir sem
stunda slíkar ferðir hvað þær eru
gefandi og hversu endurnærður
maður er þegar aftur er komið til
Er stóriðjan það nauð-
synleg, spyr Stefán Þ.
Tómasson, að við þurf-
um að eyðileggja það
sem eftir er af öræfum
landsins?
byggða. Þegar ég hóf að ferðast
voru virkjanaframkvæmdir á Suð-
urhálendinu vel á veg komnar og
það landsvæði í raun ekki lengur
óbyggðir. Vegir höfðu verið lagðir
um allt og stíflur og uppistöðulón
víða. Hins vegar kynntist ég
Köldukvíslarbotnum og Vonar-
skarði ósnertu að mestu og þekki
vel þær breytingar sem orðið hafa
með tilkomu Hágöngumiðlunar.
Þar fór undir vatn að mestu leyti
eyðisandar og lónið virðist falla
furðu vel í umhverfið.
Hins vegar er ekki alstaðar
prýði að svona lónum eins og á
miði. í menntamálum þarf að fjölga
valkostum; á lægri stigum þess svo
að foreldrar geti betur lagað skóla-
göngu barnsins að vinnutíma sín-
um, og á efri stigum svo að
menntakerfið geti betur lagað sig
að þörfum atvinnulífsins. I jafn-
réttismálum þarf að auka svigrúm
beggja foreldra til að tvinna saman
atvinnuþátttöku og fjölskyldulíf
með aukið valfrelsi að leiðarljósi,
s.s. sveigjanlegt fæðingaroriof
beggja og sveigjanlegan vinnutíma,
og svo má lengi telja. Frelsi til að
velja og hafna og svigrúm einstak-
lingsins til að axla eigin ábyrgð fel-
ur í sér varanlega velferð okkar
allra!
austurhálendinu sem er að mestu
leyti ósnortið enn þá. Þar myndi
Eyjabakkalónið eyðileggja eitt fal-
legasta svæði hálendisins. Fáir sjá
Eyjabakkana og talsverð fyrirhöfn
er fyrir ferðamenn að
komast þangað. Það
skiptir ekki máli þó að
fáir komi á svæðið það
er jafn mikilvæg gróð-
urvin í umhverfinu
fyrir því. Við Kái'a-
hnúka verða gríðar-
miklar breytingar á
landinu með tilkomu
feiknalegrar stíflu og
lóns og vatni verður
veitt úr Jökulsá á Brú
í Jökulsá á Fljótsdal.
Þó að vatnið komi á
sama stað til sjávar fer
það aðra leið og
Dimmugljúfur verða
ekki svipur hjá sjón.
Þótt þær framkvæmdir sem ég
hef nefnt hér að framan kosti mikl-
ar fórnir finnst mér að mestu fórn-
irnar verði með tilkomu Norð-
lingaöldu lóns sem myndi sökkva
hluta af fallegasta svæði landsins í
Þjórsárverum. Svipaða sögu er að
segja um Arnardalslón þar sem
gríðarstórt landsvæði færi undir
vatn. Þessar tvær framkvæmdir
jaðra að mínu mati við umhverf-
isslys.
Áður en við hefjum þessar fram-
kvæmdir verðum við að spyrja
okkur hvort við viljum eiga öræfi
og ósnortið land eða hvort við vilj-
um byggja stærri hluta efnahags-
lífsins á stóriðju. Ef við kjósum
stóriðju með tilheyrandi virkjun-
um verður ekki aftur snúið, landið
verður aldrei eins aftur.
Höfundur er varaþingniaður Sjálf-
stæðisflokks í Reykjaneskjördæmi.
Brandtex fatnaður
Stretchbuxur kr. 2.900
Konubuxur frá kr. 1.690
Dragtir, kjólar,
blússur og pils.
Ódýr náttfatnaður.
Nýbýlavegi 12, sími 5544433
Stefán Þ.
Tómasson
Höfundur býður sig fram í fimmta
sæti í prófkjöri Sjáifstæðisflokksins
í Reykjaneskjördæmi.
www.mira.is
sœtir sofar-
HUSGAGNALAGERINN
• Smiðjuvegi 9 • í m i 5 6 4 1 4 7 5 *

E ■ 1 £ £ 5 l.i is