Morgunblaðið - 04.11.1998, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 1998 19
ERLENT
Mitch meðal mannskæðustu fellibylja í Atlantshafslægðinni
Allt að ellefu þúsunda
saknað í Hondúras
Reuters
HERMENN flytja fólk úr þyrlu, eftir að hafa bjargað því frá flóðum í
þorpinu San Nicoias de Lempa í El Salvador.
Managua, Tegucigalpa. Reuters.
BJÖRGUNARMENN lögðu í gær
allt kapp á að veita þeim neyðarað-
stoð, sem komust af eftir að felli-
bylurinn Mitch lagði stór svæði í
Mið-Ameríku í rúst. Þúsundir
manna eru einangraðar og hafa
hvorki aðgang að vatni né mat.
Rauði krossinn og Bandaríkjaher
hafa hafið dreifingu matvæla og
hjálpargagna, og sveitir lækna eni
væntanlegar. Hjálparsveitum er
þó erfitt um vik, því vegir og brýr
hafa víða eyðilagst.
Óttast er að yfir 7 þúsund
manns hafi látist af völdum óveð-
ursins í Mið-Ameríku. í gær höfðu
um 1.400 lík fundist í Níkaragva,
um 400 i Hondúras, yfir 200 í E1
Salvador og um 100 í Gvatemala.
Óttast er að farsóttir muni koma
upp, þar sem erfiðlega hefur geng-
ið að finna og grafa lík fómar-
lambanna.
Veðurfræðingar segja að Mitch
hafi verið fjórði öflugasti fellibyl-
urinn sem komið hefur upp í Atl-
antshafslægðinni. Fellibylja-
miðstöðin í Miami í Flórída til-
kynnti í gær að ef rétt reyndist að
um 7 þúsund manns hefðu farist,
myndi Mitch líklega teljast sjötti
mannskæðasti felhbylurinn í þess-
um heimshluta.
Ástandið verst í Hondúras
Ástandið er einna verst í
Hondúras. Yfirvöld sögðu í gær að
óttast væri að ekki færri en 5.500
manns hefðu farist, flestir við
strendur landsins, þar sem felli-
bylurinn gekk einna harðast yfir.
Allt að 11 þúsund manns var
saknað. Um helmingur landsins er
undh- vatni, og flóðin hafa eyðilagt
70% af uppskerunni, sem þjóðin
byggir afkomu sína að mestu leyti
á. Um ein milljón manna missti
heimili sín.
í höfuðborginni Tegucigalpa
flæddi vatn um götur og greip með
sér bifreiðar og annað lauslegt. Sjá
mátti einstaka lík fljóta með
straumnum. Allir vegir umhverfis
hafa eyðilagst, og engin leið er að
komast landleiðina til og frá borg-
inni. Yfirvöld hafa skipað fyrir um
skömmtun eldsneytis, og hvatt
fólk til að fara sparlega með
drykkjarvatn og matvæli. Mikið
hefur borið á ránum og gripdeild-
um, og lögregla segist hafa hand-
tekið 250 brotamenn.
Aðkoman hræðileg
í Níkaragva stendur enn yfir
leit að lífsmarki í aurskriðunni sem
féll á laugardag á þorp er stóðu
undir eldfjallinu Casitas. Talið er
að um 2 þúsund lík séu enn grafin í
aumum. Leit hefur gengið illa
vegna veðurs, en rignt hefur stans-
laust í tíu daga. Embættismenn
sögðu í gær að yfirvöld íhuguðu að
lýsa svæðin sem verst urðu úti
„þjóðargrafreit", hugsanlega í því
augnamiði að láta hina látnu hvíla í
friði, frekar en að takast á hendur
hið nánast óendanlega verk að
grafa lík úr aurskriðum, sem þekja
um 80 ferkílómetra svæði.
Aðkoman að þorpunum við Cas-
itas var hræðileg. Þegar Francisco
Manuel Pineda snéri á sunnudag
til staðarins þar sem heimaþorp
hans stóð áður, fann hann hvorki
húsið sitt, eiginkonu, syni, foreldra
eða aðra fjölskyldumeðlimi. „Við
sáum lík hvarvetna," sagði hann.
„Handleggir, fætur og heil lík
tveggja stúlkna í aurnum. Það
voru yfir 60 lík sem blöstu við.“
Björgunarmenn áttu engin orð
til að lýsa eyðileggingunni. „Við
heyrðum í fólki sem var grafið í
skriðunni og kallaði á hjálp. En við
gátum ekkert gert,“ sagði einn
íbúanna, sem lagði fram krafta
sína við björgunarstörf.
Reuters
Minni flóðahætta í Þýskalandi
HÆTTAN á miklum flóðum í
vesturhluta Þýskalands minnkaði
í gær þar sem vatnshæðin í
stærstu fljótunum hélst. undir
hættumörkum.
Vatnshæð Rínar var 9,49 metr-
ar í Köln, en þarf að vera 10
metrar til að valda mikhim flóð-
um í borginni. Nokkrar götur
voru þó undir vatni og íbúar
þeirra þurftu að nota báta til að
komast til vinnu.
Áin Main flæddi yfir bakka sína
í bænum Wertheim, þar sem
myndin var tekin, en flóðin voru í
rénun í gær.
Lögreglan kvaðst ekki enn hafa
fundið fjögur börn, sem óttast er
að vatnselgurinn hafi hrifið með
sér.
Ahern ræðst gegn
kjaftasögum um
heimilisofbeldi
Leiðarahöfundur The Irish Times
segir á mánudag að væri eitthvað til
í orðrómi um heimilisofbeldi hefði
varla tekist að halda því leyndu íyr-
ir rannsóknarblaðamönnum, stað-
reyndin sé hins vegar sú að þeir
sem rýnt hefðu í málið hafi einfald-
lega ekkert fundið sem gefið gæti
sögusögnunum vægi. Segir blaðið
að menn telji sig hafa sterkan grun
um að persónulegir óvildarmenn
forsætisráðherrans standi að baki
orðrómnum.
Blaðið gerir hins vegar einnig að
umtalsefni þá áhættu sem Ahem
tekur með því að samþykkja að
ræða á opinberum vettvangi um
slíkar sögusagnir og telur það til
marks um breytta tíð í fjölmiðlun og
opnara samfélag þar sem allt vill út
að lokum hvort sem mönnum líkar
betur eða verr.
Vandi stjómmálamannsins sé sá,
segir The Irish Times, að hann geti
neitað að ræða tiltekinn orðróm, og
fyrir vikið verið sakaður um undan-
slátt og þannig um leið aukið gran-
semdir manna um að sannleikskorn
sé í viðkomandi kjaftasögu. Á hinn
bóginn geti stjómmálamaður valið
að neita staðfastlega að nokkuð sé
ti! í tilteknum orðrómi og þá átt á
hættu glannalegar fyrirsagnir dag-
blaða, eins og raunin vai’ð í þessu
máli.
Vissulega geti því verið að Ahern
þaggi niður í ilikvittnum sögusögn-
um með yfirlýsingu sinni en á hinn
bóginn sé líka sú hætta fyrir hendi
að forsætisráðherrann hafi vakið
upp grunsemdir hjá fólki sem hafði
aldrei heyrt kjaftasögumar. Tíminn
einn muni leiða í ljóst hvort Ahern
tók rétta ákvörðun.
SKIPTAR skoðanir eru um það á
írlandi hvort Bertie Ahem, forsæt-
isráðherra landsins, hafi gert rétt er
hann neitaði nýverið illkvittnum
orðrómi sem gengið hefur um
einkalíf hans. Þyk-
ir Ahem með neit-
un sinni nefnilega
sjálfur hafa haft
frumkvæði að enn
frekari útbreiðslu
orðróms sem fram
að þessu hefur
einungis gengið í
þröngum hópi
Bertie Ahern stjórnmála- Og
fréttamanna.
Helgarblaðið Ireland on Sunday
birti um síðustu helgi brot úr nýrri
bók sem tveir starfsmenn blaðsins
hafa ritað um Ahern og tóku blaða-
mennimir, þeir Ken Whelan og Eu-
gene Masterson, nokkur viðtöl við
forsætisráðherrann vegna bókar-
innar. Kvartar Ahern þar yfir
ágangi fjölmiðla og áhuga þeirra á
einkalífi hans og tekur sem dæmi
orðróm, sem Ahern segir þrálátan,
um að hann hafi beitt maka sinn of-
beldi.
Vandi stjórnmálamannsins í
opnara samfélagi
Nefnir Ahern, sem er fráskilinn,
dæmi um það hvernig einstakur at-
burður nær að umbreytast í
meðförum rógbera. Hann segir að
orðrómur um að sambýliskona
hans, Celia Larkin, heimsækti
sjúkrahús reglulega til aðhlynning-
ar vegna ofbeldishneigðar Aherns
hafi komist af stað eftir að Larkin
datt illa í samkvæmi á heimili
þeirra.
Ráðið við
rányrkj-
unni
„RÁÐ víkinganna (og hins
frjálsa markaðar) við rányrkj-
unni“ heitir grein, sem Hannes
H. Gissurar-
son skrifar í
bandaríska
blaðið The
Wall Street
Journal og
birtist í evr-
ópuútgáfu
þess í gær.
Fjallar hann
þar um ís-
lenska físk-
veiðistjórnun-
arkerfið og hvaða áhrif það hafi
haft á íslenskan sjávarútveg og
vöxt og viðgang fiskstofnanna.
Kvótakerfíð leiðir til
aukinnar arðsemi
Hannes rekur sögu íslenska
kvótakerfisins, sem hann segir
hafa leitt til aukinnar arðsemi í
sjávarútveginum, ekki síst
vegna þess, að kvótarnir séu
framseljanlegir. Útgerðarmenn
geti tekið sinn leyfilega afla með
þeim hætti, sem hagkvæmastur
sé, og skipulagt rekstur fyrir-
tækisins fram í tímann.
Hannes segir, að sá árangur,
sem náðst hafi á íslandi, sé
hrópandi mótsögn við ástandið
víða annars staðar, til dæmis í
Norðvestur-Atlantshafi, á
Miklabanka og Georgsbanka.
Litlu skárri sé staðan í Norður-
sjó og Eystrasalti. Segir Hann-
es að lokum, að það yrði mikið
slys ef Islendingar köstuðu fyrir
róða kvótakerfínu, sem hann
k'allar þriðju mestu uppgötvun-
ina í sögu þeirra.
Hannes H.
Gissurarson
Frakkar
krefjast
handtöku
Pinochets
París. Reuters.
FRANSKIR saksóknarar lögðu í
gær fram formlega beiðni til
breskra stjórnvalda um handtöku
Augustos Pinochets, fyrrverandi
einræðisherra í Chile. Jafnframt
var alþjóðalögreglunni Interpol
falið að færa yfirvöldum í Bretlandi
kröfu um framsal hans til Frakk-
lands þar sem hann muni koma
fyrir dóm.
Beiðnin um handtöku Pinochets
var lögð fram í kjölfar alþjóðlegrar
handtökuskipunar, sem franski
rannsóknardómarinn Roger
Leloire gaf út á mánudag. Leloire
vinnur nú að rannsókn á máli
Frakkanna Marcel Amiel-Baquet,
Rene Chanfreau og Etienne Pesle,
en þeir hurfu í Chile á valdatíð Pin-
ochets á 8. áratugnum.
Dómstóll í Bretlandi úrskurðaði í
síðustu viku að handtökuskipun á
hendur Pinochet, sem gefin var út
af spænska rannsóknardómaran-
um Baltasar Garzon 16. október,
hefði verð ólögmæt. Úrskurðinum
var áfrýjað til lávarðadeildar
breska þingsins, og búist er við
niðurstöðu hennar í lok þessarar
viku.
Spænskir embættismenn sögðu í
gær að spænska ríkisstjórnin
óskaði þess í laumi að lávarðadeild-
in felldi þann úrskurð að Pinochet
fengi að fara frjáls ferða sinna, og
þyrfti því ekki að mæta fyrir rétt á
Spáni. Málið hefur komið spænsk-
um stjórnvöldum í nokkurn vanda.
Þau viija hvorki virðast reyna að
hindra réttvísina eða koma fyrr-
verandi einræðisherra til varnar,
né vilja þau stefna samskiptum
Chile og Spánar í hættu.