Morgunblaðið - 04.11.1998, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 1998 23
Fiskideildin hefur 27,3 millj-
ónir dollara til að spila úr
FISKIDEILD FAO er ein af
minni deildum stofnunarinnar
en þar starfa um þessar mund-
ir um 170 manns. í ár hefur
deildin til umráða 17,6 milljón-
ir Bandaríkjadala auk þess
sein gert er ráð fyrir að um
9,7 milljónir dala muni fást í
þróunarverkefni. Til þessara
verkefna eru gjarnan ráðnir
alþjóðlegir sérfræðingar sem
vinna fyrir stofnunina sem
undirverktakar. Þannig er
starfsemin í raun mun um-
fangsmeiri en starfsmanna-
fjöldinn segir til um.
Stór hluti af tíma starfs-
manna Fiskideildar fer í að
stjórna verkefnum og vinna í
nánu samstarfí við verktaka.
Til að gefa hugmynd um eðli
þessara verkefna má nefna
mat á fugladauða við línuveið-
ar, gæðakerfi fyrir fískvinnslu,
áhrif fiskeldis á umhverfið,
mat á kostum og göllum mis-
munandi fiskveiðisljórnunar-
kerfa og vandamál tengd
brottkasti afla. Verulegur
hluti af starfseminni er fólginn
í þjálfun hvers konar, svo sem
námskeiðum fyrir sjómenn og
fiskvinnsiufólk í þróunarlönd-
unum.
Þijú svið
Fiskideildin skiptist í þrjú
svið sem fjalla um auðlindir,
fiskveiðisljórnun og fiskiðnað.
Auk þess er sérstök eining inn-
an deildarinnar sem gefnr út
tölfræðilegt yfírlit um veiðar,
vinnslu og viðskipti með
fískafurðir í heiminum.
Auðlindasvið greinir upplýs-
ingar um ástand fiskistofna og
annarra vatnalífvera og hvaða
þættir hafi mest áhrif á magn
og dreifíngu þeirra. Ráðgjöf
er veitt um sjálfbæra nýtingu
stofnanna, m.a. í gegnum
svæðisbundnar fiskveiðinefnd-
ir FAO.
Fiskveiðistjórnunarsvið veit-
ir aðildarlöndum FAO ráðgjöf
og aðstoð við stefnumótun t.d.
á sviði fískveiðistjórnunar,
veiðieftirlits, fiskeldis, sölu
veiðileyfa o.fl. Fylgst er með
þróun sjávarútvegs og fískeld-
is og niðurstöður gefnar út í
sérstöku riti annað livert ár.
Fiskiðnaðarsvið sinnir mál-
um sem snúa að veiðum,
vinnslu, viðskiptum og gæða-
málum.
Alþjóðasamninga rum við-
skipti með fiskafurðir eru
tengdir gæðastöðlum sem eiga
m.a. að koma í veg fyrir tækni-
legar viðskiptahindranir. Fisk-
iðnaðarsvið rekur sérstakan
gagnabanka, GLOBEFISH,
sem selur upplýsingar um físk-
verð og markaðsmál. í tengsl-
um við GLOBEFISH eru starf-
ræktar sex ráðgjafastofur fyr-
ir fiskiðnað víða um heim.
Margir íslendingar
Fiskideildin er sú deild FAO
sem hvað flestir fslendingar
hafa starfað við á undanförn-
um áratugum. Fyrsti íslend-
ingurinn var ráðinn til Fiski-
deildarinnar árið 1947. Það
var Hilmar Kristjónsson en
hann var lengst af foi-stöðu-
maður veiðafæradeildar. Af
öðrum Islendingum má nefna
þá Einar Kvaran, Kára Jó-
hannesson og Björn Bjarna-
son. Að minnsta kosti 25 ís-
lendingar hafa starfað fyrir
Fiskideildina til lengri eða
skemmri tíma, flestir sem ráð-
gjafar við skipstjórn og vél-
stjórn. Þá starfaði Björn Sig-
urbjörnsson, núverandi ráðu-
neytissljóri landbúnaðarráðu-
neytisins, um árabil sem for-
stjóri eins af tæknisviðum
Iandbúnaðardeildarinnar sem
staðsett er í Vínarborg og
starírækt í samvinnu við Al-
þjóðakjarnorkumálastofnun-
ina. Hjá FAO starfa núna tveir
íslendingar, þau Margrét Við-
ar, lögfræðingur í Almennu
deild Lögfræðiskrifstofunnar
og undirritaður.
Fyrir þá sem áliuga hafa á
því að kynna sér nánar starf-
semi FAO er bent á heimasíðu
stofnunarinnar á Veraldar-
vefnum. Þar er að flnna mik-
inn fróðleik um stofnunina.
Slóðin er: http://www.fao.org
um, sem lengra eru komnar, ber því
skylda til að miðla hinum af reynslu
sinni og hjálpa þeim að koma þess-
um málum í gott horf hjá sér.“
Engin mótuð stefna um um-
hverfismerkingar
- Hefur FAO mótað stefnu hvað
varðar umhverfismerkingar?
„Nei, það er i valdi stjórnar-
nefndar Fiskideildar að ákveða
hvort stofnuninni verði falið að fara
út í þá vinnu. Verið er að kanna með
hvaða hætti unnt væri að móta regl-
ur um forsendur umhverfísmerk-
inga verði þess óskað og verður sú
vinna kynnt á febrúarfundi nefndar-
innar. Eg tel að FAO sé fyllilega í
stakk búin til að móta slíkar reglur
og skapa um þær umfjöllun, sem
gæti leitt til alþjóðlegs samkomu-
lags um uppbyggingu þeirra. Ég tel
hins vegar ljóst að FAO myndi ekk-
ert hafa með það að gera að votta
hvort veiðar úr ákveðnum stofnum
væru ábyrgar eða ekki, aðeins vinna
hinar tæknilegu forsendur. Síðan
myndu skoðunarstofur eða önnur
fyrirtæki sjá um sjálfa vottunina.
Mín skoðun hefur lengi verið sú,
að í ljósi þessarar auknu umræðu
um það hvað fiskveiðar geti gert líf-
ríkinu og aukinn áhuga á umhverf-
ismálum, að fiskiðnaðurinn verði að
byggja upp gagnsætt kerfi þar sem
hægt er að leggja fram nauðsynleg
gögn um það að hvorki sé verið að
eyðileggja fiskistofna eða né um-
hverfið með óábyrgum aðferðum.
Mér finnst líklegt að einhvers konar
umhverfismerkingar verði teknar
upp fyrir fiskafurðir. Það er hins
vegar lykilatriði hvaða viðmiðanirn-
ar yrðu notaðar og hvort um þær
gæti náðst samkomulag."
Mikið brottkast
- Brottkast á fiski er víða vanda-
mál, hve mikið er það í raun?
„Niðurstaða rannsóknar sem
FAO vann í samvinnu við aðra, var
sú að brottkast væri um 27 milljónir
tonna á ári. Það þýðir að um einum
fimmta af aflanum sé fleygt aftur
íyrir borð. Margir hafa dregið þess-
ar tölur í efa og nýjar rannsóknir
benda til þess að brottkastið sé tals-
vert minna. Því er hins vegar ekki
að leyna að við sumar veiðar er
ástandið mjög slæmt. Sérstaklega á
það við um rækjuveiðar, þar sem
með hverju kílói af rækju sem
veiðist kemur um 10 kíló af fiski,
þar með ungviði, sem venjulega er
hent. Þama er mikið verk fyrir
höndum til að minnka þann skaða,
sem unninn er með slíku háttalagi."
Nákvæmar vinnureglur
- FAO hefur stundum verið
gagmýnt íyrir að byggja á gömlum
tölum og vera þunglamalegt. Á sú
gagnrýni rétt á sér?
„Stórar stofnanir eru alltaf þung-
ar og formfastar og hjá FAO eru
mjög nákvæmar vinnureglur. Á
undanförnum árum hafa verið gerð-
ar nokkrar breytingar til hins betra
á stofnuninni og ég segi fyrir mig að
hún er ekki eins skrifræðisleg og
hefði mátt halda. Mikilvægur þáttur
í starfsemi FAO er að fá samþykki
meirihluta aðildariandanna. Þá ber
að hafa í huga að aðildarlöndin eru
175 auk Evrópubandalagsins. Auð-
vitað er það þunglamalegt að halda
fundi á fimm tungumálum og öll
skjöl þurfa að vera tilbúin með löng-
um fyrirvara til að ríkisstjórnir geti
mótað afstöðu sína. I eðli sínu eru
svona stofnanir því „þungar“.
Annaðhvert ár er gefin út skýrla
um ástand helztu fiskistofna, veiðar
og vinnslu í heiminum. Þetta er
mjög vandað og mikið rit, en auk
þess er unnt að sækja þessar upp-
lýsingar beint af alnetinu. í upplýs-
ingavinnslu af þessu tagi tel ég að
FAO sé í fremstu víglínu í heimin-
um. Varðandi gagnrýni um gamlar
upplýsingar verður að hafa í huga
að verið er að fá sundurliðaðar upp-
lýsingar frá 200 þjóðum um fisk-
veiðar og vinnslu. Allar þessar upp-
lýsingar verður að vega og meta áð-
ur en unnt er að birta þær. Nú er
unnt að fá nýrri tölur en þær sem
eru prentaðar í þessum skýrslum
frá tölfræðideild fiskideildarinnar.
Reglulega er fylgzt með því
hvernig vitnað er í skýrslur sem
stofnunin gefur út og stundum er
það gert á rangan hátt. Iðulega hef-
ur til dæmis FAO verið höfð fyrir
því að 60-70% allra fiskistofna í
heiminum séu ofveiddir eða jafnvel í
útrýmingarhættu. Þetta er einfald-
lega ranglega vitnað. Það er erfitt
að eltast við allt, sem missagt er, en
þó er reynt að gera það og fylgjast
með því.“
Mikilvæg verkefni
- Hvemig kanntu við starfið?
„Það er alltaf gaman að vinna með
fæm og áhugasömu fólki og verkefn-
in em mikilvæg. Það era að verða
miklar breytingar eins til dæmis
hugsanlegar umhverfismerkingar,
miidl aukning á útflutningi þróunar-
landanna á fiski og ég held almennt
að viðskipti með fisk muni ennþá
vaxa. Mörg þróunarlönd reiða sig á
aðstoð frá FÁO, þannig að ég held að
stofnunin hafi mikilvægu hlutverki
að gegna um ókomin ár. Verið er að
gera breytingar á stofnuninni og er
m.a. verið að vinna að stefnumótun.
Svo virðist sem beinum tækniverk-
efnum, sem stofnunin vinnur sjálf í
aðildarlöndunum fari minnkandi.
Hins vegar virðist upplýsingaþáttur-
inn vera vaxandi. Starfið er krefjandi
og mér finnst starfsreynsla mín
koma að gagni.“
Stórkostleg borg
- Hvernig lá leið þín til FAO?
„Fiskiheimurinn er reyndar
fremur lítill og þeir sem vinna að
þessu vísinda- og tæknistarfi í fisk-
iðnaði þekkjast margir hverjir. Ég
hef áður haft samstarf við suma af
þeim mönnum, sem þarna starfa og
ætli það hafi ekki blundað í mér
löngun til þess að kynnast þessu al-
þjóðastarfi betur. Ráðningin er til
þriggja ára og ég fékk leyfi frá
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins
þann tíma.“
- Hvernig er svo að búa í Róm?
„Róm er stórkostleg borg, en eins
og aðrar stórborgir getur hún verið
erfið, einkum umferðin. Hins vegar
er lífstempóið töluvert hægara en í
Reykjavík. Ég held reyndar að við
getum margt af ltölum lært. Hlut-
irnar taka lengri tíma hér en allt
virkar. Borgin sjálf er áhugaverð
eins og mannlífið, og eins og flestir
vita er það margra ára verk að
skoða það sem hér er markvert.
Veðurfarið spillir heldur ekki fyrir,
þótt sumarhitar geti orðið talverðir.
Verðlag er talsvert lægra á Ítalíu en
íslandi en þó er húsnæðiskostnaður
mun hæm. En hér er gott að búa.“
INIOKIA
3110
ásamt bílhleöslu
heyrnartóli og
leöurtösku!
Reykjavík: BT, Skeifan 11, s. 5504444. Elko, Smáratorgi 1, s. 5444000. Hátækni,
Ármúla 26, s. 5885000. Helmskringlan, Kringlan 8-12, s. 5681000. Nesradíó,
Síðumúla 3-5, s. 5811118. Nýherji, Skaftahlíð 24, s. 5697700. Radiomiðun,
Grandagarði 9, s. 5111010. Símabær hf., Ámnúla 32, s. 5682500. Síminn, verslanir.
Tal: Síðumúla, Kringlunni og Smáratorgi. Tæknival, Skeifan 17 s. 5504000.
Hafnarfjörður: Rafmætti, Fjarðargötu 13-15, s. 5552000. BT, Reykjavíkurvegi
64, s. 5504020. Akranes: Hljómsýn, Stillholti 23, s. 4314074. Selfoss:
Árvirkinn, Eyravegi 29, s. 4821160. Tölvu- og rafeindaþj. Suðurlands, Eyravegi
23, s. 4823184. Radíórás, Eyravegi 22, s. 4822853. Helmstækni, Austurvegi 3-
5, s. 4821311. Akureyrl: Höldur hf„ Draupnisgötu 1, s. 4621715.
Radíovinnustofan sf„ Kaupangi, s. 4622817. Tölvutæki Bókval, Furuvöllum,
s. 4615000. Radíónaust hf„ Geislagötu 14, s. 4621300. Ljósgjafinn, Glerárgötu
34, s. 4623723. Dalvfk: HS verslun, Hafnarbraut 2, s. 4663388. EgllSStaðir:
Rafeind sf„ Miðvangi 2-4, s. 4712450. Vestmannaeyjar: Geisli hf„
Flötum 22, s. 4811464. Eyjaradíó hf„ Skólavegi 4, s. 4811600. Þorlákshöfn:
Rás hf„ Selvogsbraut 4, s. 4833545. Keflavík: Sonar, Hafnargötu 21, s. 4211775.
Rafeindatækni sf„ Tjamargötu 7, s. 4212866, ísafjörður: Póllinn,
Aðalstræti 9, s. 4563092. Snerpa, Mánagötu 6, s. 4565470.
www.mbl.is