Morgunblaðið - 15.12.1998, Blaðsíða 38

38 ÞRIÐJUDAGUR 15. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
+
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
CLINTON I MIÐ-
AUSTURLÖNDUM
ÞEGAR fulltrúar í þjóðarráði Palestínumanna sam-
þykktu samhljóða í gær að ógilda ákvæði í stofnskrá
Frelsissamtaka Palestínu (PLO) þar sem hvatt er til tor-
tímingar Israelsríkis var mikilvægri hindrun rutt úr vegi
fyrir batnandi samskiptum Israela og Palestínumanna.
Akvörðunin var tekin á fundi ráðsins í Gaza skömmu áður
en Bill Clinton Bandaríkjaforseti flutti magnaða og per-
sónulega ræðu þar sem hann hvatti til sátta milli þjóð-
anna.
Bandaríkjaforseti tók dæmi af deilum annarra þjóða og
hvernig tekist hefði að setja niður fornar erjur og taka
þess í stað upp vinsamleg samskipti og samvinnu þrátt
fyrir löng og blóðug átök. Pað hefði gerst í kjölfar þræla-
stríðsins í Bandaríkjunum, í samskiptum Frakka og Þjóð-
verja sem og hvítra og svartra íbúa Suður-Afríku.
Clinton hafði um helgina flutt ísraelum svipaðan boð-
skap í ræðu er hann flutti á fundi með ísraelskum ung-
mennum. „Það er einungis hægt að sjá einn hlut fyrir.
Ykkar bíða þau örlög að vera nágrannar. Málið snýst ekki
um hvort þið búið hlið við hlið heldur hvernig,“ sagði for-
setinn.
Með heimsókn sinni til Mið-Austurlanda vildi Clinton
reyna að koma málum á skrið á ný í kjölfar þeirrar tregðu
er gætt hefur í samskiptum ísraela og Palestínumanna
eftir að Wye-samkomulagið var undirritað í haust.
Heimsóknin hefur hins vegar einnig mikið táknrænt
gildi fyrir Palestínumenn. Þrátt fyrir að Clinton hafi ekki
tekið undir kröfu þeirra um stofnun sjálfstæðs ríkis hefur
vera hans á sjálfsstjórnarsvæði þeirra mikla þýðingu. Þau
orð hans að Palestínumenn geti nú „ráðið eigin örlögum á
eigin landi“ eiga vafalítið eftir að afla honum margra vina
í röðum Palestínumanna.
Clinton hefur sinnt málefnum Mið-Austurlanda af
þekkingu og næmni og sú þrautseigja er hann sýndi í við-
ræðunum í Wye réð líklega úrslitum um að samkomulag
náðist. Svo virðist sem forsetinn sé staðráðinn í að
tryggja að sá árangur verði festur í sessi. Þrátt fyrir
vandræði hans á heimavelli er ljóst að Clinton nýtur
trausts jafnt Israela sem Palestínumanna og áframhald-
andi afskipti hans munu vafalítið ráða miklu um þróun
mála á þessum slóðum á næstunni.
AFREK HJÁ ERNI
SUNDKAPPINN ungi úr Hafnarfirði, Örn Arnarson,
stóð sig frábærlega í Evrópumeistaramótinu í sundi í
Sheffield í Englandi um helgina, þegar hann varð Evr-
ópumeistari í 200 metra baksundi á laugardag, með nýju
glæsilegu íslandsmeti. Þessi geðþekki afreksmaður er
ekki nema sautján ára gamall, svo hann getur átt glæsta
framtíð fyrir sér sem keppnismaður í sundi.
Sigur Arnar vakti að vonum mikla athygli ytra sem hér
heima, enda er árangur Arnar sá besti sem íslenskur
sundmaður hefur nokkurn tíma náð. Hann tvíbætti Is-
landsmetið í 200 metra baksundi, alls um tæplega tvær
sekúndur og tíminn 1:55,16 tryggði honum gullverðlaun í
Evrópumeistaramótinu. Auk þess setti Örn nýtt Islands-
met í 100 metra baksundi á sunnudag, en varð þrátt fyrir
það að láta sér nægja fjórða sætið í þeirri keppni.
Örn Arnarson var í mótslok kjörinn efnilegasti sund-
maður Evrópu og í ljósi þess verður skemmtilegt að fylgj-
ast með sundferli hans á næstunni.
Það þarf enginn að velkjast í vafa um að á bak við ár-
angur sem þann sem Örn Arnarson náði í Englandi um
helgina er þrotlaus vinna, geysileg ögun, stanslausar æf-
ingar og miklar fórnir. Ekkert minna dugar til þess að
komast í raðir hinna bestu. Örn sagði sjálfur í fréttasam-
tölum þegar Evrópumeistaratitillinn var í öruggri höfn,
að hann væri sannfærður um að æfingar fimm til sex lið-
inna ára væru nú að skila sér.
Það er ánægjulegt að hópur íslenskra afreksmanna í
fremstu röð á heimsmælikvarða verður stöðugt þéttar
skipaður. í afreksfólki eins og Erni, Kristni Björnssyni,
Jóni Arnari Magnússyni, Völu Flosadóttur og Guðrúnu
Arnardóttur eigum við verðuga fulltrúa Islands á alþjóð-
legum vettvangi. Ekki er síður mikilvægt, að í þessu unga
afreksfólki getur íslensk æska fundið sér verðugar fyrir-
myndir.
Ef allir eiga jafnan rétt
á veiðiheimildum, segir
Þorsteinn Pálsson, er
óhjákvæmilegt að byrja
á því að taka veiðiréttinn
af þeim sem hafa hann í
dag, þ. á m. trillukörlum.
í FORYSTUGREIN Morgunblaðs-
ins síðastliðinn sunnudag eru höfð í
frammi nokkur frýjunarorð í garð
þingmanna Vestfjarða. Þeim er borið
á brýn að hafa ekki í verki skipað sér
í fylkingarsveit þein-a, sem barist
hafa gegn ríkjandi fiskveiðistjórnar-
kerfi. Síðan er sagt að nú hitti þetta
kerfi umbjóðendur þeirra, smábáta-
útgerðarmenn, beint í hjartastað.
Eg er gamall Morgunblaðsmaður.
Vera má að það sé einkum þess
vegna, sem það hittir mig beint í
hjartastað, þegar blaðið mitt hefur
endaskipti á sannleikanum. Lesendur
. Morgunblaðsins eiga kröfu á að fá
upplýsingar um þessi efni, sem eru
sannar og réttar. Það er mikilvægt til
þess að hver og einn geti dregið
skynsamlegar ályktanir af því sem
gerst hefur í þessum efnum.
Heimildir krókabáta
fjórfaldast
Fyrst er þess að geta að smábáta-
útgerðarmenn hafa fengið veiðirétt á
grundvelli aflareynslu rétt eins og
aðrir útgerðarmenn, en ekki sam-
kvæmt jafnréttisákvæði stjórnar-
skrárinnar. Þegar núgildandi fisk-
veiðistjórnarlöggjöf var sett 1990
höfðu trillukarlar á krókaveiðum um
3% veiðiheimilda í þorski. Með breyt-
ingum á Iögunum hefur þessi réttur
verið aukinn upp í 13,75%. Réttur
stærri útgerða hefur verið skertur að
sama skapi.
Þessar breytingar, sem gerðar
hafa verið á lögunum, hafa leitt til
þess að veiði trillukarla á sóknardög-
um og þorskaflahámarki hefur í tonn-
um talið aukist um 60%, bara á síð-
astliðnum þremur árum, eða úr
21.500 tonnum af þorski í 34.375 tonn
á yfirstandandi fiskveiðiári. Að auki
gátu sóknardagabátar veitt rúmlega
tíu þúsund tonn umfram sína viðmið-
un á síðasta fiskveiðiári
þar sem fjöldi sóknar-
daga leiðréttist eftir á.
Með því að þorskgengd
hefur víða verið mikil á
grunnslóð, þar á meðal á
Vestfjörðum, hefur auk-
inn veiðiréttur smábáta
skipt sköpum fyrir mörg
minni byggðarlög.
Nú er fallinn dómur í
Hæstarétti. Hann hefur
verið túlkaður með
tvennum hætti. Annars
vegar svo, að allir ættu
rétt til veiðileyfa. Hins
vegar svo, að allir ættu
jafnan rétt til veiðiheim-
ilda. Ríkisstjórnin valdi
fyrri skýringarkostinn. Bæði taldi
hún það vera rétta lögfræðilega túlk-
un og í bestu samræmi við almanna-
hagsmuni, þar á meðal hagsmuni
trillukarla.
Atvinnuréttindi
í uppnámi
Þó að allir fái veiðileyfi, raskast ekki
staða þeirra, sem hafa aflahlutdeild. Á
það bæði við um trillur og stærri báta
eða skip, sem þannig er ástatt um. Það
er vegna þess að réttindin eru einstak-
lingsbundin. Nýir aðilar geta því ekki
veitt frá þeim, sem fyi-ir eru. Hags-
munir þeirra trillukarla, sem veitt
hafa í tveimur mismunandi sóknar-
kerfum, eru hins vegar í uppnámi, ef
ekkert er að gert. Réttindi þeirra eru
ekki einstakUngsbundin og ótakmark-
aður fjöldi nýrra veiðileyfa rýiir því
óhjákvæmilega veiðimöguleika þeiiTa
sem íyrir eru. Um leið og fjölgar í
hópnum minnkar hlutur þeirra sem
fyiár eru að sama skapi.
Yrði niðurstaðan í dómi Hæstarétt-
ar lögfest án vamaraðgerða íyrir
trillukarla gæti enginn haft lífsviður-
væri sitt af slíkri útgerð framar. Við
myndi blasa hrun í mörgum byggð-
um. Eina leiðin til að verja rétt
trillukarlanna var að einstaklings-
binda rétt þeirra. Frumvarp ríkis-
stjómarinnar gerir ráð fyrir því að
einstaklingsbinda réttindin með afla-
hlutdeild. Þetta má líka gera með því
að einstaklingsbinda sóknareiningar.
Ríkisstjórnin valdi fyrri leiðina fyr-
ir þá sök að ætla mátti að trillukarlar
á þorskaflahámarki hefðu ekki sætt
sig við annað og ennfremur vegna
þess að hin leiðin hefði heft um of
möguleika dugmikilla
trillukarla til þess að
auka hlut sinn með við-
skiptum við aflahlut-
deildarmenn. Hvor leið-
in sem farin hefði verið
hefði skilað sama veiði-
rétti. Því hefur verið
haldið fram að réttmætt
geti talist að taka að ein-
hverju leyti tillit til um-
framveiði sóknardaga-
bátanna, þegar réttindi
þeiri'a verða einstak-
lingsbundin. Það má
skoða.
Kjami málsins er hins
vegar sá, að verði veiði-
réttur trillukarla ekki
einstaklingsbundinn getur enginn lif-
að af slíkri útgerð eins og Hæstirétt-
ur hefur túlkað jafnréttisákvæði
Stjórnarskrárinnar. Eg er sjálfur
þeirrar skoðunar að aflahlutdeildar-
kerfi sé skynsamlegra en sóknar-
kerfi. En það breytir ekki því, að mér
finnst þeir trillukarlar, sem vilja
veiða í sóknarkerfi, geti með býsna
miklum rétti spurt hvers vegna at-
vinnuréttindi þeirra séu einn góðan
veðurdag gerð harla lítils virði með
dómi Hæstaréttar. Eg sé ekki rétt-
lætið í því og ekki von að trillukarl-
arnir sjái það heldur. Island er eina
landið í heiminum, sem ég þekki til,
þar sem Hæstiréttur hefur túlkað
jafnréttisákvæði með þessum hætti.
En það er staðreynd, sem liggur
fyrir, og ýmsir hafa fagnað, þar á
meðal jafnaðarmenn í stjórnarand-
stöðu. Ríkisstjórnin hlítir að sjálf-
sögðu dómi Hæstaréttar. Það er gert
með því frumvarpi, sem lagt hefur
verið fram. Markmið þess er m.a. að
verja hagsmuni trillukarla en ekki
skjóta þá í hjartastað. Það er beinlín-
is rangt að frumvarpið skerði veiði-
rétt trillukarla.
Enn meiri fjarstæða er, að
trillukarlar á Vestfjörðum verði íyrir
sérstakri skerðingu með frumvarp-
inu. Staðreyndin er sú, að þau rétt-
indi sem frumvarpið tryggir þessum
útgerðum, ættu að leiða til þess að
afli sóknardagabáta og þorskaflahá-
marksbáta á Vestfjörðum geti orðið
meira en þúsund lestum meiri á
þessu fiskveiðiári en því síðasta.
Ætli menn sér á hinn bóginn að
túlka dóm Hæstaréttar svo rúmt að
allir menn eigi jafnan rétt á veiði-
heimildum við ísland blasir önnur
mynd við. Einvörðungu er hægt að
koma þeirri túlkun í framkvæmd með
þrennu móti. En óhjákvæmilegt er í
öllum tilvikum að byi-ja á því að taka
veiðiréttinn af þeim, sem hafa hann í
dag, þar á meðal trillukörlum. Síðan
geta menn valið leiðir til þess að gera
rétt allra jafnan.
Stóra deilumálið
í fyrsta lagi er unnt að heimila öll-
um frjálsar veiðar þar til heildarafla-
marki er náð. Þetta hefur stundum
verið kallað ólympískt veiðifyi'ir-
komulag. Með slíkri skipan mála gæti
sjávarútvegur ekki orðið arðbær og
þeim tíma lyki að hann væri raun-
verulegur og því síður afgerandi þátt-
ur j þjóðarbúskapnum.
í annan stað mætti bjóða veiði-
heimildir , og þar á meðal veiðiheim-
ildir smábáta, á uppboði. Engan er
unnt að undanskilja, ef fullnægja á
víðtækustu túlkun á jafnræðisreglu
stjórnarskrárinnar í samræmi við
það sem jafnaðarmenn lesa úr dómi
Hæstaréttar. I þriðja lagi er unnt að
dreifa veiðiheimildunum jafnt til allra
íslendinga og láta síðan hvern og
einn um að veiða eða selja rétt sinn á
uppboði eða með öðrum hætti.
Uppboðsleiðin er sú aðferð, sem for-
ystumenn samfylkingar jafnaðar-
manna hafa lýst sem stefnu sinni.
Fjársterkustu útgerðarfyrirtækin
gætu staðið sæmilega vel að vígi í sam-
keppni um veiðiheimildimar á slíku
uppboði. Þau er ekki að fmna í þeim
byggðum sem höllustum fæti standa.
Sérhver heilvita maður sér í hendi sér
að minni útgerðir, einstaklingsútgerð-
annenn og trillukarlar ættu í vök að
verjast í shkri samkeppni, svo ekki sé
dýpra í árinni tekið.
Það er um þetta, sem deilurnar
snúast í dag. Annars vegar er stefna
ríkisstjórnarinnar sem miðar að því
að verja veiðirétt þeirra, sem starfa í
atvinnugreininni í dag. Hins vegar er
stefna stjórnarandstöðunnar, sem
miðar að því að taka þennan rétt frá
þeim og þar á meðal trillukörlum á
Vestfjörðum og koma honum á upp-
boð þar sem þeir fjársterkustu í þjóð-
félaginu hafa yfirhöndina.
Ef þessi stefna stjórnarandstöð-
unnar yrði að veruleika er ekki úr
vegi að ætla að mörgum stórum og
smáum útgerðum, stórum og smáum
sjávarplássum blæddi út fyrir þá sök
að spjóti var stungið í hjartastað. Þá
fyrst mætti með sanni skrifa frýjun-
arorð í garð þeirra þingmanna, sem
ekki hefðu sýnt skilning á hagsmun-
um umbjóðenda sinna.
Höfundur er sjávarútvegsráðherru.
I hj artastað
Þorsteinn Pálsson
Grænlandsflug og Flugleiðir
í samstarfi um þoturekstur
ÞOTAN er í litum Grænlandsflugs en á flugrekstrarleyfi Flugleiða með einkennisstafina TF-GRL. Á brautinni
standa þeir Peter Fich, forstjóri Grænlandsflugs (t.v.), og Pétur J. Eiríksson, framkvæmdastjóri viðskiptaþróun-
arsviðs Flugleiða.
ÚTLIT er fyrir að framhald verði á
samningi Flugleiða og Grænlands-
flugs um aðstoð Flugleiða við rekstur
á Boeing 757-200-þotu Grænlands-
flugs sem samið var um í maí á þessu
ári til tólf mánaða. Þotan er nú á flug-
rekstrarleyfi Flugleiða og með ein-
kennisstafina TF-GRL en ráðgert er
að Grænlandsflug taki við henni í vor.
Jens Bjarnason, flugrekstrarstjóri
Flugleiða, upplýsti Morgunblaðið um
að fulltrúar Grænlandsflugs hefðu
leitað til félagsins um samstarf og
tókust samningar sem fólust í þvi að
Flugleiðir ábyrgjast rekstur þotunn-
ar, þjálfa flugmenn Grænlandsflugs
og setja starfsmenn þess inn í hvað-
eina er varðar rekstur þotunnar. Þá
hefur vélin einu sinni komið hingað til
lands vegna skoðunar hjá Flugleið-
um. Til þessa hefur Grænlandsflug
einkum rekið þyrlur og 40 til 50
manna skrúfuþotur.
Islenskir flugmenn
fljúga vélinni
Síðastliðið sumar voni fjórar ferðir
vikulega milli Grænlands og Kaup-
mannahafnar en einungis tvær viku-
legar ferðir eru í vetraráætlun félags-
ins. Hefur vélin því verið leigð ferða-
skrifstofum á Norðurlöndum milli
ferða og íslenskir flugmenn flogið
henni, einkum milli Stokkhólms og
Kanaríeyja og Gambíu. Jens sagði
Flugleiðir hafa gert ráð fyrir þessum
verkefnum og því ráðið heldur fleiri
flugmenn en félagið þarfnast vegna
áætlunar sinnar. Samningur félag-
anna gildir fram í maí og er þá gert
ráð fyi'ir að Grænlandsfiug taki við
rekstri þotunnar. Jens bjóst þó við að
um áframhaldandi samstarf yrði að
ræða í einhverri mynd, t.d. myndu ís-
lenskir flugmenn trúlega áfram sinna
fluginu fyrir norrænu ferðaskrifstof-
urnar eða aðra aðila sem kynnu að
leigja vélina.
ÞRIÐJUDAGUR 15. DESEMBER 1998 39
Of snemmt að seg;ja til um árangur af ferð Bills Clintons til Mið-Austurlanda
Hvetur deiluaðila til að
lifa í sátt og samlyndi
Bill Clinton var í gær
tekið fagnandi þegar
hann heimsótti sjálf-
stjórnarsvæði Palestínu-
manna, fyrstur forseta
Bandaríkjanna, segir
Davíð Logi Sigurðsson.
---7-------------------
Ovíst er hins vegar
hvort honum hefur með
heimsókn sinni til Mið-
Austurlanda tekist að
bjarga Wye-friðarsam-
komulaginu fyrir horn.
PALESTINUMENN fógn-
uðu Bill Clinton Banda-
ríkjaforseta innilega þegar
hann vígði í gær flugvöll
þeirra í Gaza, sem tekinn var í notk-
un í síðasta mánuði, enda telja þeir
það mikinn sigur að Clinton skuli
hafa lagt leið sína til sjálfsstjórnar-
svæðisins. Clinton var einnig vel tek-
ið í Jerúsalem á sunnudag, þar sem
hann átti fund með Benjamin Net-
anyahu, forsætisráðherra Israels, en
brigslyrði hafa hins vegar gengið
milli leiðtoga Israela og Palestínu-
manna síðustu dagana, þótt einhver
teikn séu á lofti eftir atburði gær-
dagsins.
Heimsókn Clintons til Mið-Austur-
landa mun á sínum tíma hafa verið
skipulögð svo forsetinn gæti fagnað
þeim árangri, sem náðist í friðarvið-
ræðunum í Wye í Bandaríkjunum í
haust, og jafnframt styi'kt stoðir
samkomulags Israelsmanna og Pa-
lestínumanna. Raunin er hins vegar
sú að Clinton, sem á við umtalsverða
pólitíska erfiðleika að stríða heima-
fyrir, hefur í heimsókn sinni þurft að
reyna að bjarga samkomulaginu fyr-
ir horn, enda hafa samskipti gyðinga
og Palestínumanna verið með versta
móti undanfarnar vikur. Óeirðir og
átök á götum úti hafa verið nánast
daglegt brauð undanfarna daga og
nú er svo komið að Benjamin Net-
anyahu, forsætisráðherra Israels,
hefur sagt að Israel muni ekki af-
henda Palestínumönnum frekara
land á Vesturbakkanum seinna í
þessari viku, eins og Wye-samkomu-
lagið kveður á um, nema Yasser Ara-
fat dragi til baka einhliða yfirlýsing-
ar um stofnun sjálfstæðs ríkis í maí á
næsta ári, en þá rennur út sá frestur
til að semja endanlegan frið sem
kveðið er á um í Óslóar-samkomulag-
inu frá því árið 1993.
Ekki stuðningsyfirlýsing
við sjálfstæði Palestínu
Clinton kvaðst við komuna til
Gaza-borgar í gær „himinlifandi“ yfir
því að hann skuli vera fyrstur
Bandaríkjaforseta til að heimsækja
sjálfstjórnarsvæði Palestínumanna.
Flaug Clinton þangað frá Jerúsalem
í forsetaþyrlu sinni og tók
Yasser Arafat, forseti
heimastjórnar Palestínu-
manna, á móti Clinton
með pomp og pragt, rauð-
ur dregill hafði verið lagð-
ur til að fagna komu forsetans og
þjóðfánum Bandaríkjanna og Palest-
ínuríkis var veifað ákaft af þeim sem
fylgdust með forsetanum lenda á
nýjum flugvelli Palestínumanna í
Gaza.
Heimsókn Clintons þykir fyrir
margra hluta sakir merkileg og
reyndar ganga margir Palestínu-
menn svo langt að halda því fram að
hún skipti sköpum í baráttu þeirra
Reuters
YASSER Arafat, forseti heimasljórnar Palestínumanna, tók Bill Clinton með kostum og kynjum þegar Banda-
n"kjaforseti heimsótti sjálfstjórnarsvæði Palestínumanna í gær.
Óeirðir og
átök nánast
daglegt brauð
fyrir stofnun sjálfstæðs palestínsks
ríkis. Ekki síst þykir það táknrænt
að Clinton skyldi í gær vígja form-
Iega alþjóðaflugvöllinn í Gaza, sem
tekinn var í notkun í síðasta mánuði,
en flugvöllurinn er í hugum Palest-
ínumanna merki um aukið sjálfstæði.
Israelar eru harla ókátir með
þessa túlkun Palestínumanna og
háttsettur fulltrúi Israelsstjórnar
sakaði þá í gær um að gera meira úr
heimsókninni en ástæða var til, í
þágu eigin hagsmuna. Sagði hann
Clinton einungis vera að uppfylla lof-
orð, sem hann gaf við undirritun
Wye-samkomulagsins í Bandaríkjun-
um í haust, um að heimsækja svæði
Palestínumanna til að styrkja stoðir
samkomulagsins.
Bandarískir stjórnarerindrekar
reyndu í gær að sigla milli skers og
báru, neituðu þeim staðhæfingum að
heimsókn forsetans væri stuðnings-
yfirlýsing við sjálfstæði Palestínurík-
is og fóru fram á það við yfirvöld í
Gaza að þau léku ekki þjóðsöngva við
móttökuathöfnina sem haldin var
fyrir Clinton á flugvellinum. Hefur
Clinton í heimsókn sinni jafnframt
reynt að höfða til-beggja aðila, hvatt
menn til að sýna friðarvilja^ sinn í
verki og lagt fast að bæði Israels-
mönnum og Palestínumönnum að
standa við gerða samninga.
„Aðeins eitt er fyrirfram gefið,“
sagði Clinton í gær. „Ykkar bíða þau
örlög að vera nágrannar. Málið snýst
ekki um hvort þið lifið hlið við hlið
heldur hvernig.“
Netanyahu harðorður
Netanyahu var ómyrkur í máli á
sameiginlegum blaðamannafundi
_________ hans og Clintons á sunnu-
dag þegar hann sagði Pa-
lestínumenn verða að
standa við skuldbindingar
_________ sínar ætti að takast að
mjaka málum áfram. Pa-
lestínsk stjórnvöld yrðu að hætta að
æsa fólk sitt upp til átaka og draga
„opinberlega og afdráttarlaust" til
baka áætlanir um að lýsa yfir sjálf-
stæði Palestínu. „Enginn getur ætl-
ast til að Israel láti frekara land af
hendi nema og þar til slík afdráttar-
laus leiðrétting hefur verið gerð,“
sagði Netanyahu.
Harðorð ummæli Netanyahus
munu tengjast stöðu ríkisstjórnar
hans en harðlínumenn sem aðild eiga
að henni hafa hótað að hætta stuðn-
ingi við stjórnina afhendi Netanyahu
frekara land á Vesturbakkanum.
Þykir fréttaskýrendum sem Net-
anyahu sé farinn að búa sig undir hið
óumflýjanlega, þ.e. kosningar
snemma á næsta ári, og reyni því að
höfða til þjóðerniskenndar Israela.
Virtist sem Clinton vildi gjarnan
veita Netanyahu liðsinni gegn gagn-
rýnisröddum heimafyi'ir þegar hann
sagðist ætla að biðja Bandaríkjaþing
um rúmlega eins milljarðs dollara
aukafjárveitingu, um 70 milljarða ísl.
króna, til handa Israel þannig að það
geti tryggt brotthvarf hermanna
sinna og öryggi landnema á Vestur-
bakkanum eftir að hermennirnir eru
á brott. Mun það samt sem áður hafa
komið Bandaríkjamönnunum nokkuð
á óvart hversu harðorður Netanyahu
var.
Clinton tók að vísu að nokkru leyti
undir orð ísraelska forsætisráðherr-
þegar hann hvatti Palestínu-
um aukið frelsi með því að hafna til-
vist Israelsríkis. Á sama hátt eru þið
íbúar ísraels að átta ykkur á því að
yfirráð yfir Palestínumönnum
tryggja ykkur ekki öryggi," sagði
Clinton við mikinn fógnuð mennta-
skólanemanna, sem hlýddu á mál
hans.
Ákvæði um gereyðingu
Israelsríkis afnumið
ans
stjórn til að gera meira til að draga
úr óeirðum er beindust að Israel.
Gætti Clinton sín hins vegar á því að
biðla einnig til Israelsmanna að
standa við þeirra skuldbindingar.
„Ekki er hægt að standa við loforðin
sem gefin vora í Wye með ofbeldi eða
yfirlýsingum og aðgerðum sem
stangast á við anda friðarumleitana,"
sagði Clinton á sunnudag. „Báðir að-
ilar ættu að hafa það í huga.“
í liðinni viku kom til næstum dag-
legra átaka á Vestm-bakkanum og
létust fjórir Palestínumenn síðustu
viku í átökum við ísraelska lögreglu-
og hermenn á Vesturbakkanum og á
sunnudag var sautján ára ísraelsk
stúlka stungin af jafnöldru _____
sinni á Vesturbakkanum
og til nokkurra átaka kom
í Betlehem. „Hafa Palest-
ínumenn staðið við allar _________
sínar skuldbindingar?"
spurði forsetinn. „Þeir gætu sannar-
lega gripið til frekai'i ráðstafana til
að koma í veg fyrir blóðug mótmæli á
götum úti.“
Sagði Clinton í ræðu sem hann
hélt í menntaskóla í Jerúsalem að
hann tryði því að þrátt fyrir allt væri
búið að stíga mikilvæg skref í átt að
friði Israelsmanna og Palestínu-
manna. „Palestínumenn eru að gera
sér ljóst að þeir verða sér ekki úti
Ekki er fullkomlega ljóst hvort
Clinton hefur með heimsókn sinni
tekist að bjarga Wye-samkomulag-
inu og reyndar töldu margir það
fremur ólíklegt um helgina. Fyrir-
fram var hins vegar ljóst að margt
gæti ráðist af fundi Þjóðarráðs Pa-
lestínu í gær, sem Clinton var við-»*
staddur, þar sem Arafat uppfyllti þá
kröfu Wye-samkomulagsins að ít-
reka afnám ákvæða úr stofnskrá
Frelsissamtaka Palestínu (PLO) sem
fara fram á gereyðingu Israelsríkis.
Palestínumenn höfðu að vísu reynst
tregir til að verða við kröfu Israels-
manna um að greitt yrði formlega at-
kvæði um þessa breytingu, töldu
slíka formlega atkvæðagreiðslu þeg-
ar hafa farið fram og að í þetta sinn
myndu viðstaddir einungis svara yf-
irlýsingu Arafats með handaupprétt-
ingu og lófataki.
Það vörpuðu því örugglega margir
öndinni léttar þegar ljóst varð að
Netanyahu hafði sætt sig við hvernig
Palestínumenn höfðu tekið á þesst>
máli, en í yfirlýsingu hans skömmu
eftir fund Þjóðarráðsins lýsti hann
ánægju sinni með niðurstöðu fundar-
ins. Hið sama gerði Bill Clinton. „Þið
unnuð gott verk hér í dag þegar þið
réttuð upp hendur ykkar í samþykk-
--------------- isskyni. Og á ég að segja
Breytingar ykkur hvers vegna?“
spurði forsetinn. „Það
hefur ekkert með ríkis-
stjórn Israels að gera,
heldur hitt að þið snertuð
gerðar a
stofnskrá PLO
hjörtu íbúa Israels."
Afgi-eiðsla Þjóðarráðsins og við-
brögð Netanyahus þykja sannarlega
mikilvæg skref og gefa einhverjar
vonir um að bjarga megi friðarsamn-
ingum fyrir horn. Hvort raunvera-
legar forsendur fyrir þíðu í sam-
skiptum Palestínumanna og Israels-
manna hafi jafnframt myndast er
hins vegar alveg óvíst á þessari
stundu.