Morgunblaðið - 02.03.1999, Blaðsíða 24
24 ÞRIÐJUDAGUR 2. MARZ 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Pristina, Oslanje. Reuters, Daily Telegraph.
BARIST var á nokkrum stöðum í Kosovo-héraði
um helgina. Átök við bæinn Kacanik stökktu á
þriðja þúsund Kosovo-búa á flótta á sunnudag.
Flestir leituðu skjóls í nærliggjandi þorpum.
Spenna ríkti í Orahovac og nágrenni en skærulið-
ar Kosovo-Albana rændu tveimur skógarhöggs-
mönnum þaðan um helgina. I gær var annar
mannanna látinn laus en hinn hafði verið myrtur.
Nú er eitt ár liðið frá því að átök hófust í Kosovo-
héraði á milli serbneskra yfirvalda og skæruliða
Frelsishers Kosovo (UCK).
Að sögn vestrænna eftirlitsmanna féll
serbneskur lögreglumaður og fjórir særðust í
árás skæruliða á lögreglustöð í bænum Kacanik.
Lögreglu- og hersveitir réðust þá inn í bæinn og
á þriðja þúsund manns lögðu á flótta. Ottast er að
átök muni breiðast út um allt hérað en um 1.200
manns á vegum Öryggis- og samvinnustofnunai-
Evrópu (ÖSE) eru þar til þess að gæta friðar.
Chris Hill og Wolfgang Petritsch, sem báðir
sitja í samninganefnd Tengslahóps stórveldanna,
komu til Kosovo-héraðs í gær að reyna að ná tali
af forsvarsmönnum Albana en ljóst er að einhug-
ur ríkir ekki meðal Kosovo-AIbana um tillögur
Tengslahópsins um sjálfræði héraðsins. Harðlínu-
menn úr Frelsisher Kosovo vilja ekki hvika frá
kröfunni um sjálfstæði héraðsins en samninga-
menn Kosovo-Álbana yfirgáfu Rambouillet-kast-
ala með þeim orðum að þeir þyrftu að ráðfæra sig
við forvígismenn heima í héraði. Önnur lota samn-
ingaviðræðna á milli stjórnvalda í Belgrad og leið-
toga Kosovo-AIbana hefst að tveimur vikum liðn-
um, mánudaginn 15. mars.
í yfirlýsingu sem Frelsisher Kosovo gaf út í
Reuters
FLÓTTAKONUR og -börn frá Kacanik sitja úti í skógi um 50 km suður af Pristina, undir plast-
himni sem strengdur hefur verið yfir þau til skjóls.
gær sagði að fulltrúum hans hafi verið boðið í op-
inbera heimsókn til Bandaríkjanna, sem sýndi og
sannaði lögmæti Frelsishersins í augum um-
heimsins. Ekki fékkst staðfest í utanríkisráðu-
neyti Bandaríkjanna að boð þessa efnis hefði ver-
ið sent til Frelsishersins en formælandi þess
sagði að slíkt boð væri til umræðu. Sagt var að
Hashim Thaqi, leiðtogi hins pólitíska arms Frels-
ishersins, yrði í sendinefndinni er færi til Was-
hington.
Eitt ár liðið frá upphafí ófriðarins milli Serba og Kosovo-AIbana
A þriðja þúsund Kosovo-búa
flúði átök helgarinnar
Nýr forseti framkvæmdastjórnar ESB
Tony Blair segir
Prodi góðan kost
Rdm. Reuters.
Er norska
olíuævin-
týrinu
lokið?
Ósló. Morgunblaðið.
ÁSTANDIÐ í norskum olíu-
iðnaði versnar með degi hverj-
um. Olíuverðið er í sögulegu
lágmarki, vinnslan á norsku
svæðunum í Norðursjó fer
minnkandi og dregið hefur
verið úr olíuleit. Ymsii' sér-
fræðingar tala nú um að olíu-
ævintýrinu í Noregi sé lokið.
Síðasta vika var sú
svartasta, sem um getur í 25
ára langri sögu Noregs sem ol-
íuríkis, en þá birti hvert stór-
fyrirtækið á fætur öðru heldur
dapra mynd af rekstrinum á
síðasta ári. Hjá Statoil og
Norsk Hydro var hagnaðurinn
í lágmarki og Saga og Kvæm-
er voru rekin með tapi.
Hjá Statoil var veltan á síð-
asta ári næstum 1.000 milljarð-
ar ísl. kr. en hagnaðurinn eftir
skatt innan við þrjá milljarða
kr. Hagnaður af rekstri
Kvæmers 1997 var næstum 14
milljarðar ísl. kr. en 1998 var
tapið um 12 milljarðar kr.
Miklar uppsagnir
Öll stórfyrirtækin, sem
tengjast olíuiðnaðinum, boða
nú spamað og uppsagnir.
Norsk Hydro ætlar að segja
upp 1.500 af 38.000 starfs-
mönnum; Statoil ætlar að
fækka um 1.500 af 18.000 alls
og Saga um „nokkur hund-
ruð“. Aætlað er, að allt að
30.000 manns geti misst vinn-
una á næstu árum í olíuiðnaði,
skipasmíðum og byggingariðn-
aði.
Eins og nú er ástatt er það
aðeins veruleg verðhækkun á
olíunni, sem getur komið til
bjargar. Undir hana hillir þó
hvergi og Noregur á auk þess
undir högg að sækja í sam-
keppninni við önnur olíuríki,
t.d. i Miðausturlöndum.
__i__m__,__________________
TONY Blair, forsætisráðherra
Bretlands, sagði í gær að hann teldi
að Romano Prodi, íyrrverandi for-
sætisráðherra Italíu, yrði góður
kostur í stöðu for-
seta fram-
kvæmdastj órnar
Evrópusambands-
ins (ESB).
„Eg tel engan
vafa leika á því að
Romano er bæði
hæfur í starfið og
er nægilegur
þungaviktarmað-
ur í stjórnmálum til að geta sinnt
embætti forseta framkvæmda-
stjórnarinnar," sagði Blair í viðtali
við ítalska dagblaðið La
Repubblica. Bætti Blair því við að
hann yrði „afar sáttur" ef stungið
yrði upp á Prodi í embættið. Blair
situr nú ráðstefnu evrópskra jafn-
aðarmanna í Mílanó.
Massimo D’Alema, forsætisráð-
GERHARD Schröder, kanzlari
Þýzkalands, lagði til á óformleg-
um leiðtogafundi Evrópusam-
bandsins (ESB) á föstudag, að
algjöru afnámi fríhafnarverzl-
unar innan sambandsins verði
frestað enn um sinn.
Að óbreyttu verður frá og
með 1. júlí nk. ekki lengur heim-
ilt að selja tóbak, áfengi og ann-
an munaðarvarning skatt- og
tollfrjálst til farþega sem ferðast
milli landa innan ESB, og þar
með missa evrópskir ferðalang-
ar spón úr aski sinum og rekstr-
argrundvellinum í raun svipt
herra Ítalíu, hefur látið hafa eftir
sér að Prodi sé frambjóðandi Italíu
í embættið, jafnvel þótt ljóst sé að
sumir ítölsku stjómmálaflokkanna
séu ekki fyllilega sáttir við þá
ákvörðun. Prodi var forsætisráð-
herra á Italíu
fram í október á
síðasta ári en þá
féll ríkisstjórn
hans og D’Alema
tók við embætt-
inu.
Prodi hefur
stofnað sinn eigin flokk, Demókra-
taflokkinn, ásamt um eitt hundrað
borgarstjórum ýmissa borga á Ital-
íu, til að taka þátt í Evrópuþings-
kosningunum í júní. Nafn hans hef-
ur sterklega verið orðað við emb-
ætti forseta framkvæmdastjórnar
ESB en ólíklegt er talið að núver-
andi forseti, Jacques Santer, njóti
nægilegs stuðnings til að sitja
áfram í embættignu.
undan fjölda feijutenginga, svo
dæmi sé nefnt um afleiðingarn-
ar. Hagsmunaaðildar liafa farið
fram á frestun á þeirri forsendu
að mörg þúsund störf séu í húfi,
en framkvæmdastjórn ESB hef-
ur úrskurðað, eftir að hafa
kannað málið að beiðni ESB-
leiðtoganna, að engin ástæða sé
til að fresta afnáminu frekar,
sem upprunalega var ákveðið
vegna þess að tollfrjáls verzlun
er ekki talin samrýmast reglum
um fijálsa samkeppni á innri
markaði Evrópu.
Tillaga Schröders að mála-
Brezkir Evr-
ópusinnar
gegn EMU
Lundúnum. Reuters.
DAVID Owen lávarður, sem var
utanríkisráðherra Bretlands í
ríkisstjóm Verkamannaflokksins
í kringum 1980, og aðrir nafntog-
aðir menn á miðju brezkra stjóm-
mála, stofnuðu í gær nýja hreyf-
ingu, „Ný Evrópa“, sem berst fyr-
ir virkri þátttöku Breta í Evrópu-
sambandinu (ESB), en gegn aðild
að Efnahags- og
myntbanda-
laginu (EMU) - í
bili að minnsta
kosti.
Á blaða-
mannafundi í
Lundúnum i
gær sagði einn stofnendanna,
James Prior lávarður, að hann
teldi rétt, „að Bretland héldi sig
fyrir utan myntbandalagið, að
minnsta kosti um talsverðan
tima, ef ekki um alla framtíð“.
Prior var áður einn nánasti sam-
starfsmaður Sir Edwards Heath,
fyrrverandi forsætisráðherra og
eins mesta Evrópusinnans í
brezka íhaldsflokknum.
miðlun gengur út á að staðið
verði við að leggja virðisauka-
skatt á fríhafnarvarning 1. júlí,
en beðið verði í tvö og hálft ár
til viðbótar með að leggja á tolla
og aðra skatta á vörur eins og
áfengi og tóbak.
Munu Bretar og Frakkar
styðja tillöguna, að sögn emb-
ættismanns ESB sem upplýsti
fréttamenn um hana. Hann
sagði Dani hins vegar ekki
hrifna af hcnni.
Samhljóða samþykki allra rík-
isstjórna ESB-ríkjanna 15 þarf
til, ef breyta á fyrri ákvörðun.
Málamiðlunartillaga um
fríhafnarverzlun innan ESB
Bonn. Reuters.
Deilt um
NATO
VIKTOR Klima, kanslari Aust-
urríkis, gagnrýndi í gær Þjóð-
arflokkinn fyrir að reyna að
nýta sér hörmungar snjóflóð-
anna í síðustu viku. Flokkurinn
hafði sakað jafnaðamianna-
flokk Klimas, sem er fylgjandi
áframhaldandi hlutleysisstefnu
Austurríkis, um tvískinnung
þegar hann leyfði herþyrlum
NATO-ríkja að fljuga í austur-
rískri lofthelgi. Á sama tíma
væri flugvélum NATO á venju-
bundnu flugi ekki leyft að
fljúga yfir Austurríki. Klima
sagði að ásakanirnar væru
ómaklegar.
Bætur vegna
flugslyss
SVISSNESKA flugfélagið
Swissair hefur tilkynnt að það
muni greiða bætur til handa að-
standendum þeirra sem fórust í
flugslysi Swissair-þotu út af
strönd Kanada á sl. ári. 229 far-
þegar fórust og verður ættingj-
um þeirra greitt andvirði 10
milljóna Isl. króna. Hingað til
hafa 25 fjölskyldur tekið bóta-
greiðslunum. Orsakir slyssins
hafa enn ekki verið skýrðar.
Miðflokkur
vinnur á
EISTNESKI Miðflokkurinn
hefur aukið fylgi sitt jafnt og
þétt samkvæmt nýlegri skoð-
anakönnun og virðist flokkur-
inn njóta mests fylgis meðal
Eista eða 17%. Helstu keppi-
nautar flokksins í þingkosning-
unum sjöunda þessa mánaðar
eru Umbótaflokkurinn sem
mælist með 15% og Lands-
byggðarflokkurinn með 10%.
Aukið fylgi Miðflokksins er
rakið til þess að fleiri kjósendur
af rússneskum uppruna ætla
sér að kjósa flokkinn.
Bann við jarð-
sprengjum
KIRKJUKLUKKUR glumdu
um víða veröld í gær í tilefni
þess að alþjóðlegum samningi
um bann við jarðsprengjum var
hrint í framkvæmd. Sagði Kofi
Annan, framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna, við hátíð-
lega athöfn í Genf, að fram-
kvæmdin markaði þáttaskil í
baráttunni gegn jarðsprengj-
um. Enn hafa stórveldin
Bandaríkin, Rússland og Kína
ekki undirritað samninginn.
Þingmaður
myrtur
HAITÍSKI öldungadeildar-
þingmaðurinn Jean-Yvon
Toussaint var myrtur fyrir ut-
an heimili sitt í Port-Au-Prince
í gær. Er morðið talið vera af
pólitískum ástæðum en þing-
maðurinn hefur verið einarður
gagnrýnandi Rene Preval, for-
seta Haití.
Móðir Teresa
í dýrlingatölu
JÓHANNES Páll II páfi veitti
í gær sérstaka undanþágu frá
reglum kaþólsku kirkjunnar
svo taka megi Móður Teresu í
dýrlingatölu fyrr en ella. Sam-
kvæmt kennisetningu kaþólsku
kirkjunnar er ætlast til að fimm
ár líði frá andláti tilvonandi
dýrlings, áður en hið formlega
ferli fari af stað.