Morgunblaðið - 02.03.1999, Blaðsíða 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 2. MARZ 1999
+
MORGUNBLAÐIÐ
9tmwmM$&tb
STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
STETTSKIPT BORG
ISLENDINGAR hafa löngum talið sig búa í stéttlausu þjóðfé-
lagi; hér hefur ekki verið neinn aðall og hér hefur tekjuskipt-
ing verið tiltölulega jöfn miðað við það sem gerist í mörgum öðr-
um vestrænum þjóðfélögum. Niðurstöður rannsóknar á sam-
bandinu milli menntunarstigs íbúa í skólahverfum Reykjavíkur
og meðaltals einkunna á samræmdum prófum í tíunda bekk
grunnskóla sýna hins vegar að stéttaskipting bundin menntun
og búsetu er að verða til í höfuðborginni. Rannsóknin sýndi að í
hverfum þar sem hlutfall háskólamenntaðra er hátt eru meðal-
einkunnir í skólum hærri en í hverfum þar sem hlutfallið er lágt.
Og af rannsókninni má ráða að íbúar safnist eða raðist að
nokkru leyti í hverfi eftir því hver menntunarlegur bakgrunnur
þeirra er.
Þessar niðurstöður koma kannski ekki á óvart en þær vekja
óneitanlega ýmsar vangaveltur. Eins og fram hefur komið er
ekkert hægt að álykta um það hvort innra starf í einstökum
skólum er betra en í óðrum út frá þessum niðurstöðum. Enn-
fremur má ljóst vera, að fræðsluyfirvöld geta lítið gert í stétta-
skiptingu milli borgarhverfa, eins og hefur verið bent á. Hins
vegar er það einnig ljóst að fræðsluyfirvöld verða að bregðast
við þessum niðurstöðum; skólarnir geta ekki sagt að þetta séu
hlutir sem þeir ráði ekki við og því sé þetta ekki á þeirra
ábyrgð. Þeir skólar sem koma illa út verða að laga sig betur að
aðstæðum og gera allt sem í þeirra valdi stendur til þess að
skila betur undirbúnum nemendum í próf. Það er þeirra hlut-
verk, þeirra skylda.
Jafnframt vekja þessar niðurstöður spurningar um það
hvernig staðið hafi verið að skipulagningu hverfa hér í borginni.
Augljóst er að íbúar skipa sér að nokkru leyti í hverfi eftir
menntun eða þjóðfélagsstöðu en í borginni eru líka stór blönduð
hverfi, ef svo má kalla. Til þess að forðast stéttaskiptingu og
ýmsa háskalega fylgifiska hennar hlýtur að vera æskilegt að
stefna að því að auka slíka blöndun í hverfum borgarinnar.
UMSKIPTI í NÍGERÍU
ÞRÁTT fyrir að Olusegun Obasanjo hafi í gær verið lýstur
sigurvegari forsetakosninganna í Nígeríu um helgina er
þegar farið að deila um framkvæmd þeirra og réttmæti sigurs-
ins. Mótframbjóðandi hans Olu Falae segir það farsakennt
hvernig staðið var að kosningunum og hefur lýst því yfir að
Obasanjo hafi ekki sigrað á heiðarlegan hátt. Jimmy Carter,
fyrrverandi Bandaríkjaforseti, sem fer fyrir liði alþjóðlegra eft-
irlitsmanna, segir eftirlitsmennina víða hafa orðið vitni að gagn-
rýnisverðum vinnubrögðum og ósamræmi á milli greiddra at-
kvæða og talna um greidd atkvæði. Evrópskir eftirlitsmenn
hafa þó tekið fram að þrátt fyrir að margt misjafnt hafi greini-
lega farið fram hafi það ekki haft áhrif á niðurstóður kosning-
anna.
Þetta varpar þó óneitanlega skugga á kosningarnar sem
vissulega marka tímamót í sögu Nígeríu. Herinn hefur farið
með stjórn í landinu lungann úr þeim tíma sem liðinn er frá því
landið fékk sjálfstæði frá nýlenduherrum sínum árið 1960. Níg-
eríuher hefur verið tregur til að láta völd sín af hendi og
Obasanjo, sem var yfir herstjórninni á árunum 1976-1979, var
raunar fram að þessu eini herstjórinn sem sjálfviljugur hafði
gefið völdin eftir og boðað til kosninga. Þrívegis, árin 1966, 1983
og 1993, hefur herinn hins vegar gripið völdin í landinu og kom-
ið á herstjórn á ný. Eftir skyndilegt fráfall Sani Abacha her-
stjóra í júní í fyrra hafa hlutirnir hins vegar gengið hratt fyrir
sig. Arftaki hans, Abdusalami Abubakar, breytti þegar um
stefnu, sleppti pólitískum föngum lausum og boðaði fljótlega til
frjálsra kosninga.
Margir hafa þó óttast að herinn hafi ekki í hyggju að hætta
alfarið afskiptum af stjórnmálum landsins en að sama skapi var
Obasanjo af flestum talinn sá maður sem líklegastur væri til að
fá að stjórna óáreittur án afskipta hersins. Flestum er enn ofar-
lega í minni hvernig herinn kom í veg fyrir að Moshood Abiola
tæki við völdum eftir kosningar árið 1993, sem fullvíst er talið
að hann hafi sigrað í.
Obasanjo hefur notið virðingar jafnt heima fyrir sem á al-
þjóðavettvangi og er talinn með hæfustu stjórnmálamönnum Níg-
eríu. Sterk tengsl hans við herinn eru hins vegar tvíbent vopn.
Annars vegar ætti það, líkt og áður sagði, að tryggja að herinn
sætti sig við stjórn hans. Hins vegar verður ekki litið fram hjá
þeirri staðreynd að herinn er rót flestra vandamála, sem Níger-
ía á við að etja. Nígería ætti undir eðlilegum kringumstæðum að
vera með auðugustu ríkjum Afríku vegna olíuauðs síns. Þeim
auði hefur hins vegar verið sóað að verulegu leyti með óstjórn
og spillingu. Þrátt fyrir að vera sjötti mesti olíuframleiðandi
heims eiga óbreyttir Nígeríubúar í erfiðleikum með að fá elds-
neyti á bifreiðar sínar. Obasanjos, sem segist ætla að gera Níg-
eríu að „mikilfenglegu" ríki á ný, bíður erfitt verkefni. Hann
verður að reisa við efnahag landsins og koma í veg fyrir að deil-
ur þjóðflokka leiði til átaka. Það er ekki öfundsvert verkefni og
óheppilegt að kosningarnar, sem veita honum umboð til að
takast á við þessi verkefni, skuli ekki vera óumdeildar.
Hátíðarstemmning við setningu hundraðs
Nauðsynlegt
að skapa ný
störf á lands-
byggðinni
Hátíðarbragur var á setningu Búnaðar-
þings í Súlnasal á Hótel Sögu um helgina
enda jafnframt sérstök dagskrá í tilefni
af aldarafmæli þingsins, með kórsöng,
sýningu og hátíðarræðu. Geir Svansson
fylgdist með dagskránni.
BÆNDUR hljóta að spyrja
hvað valdi því að vinna bú-
vöruframleiðandans sé
verðlögð svo miklu lægra en
vinna annarra þjóðfélagsþegna,"
sagði Ari Teitsson, formaður Bænda-
samtaka íslands, meðal annars í
ávarpi sínu við setningu búnaðar-
þings á sunnudag. Formaðurinn
gerði m.a. tekjur bænda að umtals-
efni og sagði nauðsynlegt að skapa ný
og arðbær störf á landsbyggðinni ef
ná ætti markmiðum um breytta
byggðaþróun.
Margt var á dagskrá við setningu
Búnaðarþings og að loknum söng
Karlakórs Bólstaðarhlíðarhrepps
bauð Ari Teitsson forseta, þing-
menn qg gesti velkomna og setti
þingið. I upphafi ræðu sinnar minnt-
ist formaðurinn fyrrverandi þing-
fulltrúa sem látist höfðu á liðnu ári,
þeirra Stefáns Valgeirssonar, Sig-
urðar Elíassonar, Þorsteins Jónas-
sonar, Teits Björnssonar og Ingvars
Guðjónssonar.
I ræðu sinni sagði hann frá fyrstu
Búnaðarþingunum en það fyrsta var
haldið 7. júlí 1899. Fram kom að því
hafi um 80% þjóðarinnar búið í sveit-
um og stundað búskap, ásamt útræði,
nú búi hins vegar um 8% þjóðarinnar
í dreifbýli og innan við 5% stundi bú-
skap.
Formaðurinn fjallaði um búferla-
flutninga af landsbyggðinni, ástæður
og leiðir til að stemma stigu við þeim.
Orsakir fækkunar í sveitum rakti
hann til skorts á tekjumöguleikum og
félagslegri þjónustu. Ný arðbær störf
verði að koma til. I þessu sambandi
greindi hann frá nýjum samningi sem
Bændasamtökin og ríkisvaldið vinna
nú að en í honum er m.a. lögð áhersla
á ýmis verkefni varðandi nýbreytni
og þróun landbúnaðarins.
Aukin þekking lykill að
framgangi í landbúnaði
Benti formaðurinn m.a. á að sveit-
arfélög hljóti að taka þátt í umræð-
unni um landbúnaðarmál með aukn-
um þunga. Aukin þekking sé lykill-
inn að framgangi landbúnaðar í
landinu svo og „sátt við samfélags-
heildina". Vísaði hann til þess að
bændur hafi „sem vörslumenn lands-
ins haft forgöngu um uppgræðslu
landsins".
Ari Teitsson sagði að fækkun og
stækkun fyrirtækja á matvælamark-
aði kallaði á viðbrögð búvörufram-
leiðenda. Bændur í nágrannalöndum
hefðu brugðist við með því að fylkja
sér um framleiðendafélög um vinnslu
búvara. Hann sagði að samvinna
framleiðenda hérlendis og áhrif
þeirra í afurðasölu hljóta að verða
með mikilvægustu viðfangsefnum
búnaðarsamtaka héraðanna á kom-
andi árum. Hann sagði bændur víða
erlendis hafa reynt að nýta sér hag-
kvæmni stærðarinnar og stækkað bú
sín til að auka sem mest framleiðsl-
ÁBÚENDUR tveggja býla fengu viðurkeni
Jón Guðmundsson og Málfríður Bjarnadót
dóttir að Hríshóli í Eyjafjarð
FJÖLDI gesta hlýddi á hátíðardagskrá við setningu 100. Búna
una, m.a. til útflutnings. Þá væri beitt
hvers kyns tækni og hjálparefnum,
sumum óhollum umhverfinu. Það
hefði skapað umhverfisvandamál við
að ráðstafa úrgangi frá búum. Sagði
Ari að hér væri á ferð vítahringur eða
tímasprengja sem fyrr eða síðar
springi með smáum eða stórum hvell-
um og nefndi að Evrópusambandið
hefði við mótun nýrrar landbúnaðar-
stefnu lagt til að umhverfismálum
verði gert verulega hærra undir höfði
en áður. Hann sagði íslenskan land-
búnað vera hluta af alþjóðlegum
landbúnaði, viðskipti og verð á heims-
markaði hefði víðtæk áhrif á búrekst-
ur á íslandi.
Taktu sjálfur
fyrsta skrefið
Formaðurinn lofaði þá sátt og vin-
samlegu samskipti sem bændur ættu
við ríki og þakkaði Guðmundi Bjarna-
syni landbúnaðarráðherra, sem nú
fer til annarra starfa, gott samtarf.
Formaðurinn endaði ræðu sína á
„dönsku" heilræði, „taktu sjálfur
fyrsta skrefið" og sagði að „ekkert
nema eigin frumkvæði og kraftur
getur flutt okkur fram á veginn".
Guðmundur Bjarnason landbúnað-
arráðherra ávarpaði því næst þingið.
Hann benti á að Búnaðarþing væri
elst þeirra landsþinga sem vinna að
framfaramálum og bættum kjörum
stétta. Landbúnaðarráðherra fjallaði
um framfaravilja og bjartsýni sem
hefði ávallt einkennt Búnaðarfélög og
þá virðingu sem Búnaðarþing hefði
áunnið sér í upphafl og „haldið henni
æ síðan".
SYND voru föt frá Eggerti feldskera v
skeni
4-