Morgunblaðið - 04.03.1999, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 4. MARZ 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
LEIKHUS-
TÓNLIST
Töí\l JST
Hljómdiskar
MÁVAHLÁTUR
Tónlist eftir Pétur Grétarsson.
Söngtextar eftir Jón Hjartarson.
Hljóðfæraleikur: Sigurður Flosa-
son (bassaklarinett, klarinett,
altó-sax og altó-flauta, flauta,
pikkolóflauta). Annar hljóðfæra-
leikur, upptökur og frágangur:
Pétur Grétarsson. Upptökur voru
gerðar í janúar og febrúar 1999.
Utgefandi: Pétur Grétarsson í
samvinnu við Leikfélag Reykja-
víkur. Tími alls: 41.54.
SÝNING Leikfélags Reykja-
víkur í Borgarleikhúsinu á
Mávahlátri eftir Rristínu Mörju
Baldursdóttur, í leikgerð Jóns
Hjartarsonar og í leikstjórn
Þórhildar Þorieifsdóttur, stend-
ur þeim sem sáu og heyrðu
væntanlega enn ljóslifandi fyrir
hugskotssjónum, enda
hjálpaðist flest að til að gera
hana eftirminnilega - þ.á.m.tón-
list Péturs Grétarssonar, sem
nú er komin út á hljómdiski.
Tónskáldið og Sigurður Flosa-
son, sá góði músikant og fjöl-
hæfí „blásari", sjá um framúr-
skarandi fínan hljóðfæraleik.
Sigurður leikur á klarinettur,
flautur, altó-sax og ég veit ekki
hvað; höfundurinn sér um ann-
an hljóðfæraleik, svo og um
upptökur og frágang, sem allt
er fyrsta flokks. Hér er auðvitað
á ferðinni „leikhústónlist", sem
hlýtur að öllu jöfnu að höfða
sérstaklega til leikhúsfólks - og
auðvitað er hún tengd efninu og
sviðinu og kann því e.t.v. að
virðast saman sett úr nokkuð
laustengdum þáttum eða atrið-
um („episodik") í eyrum þeiira
sem ekki sáu sýninguna. En
hvað um það, sem leikhústónlist
er hún alveg ekta fín, hugkvæm,
„gagnsæ“ og stundum fyndin.
En hún er líka góð með sínum
hætti sem tónlist án annaiTa
formerkja.
Jóhann G. Jóhannsson syng-
ur ásamt Halldóri Gylfasyni í
fullveldisljóði (með þátttöku
Fjallkonunnai-, Guðrúnar Ás-
mundsdóttur). Halldór Gylfason
syngur í næsta atriði, Nótt-
in/Dans út í hraunið - og hann,
ásamt Sigrúnu Eddu Bjöms-
dóttur og Guðrúnu Ásmunds-
dóttur í kostulegri útgáfu á
Ólafi Liljurós. Loks syngur
höfundur leikgerðar (og söng-
texta), Jón Hjartarson, ásamt
Theodór Júlíussyni og Þórhalli
Gunnarssyni í næstsíðasta at-
riðinu, Vonir í vindum / Róna-
söngur. Og allt er þetta ágætt
til síns brúks.
Upptaka fín og frágangur
smart; bæði framhlið og bak vel
við hæfi.
Oddur Björnsson
Fyrstu verðlaun
á sýningu Ljósmyndarafélags ísland
Liósmyna: Fríour Eeeertsdóttir
Svipmyndir
Hverfisgötu 18, sími 552 2690
Barnamyndir • brúðarmyndir • fjölskyldumyndir
Kvikmyndaævintýri
í sænsku dreifbýli
KVIKMYNDAIÐNAÐUR hefur
komið í stað bílaiðnaðar. Reyndar
ekki á alþjóðavettvangi, en í Troll-
hattan hafa málin þróast í þessa
átt. I þessum forðum svo mikla
iðnaðarbæ er þungaiðnaðurinn á
undanhaldi, en í staðinn þokast þar
áfram listrænn iðnaður. Kvik-
myndagerð og fyrirtæki tengd
henni skjóta alls staðar upp kollin-
um og á undanfömu IV2 ári hafa
verið teknar þarna upp tólf leiknar
myndir, auk margra stuttmynda og'
heimildai-mynda. Guðný Halldórs-
dóttir kvikmyndaleikstjóri tók þar
upp hluta af mynd sinni, „Ungfrúin
góða og húsið“ og lætur vel af. Á
eftir henni var von á Lars von Tri-
er með tökuliði sínu að taka upp
næstu mynd sína,
þar sem Björk fer
með stórt hlutverk.
Hið opinbera get-
ur ekki gert kvik-
myndir, en hins
vegar búið í haginn
fyrii' kvikmynda-
iðnaðinn og það
hafa bæjar- og
sveitarstjórnir í
Vestur-Svíþjóð gert
markyisst. Troll-
hattan er miðstöð
þess átaks, meðal
annars sökum ötulla
krafta fólks eins og
Louise Martin hjá
Film i vást. Fram-
takið er fróðlegt fyrir íslendinga,
þar sem ýmsar hugmyndir hafa
komið fram um að skapa aðstöðu til
að laða að kvikmyndagerðarmenn.
Christer Nilsson, meðfram-
leiðandi „Ungfrúarinnar11, starfar á
þessu svæði og bendir á hve mikil-
vægt sé að norrænir kvikmynda-
gerðarmenn leggi saman krafta
sína, fremur en að vinna hver í sínu
horni. Hvert Norðurlandanna sé of
lítið tO að bera uppi nútíma kvik-
myndaiðnað, en saman geti þau
áorkað miklu. Halldór Þorgeirsson,
framleiðandi „Ungfrúarinnar", er
ekki í vafa um að Islendingar gætu
margt af þessu átaki Vestur-
Svíanna lært. Sjálfur hefur hann
látið sig dreyma um að Korpúlfs-
staðir gætu orðið kjarninn í kvik-
myndaveri líkt og er í Trollhattan.
Gleðigjafí í vestri
„Kvikmyndaiðnaðurinn í Troll-
hattan hefur gefið bænum nýjan
jarðveg og orðið mikil uppspretta
gleði í bænum," segir Louise Mart-
in. Þessi gamli iðnaðarbær var far-
inn að fá á sig brag uppdráttarsýki,
sökum samdráttar í bílaiðnaði, er
Umbi var þar og nú
Lars von Trier. Hver
kvikmyndin á fætur
annarri er tekin upp í
Trollháttan. Sigrún
Davíðsdóttir kannaði
hvernig stæði á því og
heyrði af nauðsyn þess
að norrænir kvik-
myndagerðarmenn
sameinuðu kraftana.
Christer Nilsson
Louise Martin
VOlO Blöndunartæki
Vola blöndunartæki hafa verið
margverðlaunuð fyrir sérstakan
stíl og fágun, en hönnuðurinn er
hinn þekkti danski arkitekt
Ame Jacobsen, sem öðlaðist
heimsfrægð fyrir framúrskarandi
arkitektúr. Tækin eru fáanleg í
Iitum, krómuð og í burstuðu stáli.
Heildsöludreifing:
____________1 Smiðjuvegi 11, Kópavogi
TGnGlehf.Síini 564 1088.fax 564 1689
Fæst í bygoinsavöruverslunum um land al!t.
verið hafði meginundirstaða at-
vinnulífs bæjarins. Nú hefur yfir-
gefnum verksmiðjubyggingum ver-
ið breytt í kvikmyudaver með litl-
um og stórum sal, þökk sé áform-
um yfirvalda um að byggja upp
kvikmyndaiðnað á svæðinu og laða
að framleiðendur víða að.
Film i vást er afsprengi mark-
vissrar menningarstefnu bæjar-
stjórnarinnar, sem hóf að þreifa
fyrir sér á þessu sviði fyrir um tíu
árum, en Film i vást var stofnað
1992 og er í eigu bæjarfélaga. Fyr-
irtækið hefur enn menningar- og
byggðastefnu að leiðarljósi, en læt-
ur ekki sitja við orðin tóm.
Bæjarfélög svæðisins leggja fé í
fyrirtækið, en einnig kemur til fé
frá svæðasjóðum Evrópusam-
bandsins.
Að sögn Louise Martin styrkir
fyrirtækið kvikmyndaframleiðslu,
en með skilyrðum þó. Akvæði eru
um að ef kvikmyndafyrirtæki fær
styrk verði það að nota tvöfalda þá
upphæð til að greiða fyrir vörur og
þjónustu á svæðinu. Þannig er
tryggt að það skili sér meira fé til
svæðisins en svæðið leggur sjálft
til. Kvikmyndafyrirtæki sem starfa
með Film i vást skuldbinda sig
einnig til að nota starfsfólk af
svæðinu. Film i vást hefur því lagt
áherslu á að kenna og þjálfa upp
starfsfólk. Og nú eftir að svo marg-
ar myndir hafa verið gerðar þarna
er kominn upp góður kjarni
þrautþjálfaðs fólks.
Louise Martin bendir á að fram-
takið haíi mjög skilað sér í atvinnu-
uppbyggingu í bænum. Sprottið
hafi upp mörg fyrirtæki, sem sér-
hæfi sig í þjónustu fyrir kvik-
myndaiðnað, til dæmis í fram-
leiðslu og dreifmgu stuttmynda og
leigu á bílum og tæknibúnaði til
kvikmyndagerðar. „Þeir sem koma
hingað til að taka upp myndir
þurfa því ekki að koma með allt
með sér, heldur geta útvegað sér
bæði tæki og starfsfólk á svæðinu,“
bendir Louise Martin á.
Svæðið hefur auk þess ýmsa
kosti fyrir aðkomandi kvikmynda-
hópa. Gisting og önnur þjónusta er
augljóslega mun ódýrari en í Kaup-
mannahöfn og Stokkhóimi, þar sem
lengi hafa verið kvikmyndaver.
„Áhugi heimamanna á að byggja
þessa grein upp er líka mikili og
þoir ■ oru stoltir -af— framtakinu.
Þessari gleði finna aðkomumenn
fyrir og hrífast af,“ segir Louise
Martin. Hinn góði og markvissi
stuðningur hefur skilað sér í kvik-
myndaævintýrinu á vesturströnd-
inni. Þar eru norrænu kvik-
myndastórvirkin að gerast um
þessar mundir.
Norrænn kvikmyndamarkaður í
stað sundraðra krafta
„Við erum svo lítill hluti heims-
ins og eigum svo margt sameigin-
legt að það er okkur nauðsyn að
vinna saman,“ segir Christer Nils-
son, framkvæmdastjóri Göta Film.
Kvikmyndafyrirtækið er elsta fyr-
irtæki sinnar tegundar á svæðinu,
var stofnað í Gautaborg fyrir ellefu
árum og hefur undanfarin þrjú ár
einnig starfað í Trollháttan. „Ef við
á Norðurlöndum ætlum að eiga
einhvem möguleika á að veita
bandarískum kvikmyndaiðnaði
samkeppni þá verður það að gerast
með samstarfi.“
Að mati Nilssons vantar ekki
góð dæmi um að slík samvinna geti
tekist. Eitt þeirra er Hamsun, þar
sem þau Max von Sydow og Ghita
Norby fóru með aðalhlutverkin.
„Það kemur alveg eðlilega út að
hver tali sitt mál og Hamsun-
myndin er gott dæmi um að það er
hægt að blanda norrænum leikur-
um saman,“ segir Nilsson. Sama
leiðin er farin í „Ungfrúnni" því þó
aðalleikararnir séu íslenskir, koma
einnig þekktir norrænir leikarar til
sögunnar, þar á meðal Ghita Nor-
by.
Nilsson er mjög ánægður með
samstarfið við kvikmyndafélagið
Umba. Það var á kvikmynda-
hátíðinni í Cannes í fyrra að Nils-
son hitti þau Halldór Þorgeirsson,
framleiðanda „Ungfrúarinnar“, og
Guðnýju leikstjóra. Leiðir þeirra
höðfu legið saman áður og Nilsson
leist strax vel á að verða meðfram-
leiðandi. „Mér þótti auðsætt að það
væri verðugt verkefni að taka þátt
í að koma einum helsta rithöfundi
Norðurlanda á framfæri,“ segir
Nilsson. „Mér finnst eðlilegt að við
á Norðurlöndum einbeitum okkur
að því að halda á lofti okkar bestu
rithöfundum.“
„Það er öðruvísi að vinna með Is-
lendingum," segir Nilsson með
bros á vör. „Islendingar eru vanir
að vinna allan sólarhringinn sex
daga vikunnar. Því eru Svíar ekki
vanir, en við féllumst þó á að hafa
íslenskt vinnulag við gerð myndar-
innar. Það er ný og góð reynsla að
vinna með fólki úr öðrum menning-
arheimi og við erum öll góðri
reynslu ríkari á eftir.“
Islendingar gætu margt lært
af sænska framtakinu
íslenskar myndir hafa oft sótt
styrki til útlanda, en íslendingar
hafa hins vegar ekki styrkt erlend-
ar myndir. Þetta er þó að breytast
og er í raun nauðsynleg forsenda
þess að íslenskar myndir geti sótt í
erlenda kvikmyndasjóði, að mati
Halldórs Þorgeirssonar. Þetta er
líka eðlilegt skref í áttina að því að
ísland verði hluti af norrænum
kvikmyndamarkaði eins og Nilsson
leggur áherslu á.
Halldór hefur lengi haft
augastað á Korpúlfsstöðum sem
kjarnanum í íslensku kvikmynda-
veri, sem gæti laðað að sér útlensk
tökulið, en því hafa borgaryfirvöld
enn ekki sýnt áhuga. Að hans mati
gætu íslensk yfírvöld mikið af þeim
sænsku lært í uppbyggingu kvik-
myndaiðnaðar, sem ekki styrkir
aðeins íslenska kvikmyndagerð,
heldur laðar að erlenda hópa og
leggur undirstöðu að uppbyggingu
fyrirtækja á sviði kvikmyndagerð-
ar. „Áhugi erlendra aðila á íslandi
er þegar fyrir hendi,“ bendir Hall-
dór á, „en það vantar enn áþreifan-
lega stefnu á þessu sviði.“