Morgunblaðið - 07.03.1999, Blaðsíða 6
6 SUNNUDAGUR 7. MARZ 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
TEIKNING af brúnni, lífæð hins nýja Eyrarsundssvæðis.
Briíin milli draum-
sýna og veruleika
BAKSVIÐ
s
I markaðsheimi nútímans er ekki lagt 1
framkvæmdir án meðfylgjandi framtíðar-
hugsjóna, skáldaðra af almannatenglum.
Munu hugsjónirnar tengdar Eyrarsunds-
brúnni standast, spyr Sigrún Davíðsdóttir,
eða eru þær aðeins auglýsingabrella?
FERJUR tengja, brýr sam-
eina,“ sagði Christian Wich-
mann Matthiessen, prófessor
í landafræði við Kaupmannahafnar-
háskóla, þegar hann lýsti fjálglega
áhrifum væntanlegi-ar brúar yfir
Eyrarsund fyi-ir erlendum blaða-
mönnum nýlega. Orð hans eru í
hnotskurn það sem brúarfram-
kvæmdimar snúast um. Það er ekki
aðeins verið að byggja brú, svo fólk
geti keyrt yfir hana, heldur er brúin
notuð til að skapa nýtt vaxtarsvæði
í Evrópu, styrkt af svæðasjóðum
Evrópusambandsins, ESB. En orð
hans eru einnig hluti af skáldskap
almannatengla, ef marka má orð
Leif Thomsens, menningarfélags-
fræðings við Listaakademíuna.
„Verkefnið er sviðsett og vísindi
notuð til að ljá því traustvekjandi
yfirbragð. Þetta er hættuleg þró-
un,“ fullyrti hann. „Við sjáum bara
auglýsingamar, ekki raunveruleik-
ann, sem að bald býr.“
Brúin skapar verkefni -
með ESB-styrkjum
Hugmyndir um að byggja brú
milli Málmeyjar og Kaupmanna-
FRUMVARP um bann við loðdýra-
búum í Bretlandi hefur verið sam-
þykkt við aðra umræðu á breska
þinginu og greiddi enginn atkvæði
gegn því. I Bretlandi eru nú 13
minkabú og er stefnt að því að loka
þeim og bæta eigendunum tjónið.
Maria Eagle, sem lagði fram-
varpið fram, sagði á fostudag, að
yrði það samþykkt, yrði bönnuð
„þessi grimmilega nýting á villtum
dýram“, sem hefði það eitt að mark-
miði að framleiða „ónauðsynlega
lúxusvöra _ feldinn".
Framvarpið nýtur stuðnings
hafnar hafa lengi svifið yfir vötnum,
en það var á síðasta áratug að póli-
tísk öfl beggja vegna sundsins náðu
saman um að byggja ekki aðeins
brú, heldur skapa svæði, Eyi-ar-
sundssvæðið, í takt við þróun í ESB
í átt að svæðasamstarfi, óháð landa-
mæram. Utan um þennan pólitíska
vilja var „Öresundskommitéen",
Eyi-arsundsnefndin, stofnuð og
„Oresund“ skrifað á sænska vísu,
„kommitéen" á danska.
Nefndin er skipuð stjórnmála-
manna úr öllum flokkum og ríkis-
stjórnarinnar einnig en þó er ekki
víst, að það verði samþykkt á end-
anum.
Samþykkt frumvarpsins þýddi,
að það varðaði við lög að ala dýr
með það fyrir augum fyrst og
fremst að slátra þeim vegna felds-
ins. Yrðu sektir við því allt að 23
milljónir íslenskra króna. Einn and-
stæðinga frumvarpsins kvaðst ekki
ætla að leggjast gegn því að sinni en
áður en hann samþykkti það endan-
lega yrðu að fást svör við nokkram
„grandvallarspumingum“. Meðal
mönnum frá bæjar- og sveitarfé-
lögum svæðisins undir forystu
borgarstjóra Kaupmannahafnar og
Málmeyjar. Hún rekur skrifstofu
rétt eins og gerist um bæjarstjórn-
ir. Nefndin byggir ekki brúna,
heldur á að koma á dansk-sænsk-
um verkefnum, vera tengiliður
stofnana og við almenning. Nefnd-
in fer einnig með fé frá Interreg II,
ESB-áætlun um samstarf yfir
landamæri 1994-1999. Eyrar-
sundssvæðið fær á þeim tíma 250
annars yrði að rökstyðja það með
sannfærandi hætti, að það væri
ómannúðlegt að ala minka í búrum,
sem nú væru notuð, og einnig, að
það væri ekki unnt að hafa búrin
þannig, að dýranum gæti liðið
sæmilega.
Rannsóknir, sem gerðar hafa ver-
ið í Hollandi og Danmörku, sýna, að
unnt er að ala minka þannig, að þeim
líði vel. Þá benti danska rannsóknin
til, að líta mætti á minka sem húsdýr
þegar 10 kynslóðir þeirra hefðu ver-
ið í haldi. Minkamir í bresku búun-
um era niðjar 80 kynslóða.
milljónir danski-a króna frá ESB,
ríflega 2,5 milljarða íslenskra
króna.
Sem dæmi um samstarf er nefnd-
in hefur átt frumkvæði að er sam-
starf svæðasjónvarpsins í Kaup-
mannahöfn, TV2/Lorry, og svæða-
sjónvarpsins í Málmey, Sydnytt,
umræðuvettvangur fyrir ung-
mennahreyfingar stjórnmálafélag-
anna og samstarf Helsingjaeyrar og
Helsingjaborgar um bæjarmálefni
eins og skóla og dagvistun.
Öresundsuniversitetet, Eyrar-
sundsháskóli, er samstarf 12 há-
skóla á svæðinu. Nefndin hefur
komið á upplýsingamiðstöð um
menningaratburði á svæðinu.
„Birth of a Region" er verkefni um
markaðsfærslu svæðisins.
Sjónvarpssamstarfið er gott
dæmi um starfslag nefndarinnar.
Einn góðan veðurdag hringdi fram-
kvæmdastjóri hennar í Jens
Winther, deildarstjóra á
TV2/Lorry, og stakk upp á að
Winther hitti starfsbróður sinn hjá
Sydnytt til að ræða samstarf.
„Hann bætti við að ESB-fé fylgdi
með,“ segir Winther. Raunin sé góð,
svo sennilega verði haldið áfram,
þegar ESB-peningana þrýtur.
„Áhorfendum okkar þykir fréttaefni
frá Málmey ekki framandlegi’a en
efni frá Hróarskeldu," segir
Winther.
Eyrarsundsbrúin
og uppbygging Berlínar
Mikilvægur liður í starfi nefnd-
arinnar er að brjóta niður hindran-
ir sem eru í vegi fyrir því að svæðið
verði sem heildstæðast. Um er að
ræða lög og reglur um skatta, al-
mannatryggingar og önnur vel-
ferðarmál, vinnumarkað og um-
ferð. Meðal annars er í fjórtán
dönskum ráðuneytum og álíka
mörgum sænskum leitað að laga-
hindrunum. Markmiðið er að upp
spretti svæði sem einkennist af
samvinnu og samkeppni á jöfnum
forsendum og ekki verði hægt að
gera sér mat úr ólíkum aðstæðum
innan svæðisins.
„Brúin er ekki til að létta um-
ferð, heldur til að skapa svæði,“
segir Wichmann Matthiessen.
„Brúnni fylgja nýir tímar. Aðeins
uppbygging Berlínar er sambæri-
legt verkefni." Brúin hefur kallað á
tengdar fjárfestingar upp á 120
milljarða danskra króna beggja
vegna sundsins, svo sem viðbygg-
ingu á Kastrup, lagningu lestar-
teina út í Kastrup og um brúna og
vegagerð á svæðum er liggja að
brúnni. f Málmey var opnaður nýr
háskóli í sumar og það hafði tákn-
rænt gildi að Poul Nyrup Rasmus-
sen, forsætisráðherra Dana, var
boðið að vera viðstaddur. Lundar-
háskóli hefur opnað útibú í Hels-
ingborg, svo eitthvað sé nefnt.
Eyrarstaður:
Alþjóðlegt aðdráttarafl
eða félagsvandi í uppsiglingu?
Eitt af stóru verkefnunum er
„0restaden“, Eyrarstaður, nýr bæj-
arhluti skammt frá brúnni. Þarna á
að rísa skrifstofuhverfi, blandað
íbúðarhúsnæði til að hindra dautt
hverfi utan slmifstofutíma. „Sú hug-
mynd að hægt sé að búa til bæ er
andvana fædd draumsýn," segir
Leif Thomsen, þar sem forsendur
fyrir að slíkt takist séu óljósar.
Hann vísar til eftirminnilegrar
danskrar reynslu frá 7. áratugnum,
þegar steinsteypubærinn Hoje Ta-
astrup var byggður og fylltist óðar
af félagslegum vanda.
„Markmiðið með Eyi-arstað er að
ná til alþjóðlegra fyrirtækja, sem
vilja liggja vel við samgöngum, og
fólksins, sem þeim fylgir," segir
Wichmann Matthiessen. „Hvar ann-
ars staðar í Evrópu er bæði mið-
bærinn og alþjóðlegur flugvöllur
nokkra kflómetra frá slíku hverfi?“
Það verði því sérlega eftirsóknar-
vert, því þar verði bæði hægt að búa
og vinna. Félagsleg vandamál muni
ekki flytja með í nýja bæinn, full-
yrðir hann, þó Thomsen minni á að
auðvitað hafi Hoje Taastrap ekki
verið byggður til að laða að sér
vanda. Slíkt gerist einfaldlega með
svona bæi.
„Eyrarsundssvæðið verður aldrei
til. Það er útópía. Það er gert úr
tveimur svæðum, tveimur ólíkum
menningarsvæðum," segir Leif
Thomsen og minnir á að mikið ójafn-
vægi rfld milli svæðanna tveggja.
Annars vegar sé um að ræða höfuð-
borgarsvæði, hins vegar þéttbýlis-
svæði, sem tilheyri annairi höfuð-
borg. Aðstaðan verði aldrei jöfn
þama á milli og heldur ekki innan
svæðisins. Sumir hlutar þess vinni á,
aðrir missi spón úr aski sínum.
Wiehmann Matthiessen er ósam-
mála. „í nútíma hagkerfi er stærð
kökunnar, sem til skiptanna er, ekki
íyrirft-am gefin, heldur skapast nýir
möguleikar á svæðinu, svo allir
verða betui- stæðir en áður.“
Orðalag fagnaðarboðenda Eyrar-
sundssvæðisins era það sama og
markaðspostular nútímans nota í sí-
fellu. Orð þeirra er vara við loft-
köstulunum eru líka þau sömu og
notuð eru um flestar nýjungar. Tím-
inn sker úr um hver hefur rétt fyrir
sér, en reynslan mun einnig verða
notuð til að meta næstu stórfram-
kvæmd: Brúna milli Sjálands og
Þýskalands, milli eyja og megin-
lands - Fehmernbrúna.
Eyrarsundsbrúin mun verða opn-
uð á næsta ári, að öllum líkindum á
miðju ári. Um er að ræða 3,5 km
jarðgöng bæði fyrir bíla og járn-
brautalestir frá Kastrup út á til-
búna eyju, sem er 4 km löng. Þaðan
tekur við 7,8 km löng brú á tveimur
hæðum yfir til Málmeyjar. Hæstu
brúarstólparnir eru 203 m háir.
Tengiliðir Danmerkurmegin eru 18
km járnbraut frá Aðaljárnbrautar-
stöðinni og 9 km hraðbraut yfir
Amager. Kostnaður er áætlaður
14,7 milljarðar danskra króna mið-
að við verðlag 1990.
Brúin mun tengja Málmey og
Lund, þar sem um hálf milljón
manna býr, við Stór-Kaupmanna-
hafnarsvæðið, þar sem um 1,5
milljónir manna búa. Frekari upp-
lýsingar er að hafa á www.or-
esund.com.
Loðdýrabú bönnuð í Bretlandi?
London. The Daily Telegraph.