Morgunblaðið - 07.03.1999, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 07.03.1999, Blaðsíða 10
10 SUNNUDAGUR 7. MARZ 1999 MORGUNBLAÐIÐ Morgunblaðið/RAX FRUMVARP til lagfa gerir ráð fyrir að friðhelgt land þjóðgarðsins á Þingvöllum verði 237 ferkílómetrar í stað 40 eins og nú er. Frumvörp um stækkun þjóðgarðsins á Þingvöllum og verndun vatnasvæðis Þingvallavatns Vilja vernd en deila um leiðir Stækkun þjóðgarðsins á Þingvöllum og verndun Pingvallavatns og vatnasviðs þess er efni tveggja frumvarpa til laga, sem vart verða afgreidd á þessu þingi, enda nýkomin fram. Ragnhildur Sverris- dóttir segir frumvörpin bæði miða að því að auka verulega vernd Þingvalla og nágrennis, en að töluverðrar óánægju hafí gætt meðal íbúa sveitarinnar sem eru ekki sáttir við þá leið sem valin er. Asíðasta ári var samið frumvarp um breytingu á lögum frá 1928 um friðun Þingvalla. í því frumvarpi var bæði fjallað um stækkun þjóðgarðsins og verndun vatnasviðs Þingvallavatns. Gert var ráð fyrir að friðhelgt land þjóðgarðsins yrði 237 ferkílómetrar í stað 40 eins og nú er og að vernd- arsvæðið yrði alls um 1.193 ferkíló- metrar. Björn Bjarnason, mennta- málaráðherra og formaður Þing- vallanefndar, sagði löngu tímabært að endurskoða lögin um friðun Þingvalla. Ekki væri gert ráð fyrir að hróflað yrði við bújörðum, sveit- arstjómir færu áfram með bygg- ingarmálefni en leyfisveitingar inn- an þjóðgarðs og verndarsvæðis yrðu í höndum Þingvallanefndar, í samræmi við samþykktar skipu- lagstillögur. íbúar lýstu hins vegar áhyggjum af því að frumvarpið gerði ráð fyrir að Þingvallanefnd fengi með samþykkt þess svo mikið stjórnskipunarvald, að sveitar- stjórnir yrðu nær óþarfar, enda þyrfti að sækja um leyfí fyrir öllum framkvæmdum til Þingvallanefnd- ar. íbúar svæðisins samþykktu meðal annars ályktun, þar sem þeir sögðust ætlast til þess að þeim yrði treyst til að lifa við almenn lands- og stjórnsýslulög eins og öðrum þegnum landsins. Eftir að frumvarpið hafði verið kynnt fyrir heimamönnum og tölu- vert um það fjallað var tekinn sá kostur að skipta því í tvennt og leggja annars vegar fram frumvarp um þjóðgarðinn sjálfan og hins veg- ar um verndun Þingvallavatns og vatnasvið þess. I frumvarpinu um þjóðgarðinn eru ítrekuð þau ákvæði laganna frá 1928 að Þingvellir við Oxará og grenndin þar skuli vera friðlýstur helgistaður allra íslend- inga, undir stjórn Þingvallanefnd- ar. Hins vegar er lagt til að þjóð- garðurinn verði stækkaður veru- lega, eins og áður er sagt. „Með því er stigið mikilvægt skref til að tryggja vemd hinnar sérstöku nátt- úru á svæðinu en jafnframt væri með samþykkt frumvarpsins lagður grunnur að mikilfenglegu útivistar- svæði fyrir landsmenn í næsta ná- grenni við stærstu þéttbýlissvæði landsins," eins og segir í athuga- semdum við frumvarpið. Frumvarpið segir friðun lands- ins vera í því skyni að varðveita ásýnd þess sem helgistaðar þjóð- arinnar og til að viðhalda eins og kostur er hinu upprunalega nátt- úrufari. Almenningur skal eiga kost á að njóta svæðisins sam- kvæmt þeim reglum sem Þing- vallanefnd setur. Gróður og villi- dýralíf á svæðinu skal vera friðað en Þingvallanefnd er þó heimilt að gera ráðstafanir til eyðingar á þeim dýrum sem ekki samræmast markmiðum friðunarinnar. Þjóð- garðurinn skal, eftir því sem Þing- vallanefnd ákveður, varinn fyrir lausagöngu búfjár og nefndin skal setja sérstakar reglur um búskap á þeim bújörðum sem eru í byggð innan þjóðgarðsins. í athugasemd- um við þessa grein segir, að þar sem hið friðhelga land sé stækkað og taki nú til lands sem nýtt hafi verið til landbúnaðar sé lagt til að Þingvallanefnd leggi mat á það hvernig hið friðhelga land skuli varið og nefndin geti sett sérstak- ar reglur um búskap á jörðum sem eru í byggð innan hins friðhelga lands. Núverandi leigutakar ríkis- jarða, sem verða innan hins frið- helga lands, hafa samkvæmt ábúð- arskilmálum sínum ákveðnar heimildir til að nýta jarðirnar til búskapar og reglur um búskap á jörðunum verða að taka mið af þessum heimildum. Frumvarpið kveður á um að óheimilt sé að gera nokkuð það sem spillt geti eða mengað vatn innan þjóðgarðsins, bæði vatn á yfirborði og grunnvatn. Vernda skuli lífríki Þingvallavatns og gæta þess að raska ekki búsvæðum og hrygning- arstöðvum bleikjuafbrigða og urr- iðastofna sem nú lifi í vatninu. Þingvallanefnd sé heimilt að setja sérstakar reglur til að framfylgja þessum ákvæðum um vatnsvernd innan þjóðgarðsins. Þá kveður frumvarpið á um að óheimilt sé að gera nokkurt jarð- rask eða reisa mannvirki innan þjóðgarðsins á Þingvöllum nema að fengnu samþykki Þingvallanefndar og tekur bann þetta m.a. til hús- bygginga, vegagerðar, lagningar raf- og símalína, borunar eftir vatni, töku jarðefna og vinnslu auð- linda úr jörðu og ræktunarfram- kvæmda. Þingvallanefnd er heimilt að binda samþykki á framkvæmd- um innan þjóðgarðsins þeim skil- yrðum sem hún telur nauðsynleg vegna friðunar. Þá er nefndinni heimilt að kaupa einstakar fasteignir, mannvirki og nytjaréttindi sem eru innan þjóð- garðsins og ekki eru í eigu íslenska ríkisins, auk þess sem nefndinni er heimilt, að fengnu samþykki for- sætisráðherra, að taka fasteignir, mannvirki og nytjaréttindi innan þjóðgarðsins eignarnámi til þess að framkvæma friðun sem lögin kveða á um. Þingvallanefnd á að semja reglu- gerð um þjóðgarðinn, verndun og meðferð hans, en forsætisráðherra staðfestir. í reglugerð má ákveða þjónustugjöld. Þá er hægt að setja tímabundnar reglur um umferð innan þjóðgarðsins og veiðar dýra og fugla innan hans, reglur um meðferð spilliefna, frárennslis og annars sem hætta er á að mengi jarðveg og/eða vatn innan þjóð- garðsins og reglur um flutning hættulegra efna og mengandi efna innan þjóðgarðsins. Stærsta grunnvatnsauðlind á Islandi Samhliða frumvarpinu um þjóð- garðinn hefur svo verið samið frumvarp undir forsjá Þingvalla- nefndar um verndun Þingvalla- vatns og vatnasviðs þess og nær það til mikillar víðáttu. í athuga- semdum með frumvarpinu segir, að nauðsynlegt sé að tryggja verndun vatnasviðs Þingvallavatns og vatns- ins sjálfs, en vatnasvið þess sé stærsta grunnvatnsauðlind á Is- landi. Vísað er til þess, að lagasetn- ing, þar sem kveðið er sérstaklega á um vernd tiltekinna vatna, vatna- sviða þeirra og lífríkis, sé ekki eins- dæmi hér á landi, samanber lög um verndun Mývatns og Laxár og lög um vernd Breiðafjarðar. „í þessu frumvarpi er lagt til að allt svæðið frá vatnaskilum í Hengli inn í Lan- gjökul verði sérstakt vatnsverndar- svæði og fellur þannig Þingvalla- vatn og mestur hluti vatnasviðs þess saman í órofa heild með hinum menningarlegu og náttúrufræði- legu minjum,“ segir í athugasemd- um. Þá er vísað til þess, að á Þing- valla- og Brúarársvæðinu ofan við Brúarfoss, sem alls er um 1.260 fer- kílómetrar, sé talið að sé um þriðj- ungur af öllu lindarvatni í byggð á Islandi. „Þessi friðun kæmi til við- bótar friðun á því landi, sem lagt er undir helgistað þjóðarinnar á Þing- völium," segir í athugasemdum og síðar, að enn sem komið er hafi ekki verið sett almenn lög um vatnsvernd hér á landi, en talið sé brýnt að setja þegar lög sem tryggi verndun vatnasviðs Þingvallavatns. I frumvarpinu segir að óheimilt sé að gera nokkuð það innan vernd- arsvæðisins sem geti spillt vatni eða mengað það, bæði yfirborðs- vatn og grunnvatn. Umhverfisráð- herra setji að höfðu samráði við hlutaðeigandi sveitarstjórnir og Þingvallanefnd nánari reglur um framkvæmd vatnsverndarinnar og geti ákveðið að jarðrask, bygging mannvirkja, borun eftir vatni, taka jarðefna og vinnsla auðlinda úr jörðu og ræktunarframkvæmdir séu háðar sérstöku leyfi hans. Ráð- herra sé einnig heimilt að binda samþykki á framkvæmdum innan verndarsvæðisins þeim skilyrðum sem hann telji nauðsynleg vegna verndunar samkvæmt lögum þess- um. Vatnsverndum skuli ekki standa því í vegi að landeigendur, ábúendur og aðrir sem þar eigi nytjarétt geti haft hefðbundin beit- ar- og búskaparafnot af nytjalandi sínu nema umhverfisráðherra telji að sú notkun leiði til þess að vatni á svæðinu verði spillt. Geti ráðherra þá ákveðið takmarkanir á beit og öðrum nytjarétti innan verndar- svæðisins. Þá er einnig að finna sérstakt ákvæði um Þingvallavatn í frum- varpinu, þar sem kveðið er á um að vernda skuli lífríki þess og gæta þess að raska ekki búsvæðum og hrygningarstöðvum bleikjuafbrigða og urriðastofna sem nú lifa í vatn- inu, líkt og í frumvarpinu um þjóð- garðinn. Tekið er fram að umhverf- isráðherra setji nánari reglur um framkvæmd verndunarinnar, þar með talið um breytingar á vatns- hæð og takmarkanir á losun úr- gangsefna og um frárennmsli og fráveitur í vatnið. Telji ráðherra að slík losun í Þingvallavatn samrým- ist ekki verndun vatnsins getur hann bannað hana. Ákvarðanir þessar skal ráðherra taka að höfðu samráði við hlutaðeigandi sveitar- stjórnir og Þingvallanefnd. Þá seg- ir, að þrátt fyrir ákvæði laga um lax- og silungsveiði sé óheimilt án leyfis umhverfisráðherra að stunda fískirækt eða fiskeldi í eða við Þing- vallavatn.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.