Morgunblaðið - 13.04.1999, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 13. APRÍL 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
Verðlækkun fer illa í grásleppuveiðimenn
Tilbúnir að
hætta veiðum
DRÆM veiði hefur verið á grá-
sleppuvertíðinni á Norður- og
Norðausturlandi, sem hófst 20.
mars sL, og markaðshorfur ekki
góðar. Vegna birgða frá fyrra ári og
verðlækkana á mörkuðum hafa
sumir framleiðendur tilkynnt við-
skiptavinum sínum að frá og með
morgundeginum eða eftir hann
verði verðið 35 þúsund krónur fyrir
hverja tunnu af söltuðum grá:
sleppuhrognum í stað 41 þús. kr.. í
orðsendingu Landssambands smá-
bátaeigenda til grásleppuveiði-
manna um helgina eru veiðimenn
hvattir til að selja ekki tunnu af
söltuðum grásleppuhrognum á
minna en 41 þús. kr. eða sama verði
og gilti á síðustu vertíð og gengið
var út frá þegar vertíð hófst í mars.
Tónninn í grásleppuveiðimönnum
er á sömu lund.
Grásleppuveiðimenn á Bakkafírði
funduðu um málið á laugardag og
samþykktu 17 fundarmenn með öll-
um greiddum atkvæðum að gefa
kaupendum kost á að endurskoða
ákvörðunina um tilkynnta verð-
lækkun. Fundarmenn gáfu kaup-
endum frest til morgundagsins en
annars lögðu þeir til að öllum grá-
sleppuveiðum yrði hætt enda
rekstrargrundvöllur brostinn. Auk
þess hvatti fundurinn alla aðra
veiðimenn til að fara að dæmi
þeirra. Fundur grásleppuveiði-
manna á Húsavík komst að ámóta
niðurstöðu í gær en þar undirrituðu
11 grásleppuveiðimenn sams konar
samþykkt.
Verðlækkunin mælist
illa fyrir
I fyrra var afli Islendinga samtals
6.500 tunnur af grásleppuhrognum
sem var það lakasta í mörg ár. Með-
altalið er 10.500 tunnur sl. 10 ár en
var 13.400 tunnur 1997. Um 520 til
540 bátar hafa haft heimild til að fá
leyfi til veiðanna en undanfarin ár
hafa um 380 til 390 leyfanna verið
notuð.
Að sögn Arnar Pálssonar, fram-
kvæmdastjóra Landssambands
smábátaeigenda, má gera ráð fyrir
að á annað hundrað báta hafi hafið
veiðar fyrir norðan og austan að
þessu sinni en þess ber að geta að
veiðitímabilið hefst ekki fyrr en 20.
apríl fyrir sunnan. Tímabilið er þrír
mánuðir á hverju svæði og sagði
Öm að samtals hefði verið samið
um sölu á 5.000 tunnum fyrir 41
þús. kr. tunnuna.
„Þetta hefur verið ósköp lélegt og
ótíð alveg skelfileg,“ sagði Bragi
Sigurðsson, formaður grásleppu-
nefndar LS, um veiðarnar hjá bát-
unum á Húsavík, sem em alls 14 til
15. „Ég held að sá sem hefur fengið
mest hafi fengið um 12 tunnur en ég
er kominn með 10 tunnur. Hins veg-
ar er verðið ofarlega í hugum
manna og einhugur er um að sam-
þykkja ekki þessa lækkun því engar
forsendur eru fyrir henni. Þeir eru
að bjóða hrognin á mikið lægra
verði en Danir era að selja inn á
sama markað."
Bragi sagði að í bréfi frá Strýtu á
Akureyri kæmi fram að verðlækk-
unin næði til hrogna sem bærast
eftir 13. apríl en hjá Ora í Kópavogi
væri miðað við 14. apríl. Hins vegar
væri orðalagið þannig að ekki væri
víst að boðuð verðlækkun héldi,
verðið gæti haldið áfram að lækka.
„Ef við tökum þessu halda þeir bara
áfram. Menn vora ginntir af stað
með 41 þúsund króna tilboði en það
veiðir enginn fyrú- 35 þúsund. Menn
taka frekar upp enda ekki hægt að
fá menn til að vinna kauplaust.“
Bragi sagði að ástandið væri
slæmt og aðgerða væri þörf. „Menn
hafa heldur engan þorsk. Hægt er
að hrópa á viðbætur í rækju og
loðnu en ekki er hægt að sjá af
nokkram kílóum íyrir þennan báta-
flokk til að menn hafi lifíbrauð af
þessu. Þegar ástandið er svona teldi
maður eðlilegast að menn gætu snú-
ið sér að öðru og fiskað en þessir
bátar era með skertan kvóta vegna
þess að þorskur og grásleppa ganga
á sama tíma og menn verða að velja.
Þeir sem völdu grásleppuna á við-
miðunaráranum sitja eftir með
miklu minni kvóta en annars hefði
verið. Með framsalinu á seinni áram
hafa menn sem vora með þokkaleg-
an þorskkvóta keypt sig inní þetta
til að afla sér reynslu því þetta fer í
kvóta. Ekki bætir úr skák að inn-
lendu verksmiðjurnar kaupa hrogn
á mörkuðunum og hæla sér af því að
fá tunnuna á 14 þúsund krónur en
ekki er hægt að taka á þessu því um
er að ræða meðafla hjá mönnum."
Sjálfhætt
Eðvald Daníelsson á Hvamms-
tanga sagði að veiðin hefði verið
slök, útlitið væri ekki gott og sjálf-
hætt væri ef verðið lækkaði.
„Ég er nýbúinn að leggja og fer
að taka upp. Ég hef einu sinni kom-
ist í hluta af þessu og er kominn
með í eina tunnu. Ég lagði fyrstu
trossurnar 2. apríl en veðrið hefur
verið vitlaust og því hef ég ekki
komist í þetta. En vegna verðlækk-
unarinnar tek ég bara upp.“
Eðvald sagði að mikil umræða
hefði verið í gangi þess efnis hvort
ætti að byrja þegar boðið var 41
þús. kr. fyrir tunnuna. „Með hálfum
huga fóram við með nokkrar tross-
ur og lögðum þær en ég var rétt bú-
inn að koma í tunnuna þegar hringt
var í mig og sagt að ákveðin hefði
verið lækkun upp á sex þúsund
krónur. Þá er ekki um annað að
ræða en taka upp því ég hef ekki
fyrir kostnaði. Útlitið er heldur ekki
sérstaklega gott hérna fyrir norðan.
Ég frétti af trillu sem fékk í þrjár
tunnur í 50 net norður með Strönd-
um en það er lang besta sem ég hef
heyrt eftir fjögurra daga legu. En
mikill kostnaður liggur í þessu.
Þessir bátar era með net fyrir þrjár
milljónir að nývirði en um þriðjungi
er skipt út á hverju ári og því er
sjálfhætt. Auk þess era menn mjög
ósáttir með þessa hegðun hjá kaup-
endum, að gefa út verð sem heldur
ekki fram á fyrsta drátt.“
Fylgjum hinum
Júlíus Magnússon í Ólafsfirði tók í
sama streng og aðrir viðmælendur.
„Þetta hefur gengið treglega,
verið mjög dapurt yfirleitt. Bæði
hefur tíðarfarið verið óvenju slæmt,
stanslausar norðan- og norðvestan-
áttir, og veiðin gengið mjög illa.“
Fjórir bátar hafa verið á grá-
sleppu í Ólafsfirði og jafnmargir á
Grenivík og boðuð verðlækkun hef-
ur farið illa í þá eins og aðra, að
sögn Júlíusar. „Komin er fram sam-
þykkt að austan og frá Húsavík um
að menn dragi upp verði verðið ekki
endurskoðað. Menn á svæðinu
hérna hafa verið að tala sig saman
og verði þessu neytt upp á okkur
era menn tilbúnir að draga upp og
hætta. Það er vonlaust að gera út á
þetta með boðuðu verði, 41 þúsund
er algjört lágmark.“
Nýtt sölufyrirtæki stofnað?
Áki Guðmundsson á Bakkafirði
sagði að bátaflotinn sem fékk skell í
fyrra vegna mikillar verðlækkunar
og takmarkaðrar veiði hefði orðið
fyrir gífurlegum tekjumissi og útlit-
ið væri ekki bjart. „Þegar tunnan er
komin í 35 þúsund krónur er borð-
leggjandi að útgerðin gengur ekki
með þrjá karla á.“
Að sögn Áka hafa menn hugleitt
stofnun nýs sölufyrirtækis. „Menn
hafa veralega velt því fyrir sér
hvort ekki væri möguleiki á að
hrogn yrðu ekki boðin til sölu nema
í gegnum einn aðila.“
Reuters
SHINl’ARO Ishihara eftir borgarstjórnarkosningarnar á sunnudag.
Þjóðernissinni
kjörinn borgar-
stjóri Tókýó
Tókýó. Reuters.
HÖRÐUM kosningaslag um emb-
ætti borgarstjóra Tókýóborgar lauk
á sunnudag með sigri þjóðernissinn-
ans Shintaro Ishihara, sem er þekkt-
ur fyrir mjög gagnrýna afstöðu til
Bandaríkjanna og vera bandarískra
hermanna í Japan. Sigur Ishiharas
setur forsætisráðherrann Keizo
Obuehi og flokk hans, Frjálslynda
lýðræðisflokkinn, í vanda.
Ishihara fékk 29,6% atkvæða, vel
yfir þeim 25% sem eru lágmarkið til
að kosningin geti talizt bindandi eftir
eina umferð. 19 manns kepptust um
embættið og sá sem kom Ishihara
næstur fékk nærri helmingi minna
fylgi en sigurvegarinn.
Helzta slagorð Ishiharas í kosn-
ingabaráttunni var „Sú Tókýó sem
getur sagt nei“, en það vísar til titils
bókar sem hann skrifaði árið 1989,
þar sem hann hvetur til þess að Jap-
an taki upp sjálfstæðari utanríkis-
stefnu. Ishihara sat áður á þingi fyr-
ir Frjálslynda lýðræðisflokkinn
(LDP) og sat um skeið í ríkisstjórn-
inni. Sonur hans er þingmaður og í
forystusveit flokksins.
Kjósendur langþreyttir á
úrræðaleysi ráðamanna
Sumir fréttaskýrendur telja skýr-
inguna á hinu mikla fylgi Ishiharas
þó síður liggja í þjóðernissinnuðum
áróðri; málið snúist miklu frekar um
efnahag landsins og tiltrú lands-
manna á ráðamönnum.
„Þetta þýðir ekki að kjósendur séu
þjóðernissinnar, heldur era þeir
orðnir langþreyttir á þeirri pattstöðu
sem einkennt hefur stjórnmálaá-
standið og kjósa frekar mann sem
talar tæpitungulaust," sagði Shigen-
ori Okazaki, stjómmálaskýrandi hjá
fjármálafyrirtækinu Warburg Dillon
Read, í samtali við Reuters.
Scotland
Yard á
netið
London. Reuters.
BRESKA rannsóknarlögregl-
an, Scotland Yard, hefur tekið
Netið í þjónustu sina við að
hafa uppi á afbrotamönnum.
Verða birtar myndh- af þeim á
síðu lögi-eglunnar yfir eftir-
lýsta menn og aðrar upplýs-
ingar.
Um 200.000 manns skoða
síður Scotland Yard á mánuði
hverjum og talið er víst, að
þeim muni ekki fækka þegar
þar verða birtar myndir af
eftirlýstum mönnum eða al-
menningur beðinn að veita
upplýsingar, sem orðið gætu
til að leysa afbrotamál, allt frá
morðum til rána.
Beðið um
upplýsingar
Á síðu Scotland Yard í gær
var skýrt frá átta málum og
birtar myndir af tveimur
mönnum og ein teikning. Var
meðal annars beðið um upp-
lýsingar um mann, sem er
grunaður um að hafa myrt
sænskan ferðamann, og um
annan, sem er sagður hafa
rænt sínum eigin syni.
Hugmyndina sóttu Bretar
til alríkislögreglunnar í
Bandaríkjunum, sem hefur
notað Netið í þessum tilgangi
með góðum árangri. Reyndi
Scotland Yard fyrst fyrir sér
með einni auglýsingu á Net-
inu og hún leiddi strax til
þess, að maður, sem er grun-
aður um fjöldamorð, var
handtekinn. Slóðin er: http://
www.met.police.uk, og hjá
FBI: http://www.fbi.gov.
Danir tortryggnir
á hugmyndir Prodis
Kaupmaiinaliöfn. Morgunblaðið.
ROMANO Prodi nýút-
nefndur forseti fram-
kvæmdastjórnar Evr-
ópusambandsins hefur
viðrað hugmyndir sínar
um að litlu ESB-löndin
geti ekki búist við að
halda fulltrúa í fram-
kvæmdastjóminni í
stækkuðu ESB. Þeim
hefur verið illa tekið í
Danmörku og skoðana-
munurinn sem þar
kemur fram er vís-
bending um átök, sem
gætu orðið í framtíð-
inni um þróun ESB.
Það hefur aldrei far-
ið leynt að eins og
flestir ítalskir stjórnmálamenn er
Prodi ekki aðeins einlægur ESB-
sinni, heldur stefnir hann á sam-
bandsríki Evrópu, ekki á Evrópu
þjóðanna eða aðrar lausmótaðri
hugmyndir á Norðurlöndum, þar
sem flestir taka því fjarri að hug-
leiða evrópskt sambandsríki. Á
norðurslóðum er þessi tilhneiging
Prodis og landa hans talin stafa af
vantrú á ítalska ríkið, meðan trú á
þjóðríkið er sterk í Norður-Evrópu.
í nýlegu viðtali við Financial
Times reifar Prodi hugmyndir um
starfsvið sitt. Þar kemur fram að
hann ætlar sér sterk tök, því hann
leggur áherslu á að ef löndin ætli að
tilnefna duglitla fulltrúa í fram-
kvæmdastjórnina þá sé það skylda
hans að hafna þeim, en reyndar álít-
ur hann að þeir tímar séu liðnir að
tilnefndir séu menn, sem þurfi að
losna við af heimavelli.
En Prodi talar
einnig um að fram-
kvæmdanefndin eigi
ekki aðeins að vera
skrifræðisvald, heldur
móta „sameiginlega
evrópska sál“, pólitíska
Evrópu, sem með sam-
eiginlegri mynt sé
komin handan Evrópu
þjóðríkjanna. Þetta sé
viðfangsefni fram-
kvæmdanefndarinnar,
ekki að skapa atvinnu í
Evrópu. í framhaldi af
þessu talar hann um að
stækkun ESB sé meg-
inviðfangsefni og kem-
ur þá að því viðkvæma
máli um skipun framkvæmdastjórn-
ar í ESB með 25-30 ríkjum. Það sé
erfitt, en þó gjörlegt að stýra 20
manna framkvæmdastjóm eins og
nú, en 25-30 manna stjórn sé óvið-
ráðanleg. Og það gangi heldur ekki
að halda fast við neitunarvald ein-
stakra landa í svo stóru ESB.
„Prodi fær ekki
atkvæðið mitt“
Það eru þessi síðustu ummæli,
sem hafa valdið úlíúð í Danmörku,
þar sem fulltrúar helstu flokkanna
höfnuðu þessari skoðun Prodis í
samtali við Berlingske Tidende í
kjölfar viðtalsins við Prodi. Jakob
Buksti formælandi Jafnaðarmanna-
flokksins í ESB-málum segir skoð-
anir Prodis áhugaverðar, en óvitur-
legt sé af honum að viðra þær, enda
hvorki hlutverk Prodis né fram-
kvæmdastjórnarinnar að ákveða
stærð framkvæmdanefndarinnar og
neitunarvald.
Charlotte Antonsen formælandi
Venstre ráðleggur Prodi að sýna
meiri auðmýkt í starfi sínu og hann
verði að tala í öðrum tón um litlu
löndin í ESB. Og miðað við þá miklu
áherslu, sem bæði Göran Persson
forsætisráðherra Svía og hinn
danski starfsbróðir hans Poul Nyr-
up Rasmussen hafa lagt á atvinnu-
sköpun fellur þessi endurskilgrein-
ing Prodis á starfi framkvæmda-
stjórnarinnar tæplega í góðan jarð-
veg þar.
„Prodi er sambandsríkjasinni og
ég mun ekki ljá honum atkvæði
mitt,“ sagði danski Evrópuþing-
maðurinn og ESB-andstæðingurinn
Jens Peter Bonde í samtali við
sænska útvarpið strax og útnefning
Prodis lá fyrir. Vísast hefði tilnefn-
ing Prodis og þýðing hennar verið
rædd meira ef ekki kæmi til stríðið í
Kosovo. Með sambandsríkjasinna í
forsvari stefnir í að þau ríki, sem
ekki aðhyllast þá stefnu, muni þurfa
að láta meira til sín taka ef forset-
inn mun nota aðstöðu sína til að
hlaða undir sannfæringu sína um
þróun ESB, því hann er vissulega
ekki sá eini sem er þessarar skoð-
unar.