Morgunblaðið - 13.04.1999, Page 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 13. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Karlakóra-
kúltúr
LISTIR
„Á TÓNLEIKUNUM á laugardag söng kórinn ákaflega vel, - af mikilli sönggleði og krafti," segir meðal
annars í dómnum.
TOIVLIST
Vfðistadakirkja
KÓRTÓNLEIKAR
Karlakór Reykjavi'kur flutti íslensk
og erlend sönglög. Einsöngvari Loft-
ur Erlingsson, hljóðfæraleikarar
Anna Guðný Guðmundsdóttir,
Krystyna Cortes, Eggert Pálsson,
Ólafur Hólm og Mikael Óskarsson.
Friðrik S. Kristinsson stjórnaði.
Laugardag kl. 17.
ENN er komið vor, og kórar
landsins að sýna afrakstur vetrarins.
Karlakór Reykjavíkur, undir stjóm
Friðriks S. Kristinssonar, söng sína
fyrstu vortónleika að þessu sinni í
Vídalínskirkju á laugardag. Píanó-
leikari með kómum var Anna Guðný
Guðmundsdóttir, en aukahljóðfæra-
leikarar í þætti úr Carmina burana
eftir Carl Orff vom Krystyna
Cortes, Eggert Pálsson, Ólafur
Hólm og Mikael Óskarsson. Verk-
efnavalið að þessu sinni var hefð-
bundið, - íslensk og norræn karla-
kórslög, þar á meðal nokkur iög sem
urðu afar vinsæl á sínum tíma í
flutningi Guðmundar Jónssonar með
kómum um miðjan sjötta áratuginn,
þegar Sigurður Þórðarson stjómaði
enn kómum. Þetta era lögin
Norronafolket eftir Grieg, Agnus dei
eftir Bizet og Hraustir menn eftir
Romberg, - en kórinn hefur nýverið
gefið út geisladisk með mörgum
þessara gömlu vinsælu laga í upp-
haflegum hljóðritunum.
A dögunum varð gagnrýnandi
áheyi-andi að heitum umræðum um
íslensku karlakóramenninguna,
verkefnaval kóranna og söng. Þar
snerist umræðan annars vegar um
íhaldssemi í verkefnavali og það að
allt of sjaldan er bryddað upp á nýj-
ungum og hins vegar hinar gríðar-
legu vinsældir sem kórarnir njóta.
Annar taldi að verkefnavalið myndi
ganga af þessu fyrirbæri dauðu, en
hinn hélt því fram að það væri söng-
urinn sem skipti máli, ekki lögin. Er
hægt að fullyrða að íhaldssamt verk-
efnaval dragi tónleikagesti að karla-
kóranum, þ.e. að fólk komi til að
heyra gömlu góðu lögin einu sinni
enn, eða er það íþróttin að syngja
sem laðar að. Vissulega er verkefna-
val kóranna afar íhaldssamt og eins-
leitt, og hægt er að reikna með því
að að minnsta kosti níutíu prósent
laganna sem sungin era hafi verið
flutt á tónleikum síðasta áratuginn.
Akveðið hefðbundið eða klassískt
karlakóra „repertoir" er til staðar; -
þar era íslensku lögin efst á blaði,
svo og norræn karlakóralög, óp-
erakórar, negrasálmar, og svo síð-
ustu árin atriði úr söngleikjum og
dægurtónlist. Þetta repertoir
þekkja tónleikagestir og trúlega
koma margir á tónleika gagngert til
að hlusta á það. Hins vegar kemur
fólk ekki síður á tónleika til að
hlusta á góðan söng - og það hlýtur
að vera einhvers virði skyldi maður
ætla. I tilfelli Kai'lakórs Reykjavík-
ur er það mikils virði, því kórinn
hefur verið í stöðugri framför síð-
ustu misserin.
A tónleikunum á laugardag söng
kórinn ákaflega vel, - af mikilli
sönggleði og ki'afti. Hljómur kórsins
er virkilega góður; - á tímabili virt-
ist sem mikil fjölgun í kómum ætl-
aði að verða honum um megn, - en
nú hefur ræst úr og samhljómurinn
að verða mjög þéttur og jafn. Ein-
staka raddir eru skínandi góðar; -
bassaraddimar era ákaflega falleg-
ar, ekki síst annar bassi sem naut
sín vel í einsöngsstrófum sínum.
Fyrsti bassi og annar tenór era
traustir innviðir - syngja mjúkt og
hreint og fyrsti tenór er reglulega
bjartur og góður. Friðrik S. Krist-
insson hefur lagt mikla vinnu í mús-
íkalskan söng kórsins; dýnamík,
hendingamótun, öndun og slíkt, og
það skilar sér í fallega mótuðum
söng. Og vissulega er meira gaman
að heyra gömlu góðu lögin svona fal-
lega sungin.
Vorljóð settu svip sinn á efnis-
skrána; tónleikamir hófust á þrem-
ur erlendum vorlögum. Vakir aftur
vor í dölum var frábærlega sungið,
með fallega mótaðri dýnamík.
Fuglavísur Jóns Leifs vora fantavel
sungnar. Hvað skyldi þessi þjóð
hafa þekkt eftir Jón Leifs, áður en
farið vai' að vekja tónlist hans til lífs
á ný, ef karlakórarnir hefðu ekki
margsungið Siglingavísur, Dýi’avís-
ur og Fuglavísur? Stemmur Jóns
Asgeirssonar voru prýðilega fluttar,
Blómarósir hans enn betur. Loftur
Erlingsson söng næstu fjögur lög
með kórnum, fyrst Nótt, og svo þau
þrjú sem fyrr vora nefnd. Það fer
ekki hver sem er í sporin hans Guð-
mundar Jónssonar, - og enginn
hægðarleikur að syngja óið langa í
upphafi þriðja erindis Hraustra
manna án þess að anda. Þá íþrótt
hefur sennilega enginn leikið eftir
Guðmundi. Loftur söng hins vegar
afar fallega, ekki síst lag Griegs um
norræna fólkið og Agnus dei. Það er
nú einhvern veginn þannig með
Hrausta menn, að þegar maður er
búinn að uppgötva hvað textinn er
vandræðalega lélegur, verður lagið
ekki samt og síst þessara laga til
þess fallið að vera að draga það upp
úr glatkistunni, nema til að hlusta á
tilþrifm hjá Guðmundi forðum. Lag
Sibeliusai' Því er hljóðnuð þýða
raustin var feiknar fallega sungið og
listrænt útfært. Framlegasta
„breikið" í efnisskránni var öragg-
lega að heyi'a lag Páls Isólfssonar
Þér landnemar, svo samgróið kórn-
um er lag Sigurðar Þórðarsonar við
þetta ljóð Daviðs Stefánssonar. Síð-
ustu tvö atriðin á efnisskránni verða
líklega að teljast utan við hið alhefð-
bundnasta karlakórarepei'toir, þótt
kórinn hafi sungið annað þeirra að
minnsta kosti nokkram sinnum áð-
ur. Þetta voru atriði úr Carmina
burana eftir Carl Orff, Si puer cum
puellula og In taberna. Söngur kórs-
ins í þessum lögum var frábær, með
í seinna atriðinu, drykkjuvísunni,
vora tvö píanó og þriggja manna
slagverk. Það vai- mikið klappað og
hrópað eftir þennan glæsilega flutn-
ing. Hljóðfæraleikarar kórsins voru
fínir, mest mæddi á Önnu Guðnýju
sem lék með í mörgum laganna.
Að líkindum ráðast vinsældir
karlakóranna hvorki af verkefnaval-
inu einu saman, né söngnum einum
sér. Þetta hlýtur að vera samspil
beggja þátta. Þeir eru þó jafnvel
fleiri. Karlakóramenning á Islandi
er kúltúr sem stendur á gömlum
merg, - hann er sérstakur og ber að
líta á hann sem sérstakan. Þetta er
fyrirbæri sem stendur eiginlega ut-
an við hefðbundið tónleikahald, er
heimur útaf fyi'ir sig. Þar er mikil
stemmning sem sjaldgæft er að
finna á öðrum tónleikum, og þar
skapast sérstakt samband milli
flytjenda og hlustenda, sem líka er
sjaldgæft að finna á öðram tónleik-
um. Þegar vel er sungið, eru karla-
kórstónleikar hin besta skemmtun,
og þegar best lætur geta þeir verið
mikil músfkupplifun.
Bergþóra Jónsdóttir
Eftir atvikum
Gísl í Breiðholti
BÆKUR
Skáldsaga
LILJULEIKHÚSIÐ
eftir Lulu Wang. Mál og menning
1998 - 471 bls. Sverrir Hólmarsson
þýddi.
LULU Wang byggir skáldsögu
sína Liljuleikhúsið á eigin reynslu
og segir frá fjórum árum í lífi ungr-
ar stúlku í Kína á árunum
1971-1974 þegar menningarbylt-
ingin illræmda er í algleymingi.
Hörmungamar sem stúlkan verður
vitni að og uppliíír sjálf eru að von-
um skelfílegar og til marks um
botnlaust óréttlæti harðstjómar.
Ognir menningarbyltingarinnar
era í senn aðalatriði bókarinnar og
bakgrannur þroskasögu Lian og
gelgjuskeiðs. Þroski Lian speglast
að hluta í vináttusamböndum henn-
ar; framan af við kennara hennar
tvo, öldunginn Qin og búddamunk
Mikið úrval af
fallegam
rúmfatnaði
Sk«>lavörðustíg 21, Hitykjavík, sími 551 4050
sem gengur undir nafninu
Mannætan. Seinni helmingur bók-
arinnar snýst síðan um vináttu
hennar og Kim, skólasystur af
lægri þrepum þjóðfélagsins.
Markmið Wang með Liljuleik-
húsinu virðist í megindráttum tví-
þætt: að varpa ljósi á aðstæður
fólks við sögulegar aðstæður og að
segja (dæmi)sögu af persónulegum
þroska. Þessir þættir spegla hvor
annan og er gert skil í atvikssögum
sem er helsta byggingarefni sög-
unnar.
Sumar atvikssögumar (minn-
ingabrot Wang?) era þokkalegar í
sjálfu en flestar era þær fyrirsjá-
anlegar og lausar við allan fram-
leika. Nær allar gegna þær því (að-
al)hlutverki að afhjúpa heimsku og
fantaskap stjómvalda og illsku
kommúnismans. Ognarstjórnin el-
ur af sér svikara og tækifærissinna
sem skirrast ekki við að kæra ná-
granna sína og jafnvel nánustu
fjölskyldu fyrir borgaralega þanka,
þann hræðilega glæp.
Enginn efast um grimmd og
heimsku menningarbyltingarinnar:
Hún sundraði fjölskyldum, gróf
undan samfélagsgerðinni og allri
hagkvæmni m.a. með því að senda
menntamenn út á akrana og í end-
urhæfíngarbúðir. Þá var krafist sí-
felldra sögufalsana til að upphefja
leiðtogann, Maó Zedong, eða „Föð-
urinn, Móðurina, Ástmanninn og
Ástkonuna í einni persónu". En
klisjukenndar og stundum bama-
legar atvikssögur standa ekki und-
ir 470 síðna „alvarlegri" skáldsögu.
Vináttusambönd Lian lifna
aldrei við á blaðsíðunni. Þannig er
sambandið við Mannætuna enn ein
klisjan um nemandann og djúp-
vitra lærifóðurinn og tilburðir höf-
undar til að glæða það merkingu
fyrir söguna era máttlausir. Sama
má segja um tilraunir til að gera
vináttu Lian og Kim, sem era hvor
af sinni stéttinni, að einni allsherj-
ar dæmisögu um persónuþroska og
baráttu mannsins við bákn hins
illa.
Það er augljóst á niðurlagi bók-
arinnai' að Wang hefur ekki haft
nógu skýrar hugmyndir um hvem-
ig bók hún vildi semja: I skóla-
ferðalagi á eynni Mira leysist frá-
sögnin upp í allfáránlega atburði
sem minna einna helst á kvikmynd
Brace Lee I auga drekans (eða
eitthvað í þá veru) og reyfara
Agötu Christie, Tíu litla negra-
stráka. Öldungis vanmáttug tilraun
til að bæta inn í söguna „vest-
rænni“ spennu á elleftu stundu.
Ekki er ástæða til að gera athug-
semdir við þýðinguna. Hún er
greinilega vönduð, málfarið prýði-
legt og frágangur allur er með
ágætum. En er þörf á því að eyða
kröftum afbragðs þýðanda og
púðri í doðrant sem hefur lítið ann-
að fram að færa en að staðfesta
staðlaðar hugmyndir vestrænna
um Kína, Kínverja, kínverska
menningu og byltingar?
Geir Svansson
LEIKLIST
Aristófanes,
leikfélag Fll
GÍSL
eftir Brendan Behan í þýðingu Jónas-
ar Árnasonar. Leikstjóri: María
Reyndal. Aðstoðarleikstjóri: Herdís
U. Valsdóttir. Ljósamaður: Stefán M.
Haraldsson. Hljóð: Jóhann K. Guð-
mundsson. Búningar og lcikmynd:
Guðný Rúnarsdóttir, Þórey M.
Ómarsdóttir, Iðunn Anderssen, Sara
Gunnarsdóttir, Ingibjörg Guðmunds-
dóttir. Leikendur: Nanna B. Rúnars-
dóttir, Sigurþór H. Gústafsson, Elín
H. Hjartardóttir, Ásgrímur M. Frið-
riksson, Ása Baldursdóttir, Eva D.
Jóhannesdóttir, Hafþór B. Jóhanns-
son, Dóra Valsdóttir, Jónina K. Guð-
mundardóttir, Baldur Þ. Gísladóttir,
Sandra Guðmundardóttir, Eyrún H.
Káradóttir, Erna Lóa Guðmundsdótt-
ir, Eva M. Sigurbjörnsdóttir, Unnur
K. Guðmundsdóttir, Elínóra Ó. Harð-
ardóttir og Inga B. Andrésdóttir.
Frumsýning í hátíðarsal FB 10. apríl.
FÉLAGAR í Aristófanes segja í
leikskrá að Gísl sé rómantískt-gam-
an-söng-drama-dans-stríðsleikrit og
era þar ekki fjarri því að hitta
naglann á höfuðið. Þó gleyma þau
því sem mestu skiptir í Gísl og þau
vita mætavel af, en það er ádeilan.
Hér flettir írinn Brendan Behan of-
an af forheimsku stríðsreksturs yf-
irhöfuð og þeim boðskap kemur
leikhópurinn nokkuð vel til skila.
Leikhópurinn og leikstjórinn hafa
kosið að setja verkið upp í miklu ná-
vígi við áhorfendur með því að
stúka af hluta hátíðarsalarins í FB.
Þetta er snjallræði því áhorfendur
verða sumir jafnvel að beinum þátt-
takendum í því sem fram fer og þeir
verða líka fyrir þeirri mögnuðu inni-
lokunarkennd sem rennur eins og
rauður þráður um leikritið. Hér era
allir fangar þótt þeirra sé ekki gætt
með alvæpni. Irarnir í þessu verki
era fangar blóði drifínnar þjóð-
rembu og trúarofstækis, þeirra
tveggja hvata sem skapað hafa
mannkyni mest böl í allri sögu þess.
Þetta er því sýning sem ber í sér
beina skírskotun til þess sem er að
gerast þessa dagana á
Balkanskaga. Sjálf uppfærslan era
sú besta sem ég hef séð hjá þessu
leikfélagi, sem eins og gefur að
skilja, starfár af mismiklum þrótti
frá ári til árs. Leikmynd, búningar
og leikmunir hæfa vel, þótt ekki sé
miklu til að tjalda, og leikendur allir
standa sig með ágætum og ná að
skapa sýningu sem aldrei dettur
niður, er fyndin, spaugileg, grá-
glettin og harmþrangin til skiptis.
Það er talsvert afrek hjá ungu fólki
sem stendur á byrjunarreit í leik-
listinni.
Nanna Björk Rúnarsdóttir hefur
skýra og góða framsögn og nær að
túlka talsverða tilfinningalega
breidd sem Meg og Sigurþór Hjalti
Gústafsson veldur einnig hlutverki
Pats vel. Hann er skýrmæltur og
hefur góða (söng)rödd. Ekki má
heldur gleyma Emu Lóu Guð-
mundsdóttur sem stal senunni hvað
eftir annað með söng og leik sem al-
deilis sannfærandi Miss Gilchrist.
En þessi sýning er fyrst og fremst
sigur liðsheildarinnar og leikstjóra
sem hefur unnið gott verk með ein-
beittum og samstilltum hópi.
Guðbrandur Gíslason