Morgunblaðið - 13.04.1999, Blaðsíða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 13. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
„Verðum áfram
til fyrirmyndar“
Friðrik Pálsson er nú seztur í stól stjórn-
arform anns SIF hf. eftir óvænt starfslok
hjá SH. Friðrik hefur starfað í aldar-
fjórðung að útfiutningi sjávar afurða,
fyrst 12 ár hjá SIF og síðan 13 hjá SH.
Hjörtur Gíslason ræddi við Friðrik um
SIF, við skilnaðinn við SH, stöðu físk-
vinnslunnar og út flutningsfyrirtækjanna
og útrás íslenzkra fyrir tækja.
FRIÐRIK Pálsson á skrifstofu forstjóra SH. Á borðinu fyrir framan hann er
smástytta af asna, en Friðrik á íjölbreytt safn af slikum styttum.
AÐ leggst mjög vel í mig
að takast á við stjómarfor-
mennsku í SÍF. SÍF er fé-
lag, sem ég þekki vel frá
því ég starfaði þar og hef haft mikl-
ar taugar til síðan. Sá tími sem ég
vann þar var afar skemmtilegur
kafli í lífi mínu, fyrst sem skrifstofu-
stjóri í 4 ár og síðan 8 ár sem fram-
kvæmdastjóri. Ég hef fylgzt vel
með félaginu alla tíð síðan og haldið
sambandi við ágæta kunningja,
bæði í kaupendahópnum og eins
meðal starfsmanna og framleið-
enda. Þess vegna er skemmtilegt að
kynnast því upp á nýtt,“ segir Frið-
rik Pálsson.
„Meðan ég var hjá SH fylgdumst
við líka með breytingum á rekstri
SIF og ágætum gangi félags ins.
Meðal annars vegna þess ákváðum
við hjá SH að fjárfesta verulega í
SIF á síðasta ári. SH er nú annar af
tveimur stærstu eigendum félags-
ins. Við fórum fyrst og fremst í
þessa fjár festingu vegna þess að
við höfðum trú á því að þama væri
félag í svipuðum rekstri og við sjálf-
ir, rekstri, sem við þekktum. Þess
vegna væri æskilegt að taka þátt í
vextinum með þeim.
Breytt form
Ég kem auðvitað að SÍF nú í
breyttu formi frá því sem var, þegar
ég kvaddi það á sínum tíma. A þeim
13 árum sem liðin eru síðan hafa
orðið miklar breytingar í öllu rekstr-
arumhverfi hér á landi með tilkomu
verðbréfamarkaðsins og reyndar
hefur orðið gjörbreyting á við-
skiptaumhverfínu í heild. Á fyrstu
árum mínum hjá SÍF og reyndar
einnig hjá SH einkenndist starfið í
útflutningsfélögunum SIF, SH og
gamla Sambandinu að verulegu leyti
af hagsmunagæzlu fyrir framleið-
endur, ekki síður en markaðsstarf
semi. Það var mikill tími, sem fór í
það. Það voru mikil átök um fisk-
verð, en þá var Verðlagsráðið sáluga
við lýði og Verðjöfnunarsjóður,
stöðugar gengisfellingar og þráset-
ur yfir öllu saman og fund ir með
ráðherrum og ríkisstjómum fram á
nætur til þess að hnýta alla lausu
endana. Það má segja að rekstur
fyrirtækjanna, bæði sjávarútvegs-
fyrirtækja og útflutningsfyrirtækja,
hafi verið slagur um það að bjarga
hverri viku, fremur en að verið væri
að byggja upp til langs tíma.
Þó er ljóst að útflutningssamtök-
in,sem svo voru kölluð þá, voru
dæmi um félög, sem gátu þó leyft
sér það annað veifið að horfa svolít-
ið lengra fram í tímann og gera ein-
hverjar áætlanir, sem voru heldur
raunhæfari en hjá félögunum héma
innan lands, meðal annars vegna
þess að stór hluti af starfsemi
þeirra fór fram erlendis. Þau vom
því í erlendu rekstrammhverfi, en
ekki að öllu leyti í því umróti sem
einkenndi Island á þessum áram.
Sannleikurinn er sá að rekstrar-
umhverfi atvinnulífsins á íslandi
hefur gjörbreytzt á ótrúlega skömm
um tíma. Mér hefur stundum verið
hugsað til þess hvað það væri fróð-
legt að geta spólað til baka og sýnt
þeim, sem nú em mest áberandi í
viðskiptalífinu, hvernig umhverfið
var fyrir aðeins 10 áram. Breyting-
arnar á þessum fáu áram era svo
ótrúlegar að það er varla hægt að
ímynda sér hvernig viðskipti gátu
hreinlega gengið á þessum tíma.
Við þessar aðstæður nú, þegar
höft og miðstýring hafa loks verið
afnumin og verðbréfamarkaður inn
hefur slitið barnsskónum, era fyrir-
tækin smátt og smátt að læra að lifa
við nýjar aðstæður. Þá verða til ný
tækifæri sem spennandi er að
takast á við og því leggst mjög vel í
mig að takast á við þau störf sem
bíða mín með stjórnendum SIF.“
Kynnast stjórnenduni
og starfsfólki
Hver verða fyrstu verkin þín hjá
SÍF?
„Það verður að kynnast með-
stjórnarmönnum mínum, stjórnend-
um og starfsfólki og fara með þeim
yfir þau verkefni, sem félagið er að
vinna að núna. SIF hefur stækkað
mjög hratt á síðustu örfáum misser-
um og það ríður á að sú starfsemi
sem félagið hefur verið að taka yfir
að undanfórnu fái þá athygli stjóm-
endanna sem nauðsynleg er til að
góður árangur náist. Það gefst gott
tækifæri til þess á evrópsku sjávar-
afurðasýningunni í Brassel í næstu
viku að hitta marga af helztu stjóm-
endum félagsins og marga við-
skiptavini þannig að það er kærkom
ið tækifæri til að koma mér af stað.
Það er dálítið skondin tilhugsun í
því sambandi, að ég ætlaði á vegum
SH til Brassel en núna skipti ég um
hótel og fer með SÍF.“
Fer frá SH sáttur
við mín störf
Viltu tjá þig eitthvað um starfslok
þín hjá SH?
„Ég hef nokkram sinnum áður
tjáð mig um skoðun mína á þeim og
sé ekki ástæðu til að gera það einu
sinni enn, en þau vora vissulega
óvænt og viðbrigðin snögg. Eg
sagði það hins vegar við starfsfólkið
í SH, þegar ég kvaddi það, að á sín-
um tíma hefði ég hætt hjá SÍF
vegna þess að mér hefði boðizt ann-
að starf. Núna lendi ég hins vegar í
því að nýir stjórnendur SH óska
ekki eftir því að ég haldi þar áfram,
þótt mér finnist sjálfum ég eiga
mikið þar óunnið. Ég stend hins
vegar upp úr forstjórastóli SH mjög
sáttur við það starf, sem ég hef unn-
ið þar og þær breytingar sem hafa
orðið á SH á þeim tíma. Fyrirtækið
hefur verið í mjög öram vexti alla
mína forstjóratíð. Við Jón Ingvars
son, stjómarformaður og margir
mjög hæfir samstarfsmenn okkar
höfum breytt félaginu úr því að vera
með eggin í tiltölulega fáum körfum
úti á mörkuðunum í upphafi, í það
að vera komið með mjög góða og
trausta fótfestu á öllum helztu
mörkuðum heims fyrir frystar
fiskafurðir. Jóni hefur jafnframt
tekizt að leiða félagið í gegnum
mjög miklar breytingar allt frá því
að vera samlag þar sem hver fram-
leiðandi hafði eitt atkvæði án tillits
til stærðar í það að koma félaginu á
Verðbréfaþing. Um þessar breyt-
ingar voru mjög mikil átök og þrátt
fyrir þau tókst Jóni með lagni að
stýra félaginu í höfn þannig að eng-
in viðskipti höfðu tapast og félagið
klofnaði ekki, eins og hætta var á á
tímabili. Síðustu 20 mánuði hefur
félagið unnið eftir ítarlegri stefnu-
mótun, sem stjórn félagsins vann og
samþykkti á vormánuðum 1997.
Vinna við endurskoðun á henni hef-
ur verið í gangi síðustu mánuði og
því hefur ekki komið til neinna
átaka um stefnu félagsins, eins og
látið hefur verið í veðri vaka. Átökin
innan SH er persónulega valdabar-
átta, sem ég ætla mér ekki að fjöl-
yrða um, það er mér að baki.
Fyrirtækið hefur vaxið mjög
hratt á síðustu árum og við höfum
skilað ágætum hagn aði Heildarsala
SH hefur aukizt um 50% á þeim
tíma, sem ég hef veitt henni forstöðu
og á síðasta áratug hefur hagnaður
félagsins verið að meðaltali 360
milljónir króna á ári og fjármuna
myndunin um 800 milljónir króna að
meðaltali á ári. Það tel ég mjög góð-
an árangur sérstaklega þegar þess
er gætt, að aðalmarkmið félagsins
var lengst af þessum tíma ekki að
skila hámarkshagnaði, heldur að
skila eigendum sínum, framleiðend-
um, hæsta verði. Ég tel því að ég
skilji við SH í mjög góðri stöðu fyrir
nýja stjórnendur og óska þeim alls
hins bezta í starfi. Mér þykir vænt
um SH og hef helgað félaginu alla
mína krafta í 13 ár. Ég fer frá félag-
inu sáttur við mín störf þar og á það-
an margar og góðar minningar. Ég
vann þar allan minn forstjóratíma í
nánu og góðu samstarfi við stjórn og
starfsfólk og um meira er ekki hægt
að biðja. Þegar hins vegar milljarðs
verðmæti af hlutafé félagsins skipta
um hendur og þær nýju hendur sjá
ekki ástæðu til að nýta starfskrafta
mína lengur, hlýt ég að hverfa af
vettvangi og það geri ég sáttur við
minn hlut.“
Ótrúlega ólík staða
Mikið umrót hefur nú átt sér stað
innan helztu útflutningsfyrirtækja
sjávarafurða. Hvernig horfir það við
þér?
,Á sínum tíma voru þetta í raun
fjögur félög, SH, SÍF, ÍS, áður
Sjávarafurðadeild Sambandsins og
Íslandssíld, sem áður hét Sfldarút-
vegsnefnd. Það er afar fróðlegt að
velta því fyrir sér hvernig þessum
félögum hefur vegnað. Staða þeirra
í dag er ótrúlega ólík. Sölumiðstöðin
stendur mjög traustum fótum. Það
hafa verið skiptar skoðanir um það
hvers konar form eigi að vera á við-
skiptunum og hvar eigi að ná meiri
hagnaði út úr rekstri samstæðunn-
ar. Ég tel að við, fyrri stjómendur,
höfum verið á góðri leið með að
koma því verki í farsæla höfn. Nú er
það nýrra stjórnenda að finna því
þann farveg, sem þeir telja að muni
duga til að ná viðunandi árangri. í
höndum fyrri stjómenda hafa öll
meiri háttar áform félagsins staðizt.
Þar hafa verið stigin öragg og far-
sæl skref og allt hefur það verið
fram á við. Við höfum ekki þurft að
stíga nein skref til baka. Um stöð-
una hjá ÍS þarf ekki að hafa mörg
orð. Það þekkja það allir hvernig
staðan er þar núna. Finnboga Jóns-
sonar bíður mikið og erfitt verk að
leysa úr þeim vandamálum, sem
fyrri stjórn endur hafa komið því fé-
lagi í. IS hefur verið hampað svo
mikið á síðustu áram, að með ólík-
indum hefur verið, en nú er eins og
allir vilji helzt sem minnst eftir því
muna.
SIF hefur á undanförnum árum
náð að byggja ofan á gamlan en
traustan gi-unn, hasla sér völl í vax-
andi mæli á öllum saltfiskmörkuð-
um með aukinni vinnslu og miklu
meiri nánd við neytendur en félag-
inu auðnaðist áður. Ég tel að þar
hafi vel verið haldið á málum og nú
með sameiningunni við íslandssfld
eykur félagið enn þjónustu sína við
helztu framleiðendur á íslandi. Það
tel ég vera mjög mikilvægan styrk
fyrir félagið. Þó öll þessi félög sækji
í vaxandi mæli út á markaðina, má
ekki gleyma því að þeirra megin-
styrkur er baklandið hér á landi.“
Sameining fyrirtækja
til góðs
Hver er staða íslenzkrar fiskvinnslu
og hverjir eru möguleikar hennar?
„Frá því ég byrjaði að starfa við
fisksölu, hefur verið stöðug umræða
hér á landi um nauðsyn fullvinnslu
og aukna landvinnslu, meðal annars
til að halda uppi atvinnu víða á
landsbyggðinni. Það er í sjálfu sér
ekkert vit í því að halda uppi með
handafli einhverri vinnslu hér
heima, sem skapar meiri arð er-
lendis en hér. Hins vegar held ég
líka að menn megi ekki gleyma því
að hér heima hafa opnast miklu
meiri möguleikar á fullvinnslu eftir
að framleiðslufyrirtækin stækkuðu
og efldust. Skýrasta og nýjasta
dæmið um það er ef til vill Útgerð-
arfélag Aiíureyringa, sem hefur lagt
sérstaka áherzlu á vöruþróun og
fullvinnslu á undanförnum misser-
um og það er að skila sér.
Þróunarstjóri SH, Alda Möller,
hefur í mörg ár lagt mikla áherzlu á
það við framleiðendur innan Sölu-
miðstöðvarinnar, að þeir efldu þró-
unarvinnu hjá sér sjálfum til að
komast nær neytendum með meira
unnar afurðir og þar sem það hefur
verið gert, hefur það skilað árangri.
I öðram tilfellum þar sem fyrirtæk-
in era smærri, eru menn ekki sér-
staklega að leiða hugann að þessum
möguleikum, en einbeita sér að arð-
samri einfaldri vinnslu. I mínum
huga leitar þetta einfaldlega eðli-
legs jafnvægis.
Sú þróun, sem orðið hefur hér á
landi með miklum sameiningum fyr-
irtækja, held ég að hafi verið og sé
tvímælalaust æskileg og hafi skilað
mjög góðum árangri. Rekstur fyrir-
tækjanna er allur annar og gengur
miklu betur en áður. Ég held að
fleiri fyrirtæki eigi eftir að samein-
ast, en ég skil vel að minni byggðar-
lögin hafi af þessu talsverðar
áhyggjur. Þeim ber að hafa slíkar
áhyggjur, því hætta er á því að
starfsemin safnist á stærri staðina
og inn í stærri fyrirtækin, en það er
auðvitað ekki lögmál að svo þurfi að
fara. Það er alveg til í dæminu að
það henti að vera með vinnslu á
fleiri stöðum ef menn ná sérhæf-
ingu.
Árið 1998 var fiskvinnslunni ein-
staklega hagstætt. Við þekkjum öll
þær miklu sveiflur sem geta orðið í
sjávarútvegi, hérlendis og erlendis,
og því tel ég að rétt sé að við við
minnumst þess, að góðærið kemur
og fer. Þess vegna held ég að við
verðum að gæta okkar á því, að fara
ekki offari í fjárfestingum þegar vel
árar, sem afar oft hefur gerzt í sjáv-
arútveginum. Við verðum að gera