Morgunblaðið - 16.04.1999, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 16. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Umfangsmikil rannsókn fjögurra lækna á astma og ofnæmi endurtekin
Áhrif umhverfís og
ættarsögu könnuð
MARKMIÐ endurtekinnar rann-
sóknar á útbreiðslu astma og of-
næmis sem fram fer samtímis í fjöl-
mörgum löndum er að kanna hvaða
þættir í umhverfi, lífsháttum og
ættarsögu eru líklegir til að hafa
áhrif á þróun ofnæmis og ofnæm-
istengdra sjúkdóma. Eyþór Björns-
son, sérfræðingur í lungnalækning-
um og einn fjögurra lækna sem að
henni standa, segir könnunina þá
viðamestu á þessu sviði sem gerð
hefur verið.
Asamt Eyþóri vinna að rannsókn-
inni þeir Davíð Gíslason ofnæmis-
læknir og lungnalæknarnir Þor-
steinn Blöndal og Þórarinn Gíslason
sem verið hefur verkefnisstjóri.
Læknarnir segja ástæðu þess að
farið var út í þessar rannsóknir þá
að vart hafi orðið mikillar aukning-
ar á tíðni ofmæmis og ofnæm-
istengdra sjúkdóma meðal þjóða
sem búa við hvað mesta velmegun.
Þetta eru þjóðir í Vestur-Evrópu,
Norður-Ameríku, Japan, Astralíu
og Nýja-Sjálandi.
Samanburður erfiður vegna
mismunandi aðferða
„Læknar hafa ekki fengið full-
nægjandi skýringar á þessari þróun
og það hefur verið erfitt að bera
saman tíðni þessara sjúkdóma milli
landa vegna mismunandi rannsókn-
araðferða," segir Davíð Gíslason.
„Þess vegna vaknaði áhugi á því að
gera samræmt átak nokkurra þjóða
til að kanna tíðni og útbreiðslu þess-
ara sjúkdóma. Frumkvæðið kom frá
þjóðum Evrópusam-
bandsins og er rann-
sóknin kennd við það
og við köllum hana á ís-
lensku Evrópurann-
sóknin lungu og
heilsa.“
Rannsóknin fór fram
á 50 stöðum í 20 lönd-
um í fimm heimsálfum
og hérlendis fór hún
fram árin 1990 og 1991.
Nú er komið að því að
leggja í aðra hliðstæða
rannsókn og segja
læknamir kosti víð-
tækrar rannsóknar
sem þessarar ýmsa:
„Þama fáum við stóran
hóp, aðferðimar eru
staðlaðar, spurt um
sömu atriðin og síðan er úrvinnslan
sameiginleg sem gefur víðtækari
möguleika á samanburði milli land-
anna en annars væri mögulegt.
Ókosturinn er hins vegar sá að þeg-
ar rannsóknin er svo umsvifamikil
tekur úrvinnslan langan tíma en
hún getur líka skilað mjög áhuga-
verðum niðurstöðum og saman-
burði.“
I fyrri könnuninni kom fram að
um 20% þeirra sem þátt tóku í
henni á Islandi voni með ofnæmi.
Tíðni ofnæmis er nærri helmingi
hærri á hinum Norðurlöndunum,
tíðni astma í íslenska þátttökuhópn-
um 5% og tíðni astmatengdra ein-
kenna var óvíða lægri en á Islandi.
Þá notuðu 3,4% í íslenska hópnum
FJÓRÐI læknirinn í
starfshópnum er
Þorsteinn Blöndal.
astmalyf sem er veru-
lega lægri tala en á
hinum Norðurlöndun-
um og með því lægsta
sem gerðist í öllum
rannsóknarhópnum.
Evrópurannsóknin
lungu og heilsa hefur
þannig sýnt að ofnæmi
er óvíða minna en á Is-
landi og að ofnæm-
istengdir sjúkdómar
eru sjaldgæfari hér en
í flestum samanburðar-
hópum sem þátt tóku í
rannsókninni. Hver
kann að vera skýring á
þessu?
„Um það er erfitt að
fullyrða en sett hefur
verið fram sú skýring
að mikil fiskneysla íslendinga eigi
sinn þátt í þessu. Talið er að fiskur,
sérstaklega feitur fiskur, geti verið
verndandi gegn astma og jafnvel of-
næmi. Islendingar borða mun meiri
fisk en til dæmis Svíar eða um 80 kg
á ári en Svíar um 30 kg og hér
tíðkast líka að menn taki lýsi. Þetta
getur verið nokkur skýring."
Einnig segja læknarnir að sú til-
hneiging hafi komið fram að í stór-
um systkinahópum sé minna um of-
næmi en í litlum fjölskyldum. „í
þessum efnum virðist dýrahald á
heimilunum einnig skipta máli en
þar sem kettir eru hefði maður ætl-
að að meira væri um ofnæmi. Það
hefur hins vegar sýnt sig að ef mik-
ið er um kattarofnæmisvaka þá get-
Morgunblaðið/Ásdís
ÞRIR læknar á Vífilsstöðum, þeir Davíð Gíslason, Þórarinn Gíslason
og Eyþór Björnsson, standa að rannsókniuni.
ur það verið vemdandi í þessum til-
vikum,“ segir Davíð.
Viðamikill
spurningalisti
Læknarnir segja að með endur-
tekinni rannsókn nú geti komið
fram breytileiki í algengi og að-
stæðum og hvaða þýðingu hver
þáttur hefur í þeim breytingum sem
fram kunna að koma frá fýrri rann-
sókninni. Með því að hafa spurn-
ingalistann mjög ítarlegan er reynt
að grafast fyrir um sem ólíkasta
þætti, atvinnu, aðstæður í bemsku
og fleira. „Með endurtekningunni
sjáum við hvort algengi astma og
ofnæmissjúkdóma hefur aukist hér-
lendis eða ekki og við reynum að
grafast fyrir um hvað það er í hátta-
lagi okkar eða umhverfi sem ver
okkur fyrir þessum sjúkdómum,"
segja læknarnir.
Síðustu áratugina hefur astma-
og ofnæmistilvikum farið mjög
fjölgandi í hinum vestræna heimi og
vonast læknamir til að nýja rann-
sóknin geti varpað einhverju Ijósi á
ástæður þessa. Þeir segja athyglis-
verðar tölur hafa komið frá Þýska-
landi en þar töldu menn ofnæmis-
sjúkdóma mun algengari í austur-
hluta landsins m.a. vegna meiri
mengunar þai-. í ljós hafi hins vegar
komið að astma- og ofnæmissjúk-
dómar hafi verið mun algengari í
þeim hluta sem var Vestur-Þýska-
land en í eystri hlutanum eða
37-38% á móti 20-21%.
Læknamir sögu að lokum mikil-
vægt að fá góða þátttöku í könnun-
inni. Spumingalistar voru sendir út
nokkru fyrir páska og eru þeir sem
fengið hafa lista hvattir til að svara
og taka þátt í könnuninni. Þegar
hefur um helmingur svarað spurn-
ingalistunum en læknarnir vonast
eftir að þátttaka á íslandi verði ekki
lakari en hún hefur verið á hinum
Norðurlöndunum þar sem hún hef-
ur verið 80% til 90% í svipuðum
endurtekningarkönnunum.
A
Agreiningnr í skipulags- og umferðarnefnd og í borgarráði
Nýtt tleiliskipulag sam-
þykkt fyrir Norður-Mjódd
TILLAGA að nýju deiliskipulagi í Norður-Mjódd gerir ráð fyrir þrem-
ur lóðum á svæðinu, lóð A, B og C. Aðkoma að lóðum A og B verður
um nýja tengibraut samsíða Reykjanesbraut og um nýja þvergötu milli
lóðanna. Þar til framtíðargatnakerfi kemur til framkvæmda verður
leyfð aðkoma á tveimur stöðum frá Stekkjarbakka.
MEIRIHLUTI borgarráðs hefur
samþykkt breytt deiliskipulag fyrir
Norður-Mjódd/Stekkjarbakka en
minnihluti sjálfstæðismanna
greiddi atkvæði gegn tillögunni.
Um er að ræða svæði sem af-
markast af Stekkjarbakka í norður
og austur, Alfabakka í suður og
Reykjanesbraut í vestur.
I greinargerð með skipulagstil-
lögunni segir að í lok ársins 1995
hafi verið sótt um 1,5 ha lóð undir
gróðrarstöð og verslun í N-Mjódd
og var borgarskipulagi falið að
vinna tillögu að breyttri landnotk-
un á reit norðan bensínstöðvarinn-
ar í N-Mjódd. Jafnframt hafi borist
erindi frá eigendum Stekks ehf.,
Stekkjarbakka 2, (Staldrið) um
stækkun lóðar og byggingu fyrir
verslun og veitingarekstur samfara
flutningi Stekkjarbakka til norð-
urs. Fram kemur að með tilkomu
fyrirhugaðra gatnamannvirkja á
mótum Reykjanesbrautar og
Stekkjarbakka muni núverandi að-
koma að Staldrinu leggjast af og
ný aðkomuleið verða úr suðri.
Skólagarðar Reykjavíkur hafa ver-
ið starfræktir um árabil á hluta
svæðisins en verða fluttir í Elliða-
árdal.
Bent er á að svæðið liggi vel við
aðalgatnakerfi borgarinnar og sé í
nálægð við miðbæjarsvæðið í
Mjódd og í tengslum við skiptistöð
SVR við Álfabakka en meginhluti
er ónýtt óræktarsvæði.
Landnotkun breytt
í greinargerðinni segir að með
nýju aðalskipulagi 1996-2016 sem
staðfest var árið 1997 hafi land-
notkun verið breytt úr útivistar-
svæði til sérstakra nota í blandaða
notkun verslunar- og þjónustu-
svæðis og útivistarsvæðis til sér-
stakra nota, s.s. gróðrarstöðvar,
garðlönd, íþróttasvæði og kirkju-
garða. Lagt er til að nýtingarhlut-
fall svæðisins verði lágt og yfir-
bragð þess grænt og kemur fram
að svæðið hentar afar vel garðamið-
stöð, sem væri í senn verslun og
útivistarsvæði.
í tillögunni er lögð áhersla á góð
stígatengsl milli Mjóddar og N-
Mjóddar og að á borgarlandinu um-
hverfis lóðirnar verði plantað
gróðri. Lagt er til að lóðarhafi
garðamiðstöðvarinnar annist gróð-
ursetningu og umhirðu svæðisins í
samvinnu við garðyrkjustjóra.
Jafnframt er lagt til að vestan lóðar
meðfram Reykjanesbraut og einnig
austan Stekkjarbakka verði komið
fyrir jarðvegsmön og trjágróðri.
Til móts við íbúa
I bókun sem samþykkt var með
atkvæðum meirihluta Reykjavíkur-
lista í skipulags- og umferðarnefnd
gegn atkvæðum minnihluta Sjálf-
stæðisflokks í nefndinni, er áhersla
lögð á að tengibraut sem gert er
ráð fyrir frá gatnamótum Reykja-
nesbrautar og Stekkjarbakka verði
gerð um leið og mislægu gatnamót-
in og þá verði lokað aðkomu beint
frá Stekkjarbakka að deiliskipu-
lagssvæðinu. Tekið er fram að
verulega hafi verið komið til móts
við íbúa í næsta nágrenni, m.a. með
samráði á ótal fundum.
Öflug mótmæli
I bókun Sjálfstæðisflokks segir
að með hliðsjón af öflugum og rök-
studdum mótmælum þeirra sem
búa í nágrenni við Norður-
Mjódd/Stekkjarbakka greiði full-
trúarnir atkvæði gegn deiliskipu-
lagstillögunni. Nauðsynlegt sé að
hafa samráð við íbúana til þess að
samkomulag og sátt geti ríkt um
svæðið í næsta nágrenni við gróið
íbúðahverfí.
Reykjavík og
Kópavogur
Samið um
land í
Fossvogi
BORGARRÁÐ hefur sam-
þykkt fyrir sitt leyti sam-
komulag, sem borgarstjóri
fyrir hönd borgarinnar og
bæjarstjóri Kópavogs fyrir
hönd bæjarins hafa undirritað
um afnot af tveimur landspild-
um í Fossvogsdal.
Samkomulagið gerir ráð
fyrir að Reykjavík láti Kópa-
vogi í té 5.292 fermetra land-
spildu úr lögsögu borgarinnar
til leigu í Fossvogsdal en án
endurgjalds, sem Kópavogur
mun ráðstafa til afnota fyrir
Handknattleiksfélag Kópa-
vogs.
Jafnframt mun Kópavogur
láta borginni í té 9 þús. fer-
metra landspildu í lögsögu
Kópavogs til ráðstöfunar til
afnota fyrir Knattspyrnufé-
lagið Víking. Landið er leigt
borginni en án endurgjalds.
Bæjai-yfirvöld og Reykja-
víkurborg munu sameiginlega
auglýsa breytingu á aðal-
skipulagi kaupstaðanna
þannig að umrædd lönd verði
framvegis sýnd til sérstakra
nota.
Afhenti
trúnaðarbréf
HELGI Ágústsson, sendi-
herra, afhenti 15. apn'l sl.
hennar hátign Margréti Þór-
hildi II. Danadrottningu trún-
aðarbréf sitt sem sendiherra
íslands í Danmörku.