Morgunblaðið - 16.04.1999, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 16. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Morgunblaðið/Sverrir
„ÞAÐ MA segja, að Judith hafi komið, leikið og sigrað með túlkun sinni á þessari töfrandi fögru tónsmið, er
leiðir hugann að ísköstulum, búálfum og öðru ævintýralegu. Leikur hennar var yfirvegaður, agaður og
skemmtilega rytmískur, og tónninn þýður sem silki,“ segir meðal annars í dómnum.
Leiðslutónmenntir
Gleði og sorg
í lífi Kalla
TOJVLIST
II á s k ó I a b f 6
SINFÓNIUTÓNLEIKAR
Atli Heirair Sveinsson: Svíta úr Viki-
vaka; Prokofíev: Fiðlukonsert nr. 1.
Sjostakovitsj: Sinfónía nr. 10. Signý
Sæmundsdóttir sópran; Judith Ing-
ólfsson-Ketilsdóttir, fiðla; Sinfónfu-
hljómsveit Islands u. stj. Petris Sak-
aris. Firamtudaginn 15. april kl. 20.
SVITA úr Vikivaka, sjónvarps-
óperu Atla Heimis Sveinssonar við
líbrettó Thors Vilhjálmssonar upp
úr samnefndri skáldssögu Gunnars
Gunnarssonar, var fyrsta atriðið á
fjölsóttum tónleikum Sinfóníu-
hljómsveitar ísiands í gulu dag-
skrárröðinni í Háskólabíói í gær.
Óperan var samin eftir pöntun frá
norrænum sjónvarpsstöðvum og
send út um öll Norðurlönd vorið
1990 í flutningi Dönsku útvarps-
hljómsveitarinnar undir stjórn
sama stjómanda og nú hélt utan
um frumflutning svítugerðar
verksins, Petris Sakaris.
Svítuna mætti e.t.v. kalla eins-
konar leiðslutónmenntir. Mikið
slagverk var áberandi nánast út í
gegn og var það, ásamt hálf-ringul-
reiðarkenndum hljómsveitarsatzi
með mikið af óreglulegum lúðra-
tuðum og ólgandi strengjasveit,
framan af nokkuð áhrifamikið. En
fyrir ekki fjölbreyttari efnivið en
hér gat að heyra reyndust 23 mín-
útur óleiðslugjömum hlustanda
heldur ríflegur skammtur, enda fór
verkið nokkuð fljótt að verða lang-
dregið. Hefði að smekk undirritaðs
vel mátt koma meginpunktinum til
skila á helmingi styttri tíma, eða
a.m.k. hvað varðar fyrri hlutann
fram að innkomu völvunnar í lík-
amningi Signýjar Sæmundsdóttur,
að hverri athyglin beindist mest á
síðustu 7 mínútum verksins. Signý
fór frábæriega með sitt hlutverk,
þótt væri að hluta á mörkum hins
syngjanlega í hefðbundnum skiln-
ingi, og hljómsveitin lagði sig alla
fram undir naskri stjórn Petris.
Fiðlukonsert Prokofievs var
saminn 1914, sama ár og „prímítí-
víska“ Skýþíska hljómsveitarsvítan
hans (öðru nafni Ala og Lolly), þótt
furðulegt megi kalla, enda harla lít-
ið skylt með andblæ beggja verka,
þar sem svítan er hranaleg og
krassandi að áferð, en fíðlukonsert-
inn aftur á móti nánast rómantísk-
ur, ljóðrænn og kliðmjúkur, þótt
hann geri engu að síður verulegar
kröfur til bæði hljómsveitar og ein-
leikara. Konsertinn hefur verið
fluttur hér nokkrum sinnum fyrr;
síðast 1989, þegar bandaríski
undrasveinninn Joshua Bell lék
einleikshlutverkið undir hljóm-
sveitarstjóm Petris. í gærkvöld
var Judith Ingólfsson-Ketilsdóttir
sólisti, og hljóðfæri hennar meðal
sjaldheyrðari dvergasmíða hér-
lendis - meira en 300 ára gömul
Stradivariusarfiðla úr búi Josephs
Gingolds, sem Judith ávann sér
fjögurra ára ráðstöfunarrétt yfír,
eftir að hafa sigrað í einleikskeppni
í Indianapolis í fyrra.
Það má segja, að Judith hafí
komið, leikið og sigrað með túlkun
sinni á þessari töfrandi fogru tón-
smíð, er ieiðir hugann að ísköstul-
um, búálfum og öðru ævintýralegu.
Leikur hennar var yfirvegaður, ag-
aður og skemmtilega rytmískur, og
tónninn þýður sem silki. Samleikur
sólista og hljómsveitar er afar
þéttslunginn í þessu verki, og
heppnaðist víðast hvar vel með
ágætum. I aukanúmerinu, Ballöðu
eftir Isaye, fór Judith hreint á
kostum, og var ljóst, að mikils má
af henni vænta, þó að hinn litli en
afgerandi herzlumunur snilling-
sneistans virðist enn nokkru hand-
an við homið.
10. sinfónía Dmítrís Sjosta-
kovitsjar frá 1953 var flutt eftir hlé.
Hún kvað hafa verið leikin hér síð-
ast 1995 undir stjóm Sanderlings,
en þar áður stjómuðu henni
Shipway 1986 og Bohdan Wodiczko
1975. Eitthvað hefur til sjávar
mnnið frá því er þetta mikla meist-
arastykki, sem nú er talið að flestra
áliti, var afgreitt í þýzkum tónleika-
leiðarvísi frá 1969 sem „vandamála-
laust og tónelskt verk“, enda hafa í
millitíðinni opnazt heimildir sem
ekki vom áður tiltækar um erfið-
Ieika Sjostakovitsjar og beinlínis
lífsháska heima í sæluríki sovétsós-
íalismans, þ. á m. í ævisögulegri
„erfðaskrá“ tónskáldsins í ritun
Volkovs vinai’ hans sem út kom fyr-
ir um 20 ámm. Þykir nú ljóst vera,
að tónskáldið hafí í 10. sinfóníunni
minnzt félaga Stalíns, er dó fyrr á
tilurðarári verksins, en öldungis
ekki á þann hátt sem einræðisherr-
ann ætlaðist sjálfur til, heldur svo
að hlustandanum renni kalt vatn
milli skinns og hömnds.
Það þarf ekki að fara í grafgötur
með hvemig fór, þegar Petri og
hljómsveitin tóku til óspilltra mál-
anna að hléi loknu. Hér tókst að
laða fram alla þá dulúð, ógn, tryll-
ing og angist sem sveipar þetta
magnaða verk með sannkölluðum
glæsibrag. Hljómsveitin skilaði
jafnt eitilhvassri hrynskerpu sem
flosmjúkri mýkt, og dýnamísk mót-
un Petris bar öll merki þess hvað
hann er vel heima í finnsk-rúss-
nesku hljómsveitarhefðinni. Þetta
var flutningur sem rambaði á
barmi hins göldrótta.
Ríkarður Ö. Pálsson
KVIKMYNPIR
S a in híói n
JACK FROST
irk'k
Leikstj: Troy Miller. Handrit: Mare
Steven Johnson og Steven Bloom.
Leikarar: Michael Keaton, Kelly
Preston, Marc Addy og Joseph Cross.
Warner 1998.
KALLI saknar oft pabba síns sem
er hljómsveitargæi og hefur lítinn
tíma fyrir fjölskylduna. Lengi eftir
að pabbinn deyr í bílslysi er Kalli fiúll
út í hann, og það er ekki fyrr en
snjókarlinn í garðinum lifnar við að
Kalla tekst að fyrirgefa pabba sínum
fyrir að hafa farið frá sér.
Mér finnst hugmyndin að hand-
ritinu mjög falleg og mikið gleðiefni
að gerðar séu kvikmyndir fyrir böm
og unglinga sem tala beint út frá
þeirra tilfmningum. Það hlýtur að
vera alveg óskiljanlegt fyrir bam að
missa foreldri, og mikil átök að
takast á við tilfinningamar samfara
því. Þetta kemst ágætlega til skila í
þessari mynd, og það er sniðugt
BÓKAVARÐAN, verslun með bæk-
ur á öllum aldri, efnir til bókaupp-
boðs á morgun, laugardag, í Kom-
hlöðunni, Bankastræti, á efri hæð,
er hefst kl. 15.
Boðnar verða upp mörg hundrað
íslenskar og erlendar bækur í öllum
greinum fræða, vísinda, fagurfræða
og skáldskapar. Af stökum verkum
má m.a. nefna ættartölur Stranda-
manna eftir séra Jón Guðnason,
löngu uppselt verk; Læknablaðið
frá upphafi; menningartímaritið
Landnemann; framútgáfur eftir
Laxness og Stein Steinarr; mikinn
hvernig Kalli notar sér gamlar
minningar um fóður sinn til að
hverfa inn í ímyndaðan heim og
takast þannig á við vandamálið.
Eg býst ekki við að böm skilji al-
veg hvert verið er að fara og sjá
hinn ímyndaða heim sem bókstaf-
legan, en það er öragglega ætlunin
og stendur fullkomlega fyrir sínu. I
handritinu hefðu samt á stundum
mátt vera skýrari mörk milli heima.
Eða þá tilvísanir hvors í annan.
Þótt efniviður myndarinnar sé
háalvarlegur, er hún húmorsrík og
mikill ævintýrablær yfir henni allri,
í bland við hversdagslegt líf barn-
anna sem gerir hana skemmtilega
og aðgengilega.
Leikararnir eru allir hinu fínustu.
Michael Keaton og Kelly Preston
era æðisleg og frábær mamma og
pabbi. Marc Addy (þessi þybbni úr
Full Monty) er kumpánalegi félag-
inn og Joseph Cross stendur sig
stórvel í hlutverki Kalla sem þarf að
takast á við bæði mikla sorg og
gleði í þessai fallegu fjölskyldu-
mynd.
fjölda fágætra smárita; fjöldi er-
lendra sjaldfenginna bóka, t.d. um
listir, kommúnisma, guðfræði, göm-
ul leikrit eftir Shakespeare, allar
frumútgáfur Einars Benediktsson-
ar skálds, fjöldi íslenskra ljóðabóka,
gömul ádeilurit frá fyrri tíð, fræðirit
í íslenskum fræðum, sögu, blönduð-
um fagbókmenntum, auk fram-
handrits Benedikts Gröndals að
leikriti, sem skrifað var í Louvain
1856.
Bækumar og ritin verða sýnd hjá
Bókavörðunni, Vesturgötu 17, í dag,
föstudag, kl. 13-18.
75. sýning á Manni
í mislitum sokkum
LEIKRITIÐ Maður í mislitum
sokkum eftir Arnmund
Backman hefur verið sýnt á
Smíðaverkstæði Þjóðleikhúss-
ins frá liðnu hausti. í kvöld,
föstudag, verður sjötugasta og
fimmta sýning á verkinu.
Leikaraskipti hafa orðið í
sýningunni frá frumsýningu,
Erlingur Gíslason hefur tekið
við hlutverki Gunnars Eyjólfs-
sonar, þau kvöld sem Gunnar
leikur í Sjálfstæðu fólki á Stóra
sviðinu og Tinna Gunnlaugs-
dóttir hefur tekið við hlutverki
Guðrúnar S. Gísladóttur. Aðrir
leikendur eru Þóra Friðriks-
dóttir, Bessi Bjarnason, Guðrún
Þ. Stephensen, Helga Bach-
mann, Arni Tryggvason og
Ólafur Darri Ólafsson. Lýsingu
hannar Ásmundur Karlsson.
Höfundur leikmyndar og bún-
inga er Hlín Gunnarsdóttir.
Sigurður Sigurjónsson leikstýr-
ir.
Hildur Loftsdóttir
Bókauppboð
Bókavörðunnar
Skilafrestur auglýsingapantana
í næsta blað er til kl. 16:00,
miðvikudaginn 21. apríl.
Sími: 569 1111 • Bréfsími: 569 1110 • Netfang: augl@mbl.is
IÓUMfi
motm