Morgunblaðið - 30.12.1999, Blaðsíða 12

12 FIMMTUDAGUR 30. DESEMBER 1999
MORGUNELAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Jim Smart
Sturla Friðriksson, forraaður stjómar Ásusjóðs, veitir hér Hermanni
Pálssyni prófessor viðurkenningu Ásusjóðsins 1999.
Heiðursverðlaun Ásusjóðsins 1999
Hermann Pálsson
prófessor hlýtur
verðlaunin
HERMANN Pálsson prófessor
hlaut í gær árleg heiðursverðlaun
verðlaunasjóðs Ásu Guðmunds-
dóttur Wright. Voru Hermanni
veitt verðlaunin fyrir margþætt
störf á sviði íslenskra forn-
bókmennta og fyrir kynningu
þeirra erlendis. Ásusjóðurinn, eins
og hann er kallaður, veitir árlega
viðurkenningu íslenskum vísinda-
manni sem unnið hefur veigamikið
afrek á Islandi eða fyrir Island.
Verðlaunahafinn hlýtur heiðurs-
skjal, minningarpening um gefa-
ndann og 175 þúsund krónur.
Hermann er fæddur á Sauðanesi
á Ásum í Austur-Húnavatnssýslu
hinn 26. maí árið 1921 og hefur um
fjögurra áratuga skeið ritað fjölda
greina og ritdóma í innlend og er-
lend tímarit auk margra bóka um
íslensk fræði, fornbókmenntir
okkar og ýmislegt fleira. Má til að
mynda geta um Hrafnkels sögu og
Freysgyðlinga sem út kom árið
1962, Siðfræði Hrafnkels sögu sem
út kom 1966, Uppruna Njálu og
hugmyndir 1984 og Leyndarmál
Laxdælu 1986.
I ræðu sinni í gær sagði Sturla
m.a. að Hermann hefði verið mikill
brautryðjandi í að kynna íslenskar
bókmenntir og íslenska menningu
erlendis. Hefur hann einn og í
samvinnu við aðra, sem hafa haft
ensku að móðurmáli, þýtt á enska
tungu margar helstu fornsögur
okkar og gert erlendum mönnum
þær aðgengilegar í læsilegu máli.
Þá hefur hann m.a þýtt Hávamál á
ensku með öðrum og séð um út-
gáfu á Völuspá á ensku áriðl996.
„Hermann Pálsson hefur sem
fræðimaður verið mjög athafna-
samur og afkastamikill í störfum,
sem stjórn Ásusjóðs, hefur kosið
að virða,“ sagði Sturla m.a. í ræðu
sinni í gær, en þetta er í fyrsta
sinn sem Islendingi búsettum er-
lendis eru veitt Ásuverðlaunin.
„Vill sjóðurinn heiðra Hermann
Pálsson með því að veita honum
Ásuverðlaun ársins 1999 fyrir
margþætt störf hans á sviði ís-
lenskra fornbókmennta og fyrir
kynningu þeirra erlendis."
Veitt í 31. sinn
Ásusjóður var stofnaður hinn 1.
desember árið 1968 með peninga-
gjöf Ásu Guðmundsdóttur Wright
til Vísindafélags Islendinga. Ber
sjóðurinn nafn hennar og var
stofnaður til minningar um eigin-
mann Ásu, enska lögmanninn dr.
Henry Newcome Wright, ættingja
hennar og aðra venslamenn. Með
Hermanni hefur 31 vísindamaður
hlotið verðlaun úr sjóðnum en
verðlaunaþegarnir hafa gjarnan
verið kallaðir Æsir.
Stjórn sjóðsins skipa þeir dr. Jó-
hannes Nordal, dr. Sveinbjörn
Björnsson og dr. Sturla Friðriks-
son, sem jafnframt er formaður
stjórnar.
Garður stofnaður af Asu Guðmundsdóttur Wright
nýtur vinsælda í Karabíhafínu
Vísindamenn njóta
góðs af höfðingjan-
um í Arimadalnum
Margir vita eflaust að
stofnandi Ásusjóðsins,
sem árlega veitir viður-
kenningu íslenskum vís-
indamanni, er íslensk
kona að nafni Asa Guð-
mundsdóttir Wright. En
færri vita líklega að hún
er vel þekkt í eyríki einu
í Karíbahafinu, Trinidad
og Tobago, og að þar
beri vinsæll ferða-
mannastaður einnig
nafn hennar, Asa
Wright Natural Centre.
ÞAÐ er afar merkilegt að
kona sem dvelur fimmtíu
ár ævi sinnar erlendis
skuli á efri árum koma á
vísindasjóði fyrir íslenska vísinda-
menn. Maður hefði fremur haldið að
eftir dvöl hennar í eyríkinu Trinidad
og Tobago væri lítið eftir af íslend-
ingnum í henni ekki síst vegna þess
hve eyjan er ólík íslandi," segir Elsa
Þorkelsdóttir, framkvæmdastjóri
Jafnréttisráðs, er hún vitnar til heið-
urskonunnar Ásu Guðmundsdóttur
Wright sem í nær þrjá áratugi ól
manninn á hitabeltiseyjunni Trini-
dad í Karabíhafinu. Þar rak Ása
plantekru ásamt eiginmanni sínum
Henry Newcome Wright, og eftir
hans daga m.a. gistiheimili fyrir
fuglaskoðara.
Seinna seldi hún búgarðinn sam-
tökum náttúruverndarmanna og
gerði jörðina um leið að friðlandi og
húsin sem þar voru að aðsetri fyrir
náttúruskoðara. Skömmu síðar var
stofnaður félagsskapur um eignina
og heitir staðurinn nú Asa Wright
Nature Centre.
Að sögn Elsu Þorkelsdóttur og
eiginmanns hennar Más Guðmunds-
sonar, aðalhagfræðings Seðlabanka
íslands, er friðlandið sem ber nafn
Ásu Wright vel þekkt af Trinidad-
búum og eitt helsta aðdráttarafl
ferðamanna þar um slóðir enda er
hans getið í öllum fremstu ferða-
manna- og upplýsingabæklingum
um Trinidad. Þau eru heldur ekki
frá því að staðurinn sé að verða æ
vinsælli meðal erlendra ferðamanna
ekki síst vegna hins fjölbreytta
Morgunblaðið/Porkell
Már Guðmundsson, aðalhagfræðingur Seðlabanka Islands, og eigin-
kona hans, Elsa Þorkelsdóttir, framkvæmdastjóri Jafnréttisráðs.
12. apríl árið 1892 en foreldrar henn-
ar voru hjónin Arndís Jónsdóttir og
Guðmundur Guðmundsson héraðs-
læknir, sem lengi vel var kenndur
við þau héruð sem hann þjónaði,
bæði Laugardæli og síðar Stykkis-
hólm. Svo farið sé stuttlega yfir sögu
Ásu þá ólst hún upp í Stykkishólmi
og lærði hjúkrun við Middlesex-
sjúkrahúsið í London. Hún kynntist
eiginmanni sínum, lögmanninum
Henry Newcome Wright, eitt sinn á
ferð sinni til íslands og gengu þau í
hjónaband árið 1917. Fyrstu hjóna-
bandsárin bjuggu þau á sunnan-
verðu Englandi en síðar, eða eftir
seinni heimsstyrjöldina, ákváðu þau
að flytja til nýlendu Breta í Vestur-
Indíum þar sem dr. Newcome hafði
áður haft eftirlit með rekstri á tin-
námum. Leituðu þau að landsvæði í
Trinidad og festu að lokum kaup á
bújörð sem lá hátt í dalverpi, uppi
við jaðar á frumskógi fjallendisins
norðanvert á eynni. Þar ræktuðu
þau m.a. kaffi, kakó, banana og alls
kyns sítrusaldin og seldu afurðir til
höfuðborgarinnar, Port of Spain.
I aldarminningu Ásu G. Wright
eftir Sturlu Friðriksson, sem birtist
í Morgunblaðinu, í apríl árið 1992,
segir að eftir lát dr. Newcomes í
kringum 1950 hafi Ása staðið ein
fyrir búrekstrinum á jörð þeirra og
unnið af annálaðri stjórnsemi og
skörungskap. Gengu af henni ýmsar
sögur um ráðsmennsku eða af
hjúkrunarstörfum hennar í dalnum
og varð hún brátt að þjóðsagnaper-
sónu á eynni. „Litið var til hennar
sem höfðingjans í Arima-dalnum og
eins var talið að hún færi sínu fram í
Við sölu jarðar Ásu G. Wright.
Með henni á myndinni er fulltrúi
stjórnvalda í Trinidad sem und-
irritar kaupsamninginn.
fugla- og dýralífs sem þar má finna.
„Þangað kemur töluverður fjöldi er-
lendra ferðamanna á ári hverju og
dvelur þar jafnvel í nokkra daga á
gistiheimili á svæðinu, sem áður var
heimili Ásu Wright, og fer í skipu-
lagðar skoðunarferðir um landið,"
segja þau Elsa og Már en þau hafa
sjálf verið svo heppin að hafa átt leið
þarna um ekki alls fyrir löngu. Skoð-
uðu þau þá m.a. umrætt friðland
sem kennt er við konuna, Ásu, sem
fædd er og uppalin á ísi köldu ís-
landi.
Þjóðsagnarpersóna á eynni
Ása var fædd í Laugardælum hinn
Ríkar hefðir og hátíðleiki gera
kalkún að einni vinsælustu
hátíðarmáltíð áramótanna
• Kalkúnn er hátíðleg fjölskyldumáltíð
• Fjórða hver íslensk fjölskylda borðar
kalkún um áramót
• Kalkúnn er hollur og fitulítill
málsverður
• Kalkúnn skapar réttu stemmninguna
við mikil tímamót
www.kalkunn.is
Rétta slóðin að Ijúffengri hátíðarmáltíð
Itarlegar upplýsingar um matreiðslu ásamt fjölda uppskrifta
og ráðlegginga til að tryggja fuiikominn árangur.