Morgunblaðið - 30.12.1999, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FIMMTUDAGUR 30. DESEMBER 1999 37

A vígvelli Mammons
UNDANFARIÐ
hefur nokkur umræða
skapast um spilafíkn,
spilavíti og afleiðing-
arnar af rekstri spila-
kassa í landinu síðast-
liðin 12 ár, því sífellt
fleiri Islendingar missa
stjóm á lífi sínu vegna
spilafíknar. Merkilegt
er að horfa upp á til-
raun þeirra aðila sem
reka spilakassana til að
nefna fyrirbærið nýj-
um og villandi nðfnum
t.d. happdrættisvélar Sveinbjörn
eða söfnunarkassa. Þorkelsson
Spilakassar heita þeir,
samskonar kassar og tíðkast í spila-
vítum víða um heim, við hlið rúllettu
og annarra hefðbundinna fjárhættu-
spila.
Ekki ætla ég að deila á þau þjóð-
þrifafyrirtæki sem leiðst hafa inn á
. þennan vafasama vettvang sem
rekstur spilakassa og spilavíta er. Til
góðra verka þarf sannarlega öfluga
fjáröflun, því neitar enginn. Hins-
vegar setja fulltráar Rauða kross ís-
lands og Happdrættis Háskóla ís-
lands aftur og aftur fram vafasama
fullyrðingu, sem hljóðar eitthvað á
þá leið að mikill meirihluti þeirra
sem spili í spilakössum á Islandi -
spili - leiki sér - hafa yndi af - og alls
engan skaða af þessari fremur sak-
lausu dægrastyttingu. Fulltráarnir
viðurkenna jú að einhverjir hafi ekki
stjórn á sér og hljóti tjón af þátttöku
í fjáröflun þjóðþrifafyrirtækjanna,
einhver óljós, andlitslaus minnihluti.
Sigrán Arnadóttir, framkvæmda-
stjóri Rauða kross Islands, segir t.d.
í Morgunblaðinu 4. þessa mánaðar:
„Langflestir þeirra sem spila í köss-
unum gera það í litlum mæli og sér
til ánægju.“ Guðmundur Sigur-
bergsson hjá Happdrætti Háskólans
segir einnig í Morgunblaðinu 12.
þessa mánaðar að: „... aðeins lítill
hluti þeirra sem noti spilakassana
hafi ekki stjórn á sér“.
Þessar fullyi'ðingar skjóta skökku
við, því engar rannsóknir hafa verið
gerðar á Islandi á því hve mörg pró-
sent þeirra sem spila í spilakössum
eru ánetjuð. Því eru þessi rök úr
lausu lofti gripin. Vel má vera að
þessi rök haldi ef við erum að tala um
allan happdrættis- og spilaheiminn á
litla íslandi þ.e. spilakassar, Lottó,
Víkingalottó, Lengjan, Getraunir,
skafmiðar, bingó, Talló, Happdrætti
Háskólans, DAS, SÍBS, hvað gleym-
ist, já, útvarpsstöðvamar með get-
raunaleiki, verslanir með jólahapp-
drætti, bensínstöðvar, það er happó í
safnkortinu þínu og Visakortið, þú
gætir orðið heppinn (við strikum yfir
úttektina í desember!) o.s.frv.
o.s.frv. En einnig hér vantar rann-
sóknir algjörlega.
En ef við horfum eingöngu á þann
hóp sem spilar í spilakössum er hlut-
fall spilafíkla líklega mun hærra en
fyrrnefndir fulltráar vilja vera láta.
Mín persónulega reynsla sem spila-
fíkill segir mér að til bóta væri að
banna spilakassa alfarið. Það er ljóst
að helstu þættir spilafíknarinnar
voru til staðar hjá mér þegar ég fyrst
lagði peninga undir í spili, tvítugur
að aldri. Eg ásaka ekki spilavítin eða
spilakassana (né eigendur þeirra)
vegna minnar eigin fíknar, en bendi
á að ekki leitaði ég uppi hin ólöglegu
spilavíti sem störfuðu (og starfa enn)
í Reykjavík á þeim árum. Það var
ekki fyrr en pókerspilakassar komu
á vínveitingahús 1987-88 sem ég fór
að spila fyrir alvöru. Þegar svo Há-
skóli Islands setti á stofn siðfræði-

Skólavörðustíg 35,
sími 552 3621.
lega vottuð spilavíti ár-
ið 1993 hljóp ég við fót
áfram þann breiða veg,
enda spilafíknin komin
á alvarlegt stig. Og af-
leiðingamar urðu fá-
tækt, skuldafen, lygar
og svik á svik ofan. I
rámlega eitt ár hef ég
ekki spilað peningaspil
eða lagt peninga undir í
neinskonar veðmáli.
Þetta hefur mér tekist
með því að leita mér
hjálpar hjá SÁÁ og GA
samtökunum (Gambl-
ers Anonymous, sam-
tök spilafíkla) og ekki má ég gleyma
Guðs hjálp og góðra manna. Allt
samverkar þetta til góðs, ásamt
minni ákvörðun um að í helvíti virkr-
ar spilafíknar vil ég ekki enda mitt
lif.
Ég bið ykkur, kæra samborgarar,
að líta upp, horfið í kringum ykkur.
Er þetta fólk við spilakassana að
leika sér, svona til gamans? Sést
gleði í þessum andlitum? Nei, svarið
við fölsun fulltráanna er skýrt, það
blasir við okkur ef við þorum að lita
upp og horfum á ömmur og ung-
menni við spilakassann daginn út og
daginn inn. Og líttu einnig í eigin
barm. Hvað sérðu? Ég hef enga
Fíkn
Ef við fjarlægjum spila-
kassana verða þeir færri
sem falla í þessu stríði,
segir Sveinbjörn Þor-
kelsson, og meiri von
fyrir börnin okkar að
lifa innihaldsríku lífi.
könnun til að styðjast við, en ég hef
verið þarna niðri, og sú bitra reynsla
segir mér að það er ekki agnarsmár
minnihluti þeirra sem spila í spila-
kössum, sem eiga við vandræði að
etja. Svona eins og réttlætanlegt
mannfall í einu höfuðstríði. Spilafíkl-
ar era einfaldlega of margir á ís-
landi, margir hafa svipt sig lífi,
margar fjölskyldur lifa í eymd vegna
þess að pabbi eða mamma eyddi síð-
ustu krónunni í spilakassa. Hundrað
þúsunda vora ekki lengi að fjúka og
útborgunardagurinn var í dag! Ég
veit aðeins þetta; ef við fjarlægjum
spilakassana verða færri sem falla í
þessu stríði, færri tækifæri til
freistni og meiri von fyrir bömin
okkar að lifa innihaldsríku lífí, lif-
andi. Þegar upp er staðið er þetta í
raun og sannleika höfuðstríð á víg-
velli Mammons. Það snýst um líf og
dauða, en í þessu stríði er mannfall
ekki viðunandi, ekki má eitt mannslíf
tapast, ekki ein sál.
Höfundur er framreiðslumaður og
ljóðskáld.
Millennium
þráðlausir símar
aðeins 8.995,
Númerabirtir og 40 númera minni
Innbyggt kallkerfi
Stillanlegur hljóðstyrkur í símtóli
Hægt að loka fyrir hljóðnema
10 númera skammvalsminni
Endurval á síðasta númeri
NiMh rafhlaða
Ending rafhlöðu í notkun 8 klst
Ending rafhlöðu í biðstöðu 80 klst.
Stillanleg hringing móðurstöðvar
LCD skjár
Allt að 4 símtöl við móðurstöð
Hægt að færa símtal milli símtóla
íslenskar leiðbeiningar
Smáratorg og Kringlan
íHAGKAUP
Meira úrval - betri kaup