Morgunblaðið - 18.03.2000, Blaðsíða 34

MORGUNBLAÐIÐ
34 LAUGARDAGUR 18. MARS 2000
Megrun
SYKURSYKI
Hjartveiki
Næring
Orfa kílo geta raðið miklu
um heilsufar
Glukosamagn mælt með
hátíðni
Stonr C-vitaminskammt-
ar varasamir?
Þjást jafnmargir af of-
eldi og hungri?
Nýtt
svefnlyf
The Daily Telegraph.
NÝTT svefnlyf, sem sérfræðingar
segja byltingarkennt, er að koma á
markað um þessar mundir. Lyfið
heitir Sonata, og er fyrsta nýja
svefnlyfið sem kemur á markað í tíu
ár. Er það frábrugðið fyrri gerðum
svefnlyfja að því leyti, að þótt sá,
sem þjáist af svefnleysi, taki það ein-
ungis þrem tímum áður en hann síð-
an vaknar er hann úthvfldur eftir
svefninn og finnst hann ekki „úr-
vinda“.
Sérfræðingar sem fást við svefn-
truflanir segja lyfið byltingarkennt
þar eð það svæfi mann svo að segja á
svipstundu, en hefðbundin svefnlyf
þarf að taka mörgum klukkustund-
um áður en gengið er til náða. Þá
hefur nýja lyfið þann kost að það
hverfur mjög fljótt úr líkamanum
þannig að sá sem tekur það finnst
hann ekki þreyttur lengi eftir að
hann vaknar.
Talið er að lyfið, sem fæst gegn
lyfseðli, muni ekki síst gagnast ungu
fólki sem á við svefntruflanir að etja.
Dr. Laurence Knott, heimflislæknir í
Lundúnum, segir að ekki sé langt
síðan það hafi verið fátítt að fólk á
tvítugsaldri hafi þjáðst af svefnleysi,
en nú sé svo komið, að annar hver
sjúklingur, sem til hans leiti vegna
svefnvandamála, sé innan við fert-
ugt. Þetta sé fólk sem sé undir miklu
álagi á vinnustað, og eigi þar af leið-
andi erfitt með að slaka á að loknum
vinnudegi.
Breska lyfjafyrirtækið Wyeth
Laboratories framleiðir Sonata, og
er búist við mikilli eftirspurn, þar eð
talið er að um 50% Breta þjáist af
svefnleysi.
REUTERS
Skipting heimsins gæða í Mósambík.
Jafnmargir ofaldir
o g vannærðir
Washington. AP.
HEIMSBYGGÐIN fer stækkandi
um mittið. I fyrsta sinn í sögunni
eru þeir, sem eru of feitir, jafn
margir og þeir sem búa við hungur,
að því er vísindamenn hafa greint
frá. Hvor hópur um sig telur 1,1
milljarð.
En þótt fólk þyngist er ekki-þar
með sagt að heimsbyggðin nærist
betur eða sé heilbrigðari en hún
var fyrir tveim áratugum þegar
mun fleiri milljónir manna sultu, að
því er umhverfisverndarsamtökin
Worldwatch Institute greindu frá í
skýrslu, sem birt var í liðinni viku.
Þar kemur fram, að offita og undir-
þyngd eigi sér oft sömu orsök, van-
næringu.
I sumum löndum fer vaxandi það
sem nefna mætti þyngdarbil. Vel
stæðir minnihlutahópar á Indlandi,
í Kína, Brasilíu og nokkrum öðrum
þróunarlöndum fitna, en fátækt
fólk býr við matarskort. í Banda-
ríkjunum, og öðrum ríkum löndum,
er vandinn á hinn veginn: Efna- og
menntafólk neytir yfirleitt réttrar
fæðu, en hinir fátæku blása út
vegna þess að þeir neyta ódýrrar
og feitrar skyndifæðu.
„I mörgum löndum hefur offita
einfaldlega komið í staðinn fyrir
hungur, og ofgnóttarsjúkdómar í
staðinn fyrir fátæktarsjúkdóma,“
sagði Brian Halwell, annar höf-
unda skýrslu Worldwatch Instit-
ute. í Bandaríkjunum teljast 55%
íbúanna vera of feit, samkvæmt
nýlegri könnun sem vitnað er til í
skýrslunni. Einn af hverjum fjór-
um fullorðnum Bandaríkjamönnum
þjáist af offitu. Samkvæmt rann-
sóknum sem gerðar hafa verið á
vegum Sameinuðu þjóðanna er
meirihluti íbúa í Rússlandi, Bret-
landi og Þýskalandi einnig of feit-
ur.
Aftur á móti eru 56% íbúa í
Bangladesh undir kjörþyngd, og
53% íbúa á Indlandi. Þrátt fyrir að
undanfarna tvo áratugi hafi gengið
betur að koma mat til vannærðra
barna í Asíu og Suður-Ameríku
hefur fjöldi vannærðra barna í fá-
tækum löndum í suðurhluta Afríku
farið vaxandi.
Halwell sagði að bæði þeir sem
eru of feitir og þeir sem eru of létt-
ir byggju við sjúkdóma, fötlun,
skemmri lífslíkur og skerta starfs-
orku. „Þetta er ekki byggt á skil-
greiningum einhverra tískublaða á
réttri líkamsþyngd, eða staðli sem
nýjasta sjónvarpsstjarnan hefur
sett,“ sagði hann. Um sé að ræða
alþjóðleg viðmið sem samþykkt
hafi verið víða um heim.
Við gerð skýrslunnar var stuðst
við upplýsingar frá Alþjóðaheil-
brigðismálastofnuninni (WHO),
Sameinuðu þjóðunum og opinberar
tölur frá einstökum ríkjum. Niður-
stöðurnar eru aðrar en nýleg áætl-
un Matvæla- og landbúnaðarstofn-
unar Sameinuðu þjóðanna, sem
hljóðaði upp á að 790 milljónir
manna í fátækum löndum byggju
við matarskort. Halwell sagði mun-
inn stafa af því að annars konar
gögn hefðu verið notuð við útreikn-
ingana.
Hófleg megrun bætir heilsuna
Aðeins hálft
kíló á ári
breytir miklu
San Diego. AP.
OF feitt fólk þarf aðeins að létt-
ast um hálft kíló á ári til að
minnka líkurnar á háum blóð-
þrýstingi verulega - að því til-
skildu að það þyngist ekki aftur.
Þetta er niðurstaða banda-
riskrar rannsóknar á miðaldra
fólki sem léttist um hálft kíló á
ári í fjögur ár og þyngdist ekki
aftur að minnsta kosti næstu
fjögur árin. Þetta fólk minnkaði
likurnar á háum blóðþrýstingi
næstu 40 árin um fjórðung.
„Er þetta ekki ótrúlegt?"
sagði Lynn L. Moore, farsótta-
fræðingur við Boston-háskóla.
„Jafnvel svo lítil megrun skiptir
máli. Það eru spennandi skilaboð
til almennings.“
Niðurstaða Moores byggist á
ítarlegri rannsókn vísindamanna
sem fylgdust með heilsu 5.209
íbúa úthverfa Boston frá árinu
1948. Moore rannsakaði sérstak-
lega heilsu 1.823 of feitra karla
og kvenna á aldrinum 30-65 ára.
405 þeirra léttust um að minnsta
kosti tvö kíló fyrstu fjögur árin
og þyngdust ekki aftur næstu
fjögur árin. Líkurnar á háum
blóðþrýstingi næstu 40 árin
minnkuðu um 25% meðal þeirra,
sem voru á aldrinum 30-50 ára
þegar þeir misstu aukakílóin, og
um 30% meðal þeirra sem voru
50-60 ára.
Hár blóðþrýstingur er einn
helsti áhættuþátturinn í hjarta-
sjúkdómum, heilablóðfalli og
nýrnasjúkdómum. Læknar hafa
lengi vitað að offíta er ein helsta
orsökin.
Associated Press
Smávægileg megrun getur breytt heilmiklu um heilsuna. Ekki þurfa
allir að vera jafn stórtækir og þessi bandaríska kona, Vicki Park, sem
létti sig um 90 kíló á 18 mánuðum með því að minnka fítuneyslu sína.