Morgunblaðið - 03.06.2000, Blaðsíða 55

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 3. JÚNÍ 2000 55
loksins létti kom annar brestur.
Þama voru fell, klettar og fjöll, öðr-
um lík. Og fólkið reyndist líkt öðrum
landsmönnum. Það talaði þó ögn
öðru vísi en ég átti að venjast - og
það sem meira var- það virtist hafa
meiri tíma til að tala. Þetta fólk hafði
jafnvel tíma til að þegja heilu dag-
ana.
Og það var gott að þegja með því,
þar sem ég fann, að það vildi mér
gott. En barnstrúin hafði beðið
hnekki; nú vissi ég að mamma sagði
ekki alltaf satt. En með árunum hef
ég fengið annan skilning á boðskap
móður minnar; þegar öllu er á botnin
hvolft var ansi mikið til í því sem hún
sagði!
Þegar móðir mín sagði „Helgi
bróðir“, þá var það gert með ein-
hvers konar lotningu og hlýju í rödd-
inni. Ég fékk það á tilfinninguna mið-
að við frásagnir hennar, að þessi
maður hlyti að vera eins konar guð á
Héraði, í það minnsta í Fellum. Mað-
Jur sem hafði byggt sér og Gróu sinni
Björnsdóttur frá Rangá nýbýli úr
landi Ekkjufells og nefnt Helgafell.
Þess vegna lét ég líkt og ég biði jóla-
sveinsins þegar fréttist að Helgi
bróðir væri að koma í heimsókn.
Hans var von ríðandi með flokki
Héraðsmanna. Þegar leið að boðuð-
um komudegi kom hraðskeyti frá
Helga og félögum. Mamma tók and-
köf; bara að það hafi nú ekki eitthvað
komið fyrir hann Helga. Hún reif
upp skeytið með ótta í augunum:
„Kem í Bárðardal í kvöld - stopp -
nægur matur - stopp - sendu Sigur-
geir með kassa af góðu víni - stopp -
Kveðja, Helgi bróðir.
Nú, það gat svo sem verið, sagði
mamma nokkuð snúðugt, þegar hún
hafði lesið skeytið.
Ég var felmtri sleginn, barnið.
Ekki ætlar hún þó að svíkja bróður
sinn um vínið? Nei, auðvitað sendi
hún pabba af stað með kassa af
Wisky. Það dugði ekki minna þegar
I höfðingjar ríða um héruð.
Og svo kom Helgi heim ásamt
Pétri á Egilsstöðum. Þá var ekki
mollan í eldhúsinu hjá mömmu. Það
voru sagðar sögur frá gamalli tíð.
Mamma varð aftur tvítug og það
var mikið hlegið. Þeir tóku líka eftir
stráknum. Sæll, gæskur, sagði Helgi
og heilsaði mér eins og fullorðnum
manni. -Það er Skógargerðissvipur á
stráknum sagði Pétur. Helgi sam-
sinnti því og ég uppveðraðist allur. -
Hann verður stór og sterkur þessi
sagði Pétur sposkur, þú ættir að
tryggja þér hann strax í vegagerð-
ina. - Ja, þú segir nokkuð svaraði
Helgi , virti mig fyrir sér um stund
en sló síðan til: Þú ert ráðinn þegar
þú hefur aldur og þroska til. Mamma
þín lætur mig vita. Héma, fyrirfram-
greiðsla. En eitt skaltu vita, drengur
minn, það er gagn að þú standir þig.
Og ekki orð meira um það.
Þar með var ég ráðinn í vegagerð
með mórauðan fimmhundruðkall í
fyrirframgréiðslu. Það voru mikil
verðmæti.
Það liðu ár. Mörg ár. Ég stækkaði
eins og Skógargerðismenn gera
gjarnan. Ég hugsaði stundum til
Helga. Hann hefur ekkert meint með
þessu tilboði gerðu í gleðivímu, hugs-
aði ég. Hafði ekki döngun í mér til að
hringja til hans. Það var nefnilega
talsvert mál að hringja milli lands-
i hluta í þá daga. Ákvörðun um slíkt
var sett undir æðsta valdið á heimil-
inu. En þá hringdi Helgi. - Var ég
ekki búinn að ráða þig í vegagerð,
ertu ekki að koma, gæskur? Auðvit-
að fór ég austur.
Ég flaug með „Þristi“ austur.
Helgi vegagerðarverkstjóri tók á
móti mér á flugvellinum en var ekki
eins upprifinn og forðum. Við ókum
heim í Helgafell, sem var umferðar-
miðstöð þess tíma, við norðurendann
i á Lagarfljótsbrúnni. Þangað áttu
margir erindi, til oddvita í 27 ár, til
vegagerðarverkstjórans og bóndans,
svo dæmi séu tekin af fjölmörgum
hlutverkum Helga. Og allir komu við
í eldhúsinu hjá Gróu. Þaðan fór eng-
inn svangur. Hún fóstraði mig sumar
eftir sumar. Það voru ekki höfð um
það orð, það þótti bara sjálfsagt.
Ég fékk sama atlæti og synimir,
Gísli bóndi og danssjarmörinn Björn.
Þeir eru ólíkir en reyndust mér sem
bræður. Ég fann að ég var velkom-
n.
En vegagerðarverkstjórinn lét
mig bíða eftir verkefnum. Það þurfti
ýmislegt að sýsla við skrifborðið,
undirbúa vertíðina í vegagerðinni,
sinna sveitungum og málefnum hér-
aðsins, skólanum, vatnsveitunni. Var
ekki von í hitaveitu? Svo þurfti að sjá
til þess að menn borguðu til Bruna-
bótafélagsins. Ef mínúta gafst þá
mátti nota hana til þess að krækja í
góða bók, ef „Palli bróðir“ hafði þá
ekki orðið á undan, Páll á Aðalbóli.
Það var kært með þeim bræðrum, þó
þeir bæru það ekki á torg. Það hafði
valdið sári þegar Páll var tekinn úr
Skógargerðishópnum og settur í
fóstur á barnlaust gott heimili. Ég
gleymi aldrei hvemig Palli grét, en
við sem eftir vorum gátum hjúfrað
okkur hvert að öðru sagði Helgi.
Báðir voru þeir sólgnir í bækur og
göntuðust oft með bókakapphlaup
sín á milli. Engu að síður safnaði
Helgi dagblöðunum handa Páli.
Loks hófst vegagerðin með eftir-
litsferð. Þá voru vegir mest úr mó og
mold með örlítilli malarsleikju ofan
á. Þetta vildi vaða upp í drullu á vor-
in. Við forum á „Gamla Rauð“, löng-
um rauðum jeppa frá Wyllis. Það var
ekkert útvarp í jeppanum en ýmsir
hlutar hans, eins og vélarhlíf, aur-
bretti og hurðir, aðallega þessar í
afturgaflinum, sköpuðu tónlist með
margvíslegum hreyfingum, sem nýir
bílar leika ekki eftir. Fyrst fórum við
„onyfir“ á Seyðisfjörð. Ég reyndi að
horfa svolítið spekingslegur á veg-
inn, drullupyttina. Helgi stöðvaði af
og til, fór út með skóflu til að veita
vatni frá. Ég reyndi að læra.
Við komum á Seyðifjörð, þar sem
Helgi átti erindi. Nei, hann fór ekki í
„ríkið“, þetta var árið sem hann var í
bindindi. Þeir höfðu strengt þess
heit, nokkrir ölkærustu Fellamenn-
irnir að drekka ekki í ár. Helgi stóð
við það, því það sem hann ætlaði að
gera, það gerði hann. Hinir féllu allir.
Við fórum aftur uppyfir, inn Vellina,
inn allan Skriðdal, við vorum í vis-
indaleiðangri um vegina. Ferðin stóð
frá sólarupprás til sólarlags. Rann-
sóknina bar að taka alvarlega. Þess
vegna, að því er ég taldi, var aldrei
sagt orð. Ékki íyrr en undir kvöld,
þegar við vorum komnir niður á móts
viðTunguhaga. Þá allt í einu þagnaði
Gamli Rauður líka. Og hvað sem
Helgi startaði og startaði, þá vildi
hann ekki í gang aftur. Þá loks sagði
Helgi: Ja, nú dámar mér ekki, hann
er ekki vanur að láta svona. En nú er
aldeilis gagn, drengur minn, að þú
kunnir eitthvað að eiga við bíla, ekki
kann ég það.
Þar með var vélarhlífin þrifin upp.
Báðir litu svoh'tið gáfulega á það sem
þar var en Rauður bara glotti fúll á
móti. Við verðum að ná í Sigþór sagði
Helgi. í þeim orðum bar að gamlan
Chevrolet vörubíl með tvöföldu húsi.
Þar var Sigþór í Tunguhaga kominn,
rétt eins og Helgi hefði sent honum
hugskeyti. Þessum þúsundþjala-
smið, sem var töframaður við bíla.
Hann hafði varla litið á Gamla
Rauð þegar jeppinn hrökk í gang.
Eftir það gekk hann alltaf sem
klukka á meðan ég þekkti til. Sigþór
glotti út í annað og sagði við Helga:
Var það ekki þetta sem þú vildir?
Helgi var svolítið önugur við heim-
komuna. Kunni ekki einu sinni að
meta umhyggjusemi Gróu, sem snar-
aði fram veislumat þó ekki kæmum
við á matartíma. - Hvað er þetta,
kerling, heldurðu að við getum alla
tíð verið að éta? sagði Helgi, snarað-
ist í símann, sneri sveifinni og kall-
aði: Miðstöð. Síðar tók hann til matar
síns, en þá sagði Gróa mín, þessi ann-
álaða bindindiskona: Þú ert eitthvað
svo önugur, Helgi minn, síðan þú
fórst í þetta bindindi, ég held þú
verðir bara að fá þér þetta árans
brennivín af og til. Helgi leit á Gróu
undrunaraugum, þessu viðhorfi átti
hann ekki von á úr þessariátt, enda
hefur hann eflaust tahð bindindið
vísa leið til að gleðja Gróu. En það
kom ekki til greina að rjúfa það, jafn-
vel þó Gróa samþykkti.
Þar kom að við lögðumst út í tjöld.
Ég skalf úr kulda fyrstu þijár næt-
umar. En við lögðum nýja vegi, sem
eru djásn á Héraði í dag. Þeir eru fal-
legri en aðrir vegir!
I vegagerðinni kynntist ég því
líka, að það var borin virðing fyrir
Helga. Einhverju sinni laumuðumst
við vegagerðarstrákamir í kaffi heim
á einhvem bæ. Við voram eitthvað að
gantast með „karlinn" okkar í milli.
Þá stökk húsfreyjan upp á nef sér:
Ég vil ekki hafa það að talað sé illa
um Helga Gíslason í mínum húsum;
hann hefur gert þvílík ósköp fyrir
mig, mína og mína sveit. Reyniði
frekar að hunskast til verka, sagði
frúin og það gerðum við.
Það var gott að vera með Helga,
hann sagði skemmtilegar sögur og
hafði fjölbreytta hjörð í kring um sig
í vegagerðinni. Þeir tóku mér vel,
sögðu mig með Skógargerðissvip,
sérstaklega þegar ég notaði skófluna
sem hvíldarprik! Ég kom aftur
næsta sumar og þá fórum við Helgi
enn „onyfir“. En þá var bindindisár-
inu lokið, þannig að viðkoma var höfð
í ríkinu, því eina sem þá var á Aust-
urlandi. Þá fór aksturstíminn „onyf-
ir“ eftir því hvað klukkan var. Éf hún
var farin að halla veralega í sex gátu
menn verið ótrúlega fljótir. En þegar
upp í stafina var komið vildi Helgi
ekki keyra. Ég var settur undir stýr-
ið, próflaus. Það gerir ekkert til, við
ÓLAFÍA BJÖRG
GUÐMANNSDÓTTIR
tÓlafia Björg Guð-
mannsdóttir fædd-
ist í Keflavík 20. febr-
úar 1933. Hún lést á
Vífílsstöðum 25. febr-
úar síðastliðinn og fór
útför hennar fram frá
Keflavíkurkirkju 2.
júní.
Elsku systir mín. Mik-
ið á ég eftir að sakna þín.
Hvenær sem var gat ég
komið til þín og fengið
ráð við mínum vanda-
málum og farið ánægðari
af þínum fundi, alltaf
lagðir þú gott til allra mála með
þinni rólegu framkomu en þín miklu
vandamál barst þú ekki á borð fyrir
aðra. Það eina sem þú sagðir var:
„Ég hlýt að hafa verið svona vond
manneskja í mínu fyrra lífi úr því
svona mikið er lagt á mig hér á jörð.“
Við fæðingu varst þú úr mjaðma-
lið sem var ekki skoðað nógu fljótt
svo annar fóturinn varð styttri.
Aldrei man ég eftir að þú værir bitur
þó þú gætir ekki tekið þátt í bolta-
leikjum með okkur. Aðeins níu ára
færð þú heilahimnubólgu og var þér
ekki hugað líf um tíma. Þér hafði
gengið vel að læra en allt þurrkaðist
út en þá kom fram þín alkunna þolin-
mæði, þó ung værir. Það var byrjað
upp á nýtt að læra stafina og um
haustið hélstu áfram með jafnöldr-
um þínum þó þú værir búin að missa
svona mikið niður. Þú varst svo lag-
hent að hvort sem þú varst að sauma
eða prjóna varð allt svo smekklegt
hjá þér svo að unun var á að horfa.
Ung fórst þú að vinna á símstöinni
hérna og þaðan í Húsmæðraskólann
á ísafirði eitt árið því að drauma-
prinsinn var á næsta leiti og eins
gott að kunna að matbúa. Hann hét
Guðsteinn og þið giftuð ykkur 1957
og eignuðust fljótlega þrjú myndar-
leg börn. Þið vorað búin að kaupa
ykkur íbúð og bæði lögðuð þið mikið
á ykkur til að endar næðu saman.
Guðsteinn vann hjá Slökkviliði
Keflavíkurflugvallar og til að afla
meiri tekna vann hann við bílavið-
gerðir hjá bróður sínum. Þá kom
reiðarslagið, hann lenti í slysi og
lést. Bömin svona
ung, orðin föðurlaus,
en þú gafst ekki upp
og fórst að vinna á
símanum, en oft var
þröngt í búi hjá þér
þó ekki væri kvartað.
Þetta vora erfið ár en
strax og börnin gátu
fóra þau að hjálpa til
og lærðu sparsemi og
ráðdeild. Strákarnir
fóru í iðnnám. Öm er
bifvélavirki en Hilm-
ar smiður. Lilja var
eitt ár í Bandaríkjun-
um en fór svo að
vinna skrifstofustörf. Þú lifðir fyrir
börnin þín og varst alltaf ein. Bömin
flugu úr hreiðrinu, tvö settust að í
Noregi en yngsta bamið, Hilmar,
var stoð og stytta mömmu sinnar.
Svo varðst þú fyrir slæmu
handleggsbroti og sýndir aðdáunar-
verða þolinmæði. Handleggurinn
var að verða ónýtur en þá fréttum
við af lækni á Borgarspítala sem
gerði kraftaverk í svona málum. Það
gekk eftir og hann sagðist þurfa að
stytta handlegginn um nokkra senti-
metra. Þetta væri orðið svo slæmt en
hvað með það sagðir þú, annar fótur-
inn er nokkram sentimetram styttri,
svo það jafnast á, en bakið og
mjöðmin vora alltaf að plaga þig og
fórst þú í aðgerð og fékkst kúlu og
fyrir nokkram áram í aðra aðgerð.
Þá var tæknin orðin svo mikil að
bein var notað og loksins komin yfir
sextugt með báða fætur jafnlanga.
Allt annað líf sagðir þú þó bakið sé
orðið slitið en ekki var allt eins og
það átti að vera. Stanslaus þreyta og
lystarleysi. Þú varst úrskurðuð með
krabbamein í lunga og aftur var bar-
ist áfram, en nú laust þú í lægra
haldi og lést á Vífilsstöðum 25. maí.
Elsku Lóa mín. Þrautagöngu
þinni hér á jörð er lokið og veit ég að
maðurinn þinn hefur tekið fagnandi
á móti þér eftir öll þessi ár. Hvíl í
friði, elsku systir mín.
Elín.
Kær frænka okkar, Ólafía Björg
Guðmannsdóttir, eða Lóa eins og
hún var alltaf kölluð, er látin. Okkur
systurnar langar að minnast hennar
með nokkram orðum. Lóa og systur
hennar og við systkinin fjögur vor-
um systkinabörn í báðar ættir og
hafa þessar tvær fjölskyldur alltaf
verið nánar og samgangur mikill. í
hvorri fjölskyldu vora þrjár systur,
allar fæddar á fáum áram, og áttu
fjölskyldumar heima í sama húsinu
fyrstu árin. Af þessum hópi er Lóa
önnur í röðinni til að hverfa frá okk-
ur, því að elsta systir okkar, Kata, dó
fyrir nokkram áram.
Lóa átti að mörgu leyti erfiðara líf
en margur annar, þó að ekki væri
hægt að merkja það í fari hennar.
Hún varð ung ekkja með þrjú ung
börn þegar Guðsteinn maður hennar
lést í hörmulegu slysi fyrir rúmum
30 árum. Auk þess var hún fötluð á
fæti frá fæðingu. Þrátt fyrir alla erf-
iðleika virtist hún alltaf geta séð
bjartari hliðar lífsins og hún kvart-
aði aldrei yfir örlögum sínum.
Lóa var einstaklega myndarleg í
höndunum og prjónaði og saumaði
mikið. Það var alveg sama hvað hún
gerði, allt var jafn fallegt og fór jafn
vel. Þau vora ófá skiptin sem hún að-
stoðaði okkur við það sem við voram
að gera og fannst það alveg sjálfsagt.
Fjölskyldan var Lóu mikilvæg og
vora systurnar alltaf mjög samrýnd-
ar. Lóa átti líka góð börn og var ynd-
islegt að sjá hvemig hún ljómaði
þegar hún talaði um þau og barna-
börnin. Umhyggja bamanna fyrir
henni var líka mikil og hún naut þess
að hafa þau í kringum sig. Hilmar,
yngsti sonur hennar, sem býr í
Keflavík, hefur verið henni stoð og
stytta í gegnum tíðina. Örn og Lilja,
eldri börn hennar, hafa lengi búið í
Noregi og fór hún í nokkrar heim-
sóknir til þeirra og var auðheyrt af
frásögnum hennar að þær stundir
vora henni dýrmætar.
Að lokum viljum við þakka Lóu
frænku okkar samfylgdina í gegnum
lífið og vottum börnum hennar,
tengdabörnum og bamabörnum
samúð okkar og fjölskyldna okkar.
Ólafía og Elín.
Húnferaðenguóð,
eröllummönnumgóð,
og vinnur verk sín hljóð. -
Sumirskrifaíöskuna
öll sín bestu jjóð.
Þessar fallegu línur úr kvæði
Davíðs Stefánssonar komu í huga
minn þegar ég frétti lát Lóu (eins og
hún var ávallt kölluð). I byrjun sum-
ars kvaddi hún okkur. Börnin henn-
ar þrjú vora hjá henni, enda einkar
föram rólega og Rauður þekkir leið-
ina, sagði Helgi, saup síðan drjúgt úr
fleygnum. Ég hafði aldrei lifað aðra
eins upphefð, ók eins og með forseta
„uppyfir". Helgi þurfti að hafa við- ■*
komu á Egilsstöðum, en það styttist
hjá mér andardrátturinn þegar hann
fyrirskipaði mér að aka heim að
bankanum, kaupfélaginu og pósthús-
inu, en sem betur fer var ekki komin
lögreglustöð á staðnum.
Áfram hélt lífið. Mannlífið á Aust-
urlandi smitaðist af því kapphlaupi
sem hafið var í öðram landshlutum.
Gróa kvaddi og degi Helga tók að
halla. Hann hélt þó áfram að berjast
fyrir Sjálfstæðisflokkinn, þó hann
væri í hjartanu einn sá mesti sósíal-
isti sem Hérað hefur alið.
Hann átti líka margar orðasennur
við ekkisens kommúnistana, sem
reyndust hörðustu kapitalistar þeg-
ar að þeirra eigin skinni kom.
Hann hafði orð á því að morgni að
sinn tími væri kominn. Hann var
sáttur við það, enda hugur löngu
lagður af stað. En hann þijóskaðist
við, svona af gömlum vana. Vildi láta
almættið vita að Skógargerðismenn
falla ekki baráttulaust. En eftir
grimm átök í sólarhring lagði hann
niður vopnin og kvaddi. Hann settist
undir stýri á Gamla-Rauð, sem nú fór
í gang. Hann renndi úr hlaði frelsinu
feginn. Helgi Gíslason á Helgafelli er
hættur að búa. Hann er hættur að
leggja vegi og greiða götu sinna
sveitunga. Hann renndi í hlað hjá
Pétri í efra í dögun. Pétur heilsaði
gesti, en mun hafa þótt komumaður
nokkuð seinn til svars. Loks leit
Helgi með feimnislegum sposkum
svip til Péturs, tók kveðju hans, en
spurði í leiðinni: Hvurra manna ert
þú, gæskur, ekki þó úr Fellunum?
GísÚ Sigurgeirsson.
kært með þeim öllum. Tvö barnanna
hennar, búsett í Noregi komu heim
til að kveðja mömmu. Lóa var ein-
staklega prúð og hógvær manneskja
og dauðastundin einkenndist af
þessum góðu eiginleikum hennar.
Vissulega er sárt að kveðja sína allra
nánustu, börnin sín og tvær eftirlif-
andi systur. Mann sinn missti Lóa af
slysföram árið 1968. Þá var hún ein
með þrjú ung böm, eldri sonurinn
aðeins tíu ára. Samband Lóu og Guð-
steins, manns hennar, var afar fal-
legt og gott. Þau vora samtaka í einu
og öllu og uppeldi barnanna var það
sem öllu máli skipti. Guðsteinn var
hennar eina ást og nú var hann far-
inn. Lóa ól upp börn sín og menntaði
eins vel og kostur var. Henni var
tamt að líta fram á veginn í hógværð
og án væntinga. Bömin hennar uxu
úr grasi og urðu öll fyrirmyndarfólk,
sem hún gladdist yfir. Samband
þeirra var gott og öll hjálpuðust að
til að endar næðu saman. Börnin
bera merki um uppeldi sitt og era öll
vel gerð og gefin.
Að lokinni hefðbundinni skóla-
göngu hóf Lóa störf hjá Pósti og
síma hérna í Keflavík. Þar vann hún
til fjölda ára, einnig eftir að hún
stofnaði heimili. Hún var vel liðin
meðal samstarfsmanna sinna, enda
glöð og skemmtileg en umfram allt
afar vönduð.
Frá fæðingu var Lóa fötluð að því
leyti að önnur mjöðmin var styttri en
hin. Þetta varð henni kvalafullt og
gekk hún undir aðgerðir með mis-
jöfnum árangri. Aldrei heyrði ég
hana kvarta þótt kvalin væri. Það
var þægilegt að vera með henni.
Röddin var lág, en aðlaðandi. Aldrei
styggðaryrði í garð annarra. Kímni-
gáfan í góðu lagi. Nú er hún farin frá
okkur en minning um góða konu lifir
með okkur sem eftir eram.
Ég sendi börnum hennar, systr-
um og öðram vinum og vandamönn-
um mínar einlægustu samúðarkveðj-
ur um leið og ég þakka henni
samfylgdina.
Guðbjörg Þórhallsdóttir.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu
vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett.
Sé handrit tölvusett er æskilegt, að diskl-
ingur fylgi útprentuninni. Senda má greinar
til blaðsins í bréfasíma 569 1115, eða á net-
fang þess (minning@mbl.is). Nauðsynlegt
er, að símanúmer höfundar/sendanda fylgi.
Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum.
Það eru vinsamleg tilmæli að lengd greina
fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við meðal-
línubil og hæfilega línulengd - eða 2.200
slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnar-
nöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.