Morgunblaðið - 24.08.2000, Síða 10

10 FIMMTUDAGUR 24. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ákvörðun um heimild til innflutnings á erfðavísum úr norskum kúm liggur ekki ennþá fyrir
Kúabændur gagn-
rýna ráðherra
fyrir seinagang
A aðalfundi Landssambands kúabænda í gær kom fram að
afkoma greinarinnar var góð á síðasta ári, en bændur leita engu að
síður leiða til að standast vaxandi samkeppni í framtíðinni.
Kúabændur hafa um langt skeið óskað eftir leyfi til innflutnings á
erfðavísum úr norskum kúm. Eiríkur P. Jörundsson sat
fundinn í gær þar sem ráðherra tilkynnti að ákvörðun lægi
ekki ennþá fyrir um slíkt leyfí til innflutnings.
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Ari Teitsson, formaður Bændasamtaka fslands, og Guðni Ágdstsson landbúnaðarráðherra hlýða á málflutning
bænda á aðalfundi Landssamtaka kúabænda í gær.
GUÐNI Ágústsson landbúnaðarráð-
herra olli bændum vonbrigðum á að-
alfundi Landssamtaka kúabænda í
gær þegar hann tilkynnti í ræðu sinni
að ákvörðun ráðuneytisins lægi ekki
ennþá fyrir um heimild til innflutn-
ings á fósturvísum úr norskum kúm.
Ráðherra tilkynnti hins vegar á fund-
inum að ákvörðun myndi liggja fyrir á
haustdögum. Bændur gagnrýndu
landbúnaðarráðherra harkalega fyrir
meintan seinagang og töldu sumir að
ráðherra væri of lengi búinn að draga
bændur á asnaeyrunum í málinu og
óskuðu eftir nákvæmari tímasetn-
ingu varðandi ákvörðun ráðherrans.
Guðni sagðist hins vegar ekki hafa
dregið neinn á asnaeyrunum og að
ákvörðunin væri vandasöm. Hann
hefði því farið ótroðnar slóðir við
ákvarðanatökuna, leitað hefði verið
umsagnar fjölmargra aðila um málið
og að síðustu gögn hafi borist í byrjun
ágúst, sem ennþá væri eftir að vinna
úr innan ráðuneytisins.
Kúabændur hafa beðið eftir þess-
ari ákvörðun landbúnaðarráðherra í
nærri tvö og hálft ár, en Landssam-
band kúabænda og Bændasamtök ís-
lands sóttu um leyfi til innflutnings
fósturvísa úr norskum kúm þann 31.
mars 1998. TUgangurinn með inn-
flutningi á fósturvísum er að gera
samanburðartilraun á norskum kúm
og íslenskum til að kanna hvort hægt
sé að framleiða mjólk hér á landi með
hagkvæmari hætti en gert er í dag.
Að tilrauninni lokinni er síðan ætlun-
in að meta hvort skynsamlegt og hag-
kvæmt sé að kynbæta íslenska stofn-
inn með þessu erlenda kyni.
Áhugi kúabænda beinist að því að
kynbæta íslenska stofninn þannig að
kýrnar mjólki meira, en erlend kúa-
kyn bjóða upp á talsvert meiri fram-
leiðni í framleiðslu á mjólk. Á aðal-
fundinum kom fram að eina leiðin til
þess að íslensk mjólkurframleiðsla
stæðist samkeppni í framtíðinni væri
að auka framleiðsluna, og slíkt væri
ekki hægt nema að hver kýr mjólki
meira en áður.
Bændur lögðu því áherslu á að svör
við því hvort tilraunin yrði heimiluð
yrðu að fást sem fyrst til þess að taka
mætti stefnumótandi ákvarðanir í
framhaldi af þeirri niðurstöðu, en
sh'kt væri ekki hægt á meðan ákvörð-
un ráðherra lægi ekki fyrir.
Meiri hætta á lyijaleifum
í íslenskri mjólk
í janúar sl. skipaði landbúnaðar-
ráðherra nefnd til að láta kanna gæði
og hollustu íslenskrar kúamjólkur
með tilliti til innflutnings á nýju
mjólkurkúakyni. Einnig var nefnd-
inni falið að leggja mat á hvort vænta
megi breytinga á þeim þáttum, yrði
innflutningur heimilaður á fósturvís-
um úr norskum kúm, svokölluðum
NRF kúastofni. Þá var sett fram til-
gáta um að efnainnihald mjólkur úr
íslenskum kúm geri það að verkum að
nýgengi sykursýki í bömum sé lægra
hérlendis en í öðrum löndum með
svipaða mjólkumeyslu.
Niðurstöður nefndarinnar vom
kynntar á aðalfundi Landssambands
kúabænda í gær og kom þar fram að
aðskotaefni og gerlar í íslenskri mjólk
væm í öllum tilfellum undir þeim við-
miðunarmörkum sem sett em varð-
andi gæðamjólk. Hins vegar kom í
Ijós að frumutala íslenskrar mjólkm-
er nokkuð hærri en fmmutala í mjólk
nágrannaþjóðanna, en þó á svipuðu
reki og í dönsku mjólkinni. Auk þess
sem mjólk með háa frumutölu er lé-
legt hráefni til vinnslu kallar há írum-
utala á óæskilega notkun fúkkalyfja.
Það getur síðan valdið því að aukin
hætta er á að lyfjaleifar geti borist í
mjólkurafurðum til neytandans.
Tilraunainnflutningur á NRF-fóst-
urvísum myndi að mati nefndarinnar
að öllum líkindum hafa lækkandi
fmmutölu í för með sér, en það myndi
auka gæði og nýtingu í vinnslu mjólk-
urafurða. Einnig væra líkur á að ein-
hveijar breytingar yrðu á prótein- og
fituhlutfalli mjólkurinnar, en þær
yrðu væntanlega óveralegar.
í niðurstöðum nefndarinnar kom
fram að vissar rannsóknir bendi til
þess að fylgni sé á milli neyslu kúa-
mjólkur á unga aldri og nýgengi á
sykursýki. Tölur sýna að íslensk
mjólk inniheldur lægra hlutfall af
próteingerðinni A1 beta easein en
mjólk í nágrannalöndunum, en sú
próteingerð virðist stuðla að syk-
ursýki í tilraunadýmm.
Ymislegt bendir til að hollusta ís-
lenskrar mjólkur, að teknu tilliti tU
próteingerðar hennar, sé meiri en
hollusta mjólkur í nálægum löndum.
Orsakasamband þama á mUli hefur
þó ekki verið sannað á óyggjandi hátt
og frekai’i rannsókna er þörf.
Sá möguleUd er fyrir hendi að velja
gripi úr NRF-stofninum sem fram-
leiða mjólk með lægi-a hlutfalli A1
beta casein heldur en íslenski kúa-
stofninn geiir í dag, og er það álit
nefndarinnar að komi til innflutnings
verði einungis fluttir inn stofnar af
NRF kyni, sem era með mjög lágt
hlutfall af erfðavísum sem hafa áhrif
á hlutfall próteingerðanna.
Á undanfömum ámm hafa mörg
rfld hafið rannsóknir á sjúkdómum í
búfénaði til að geta sett fram kröfur
gagnvart útflutningslöndum, þegar
óskað er eftir að flytja inn lifandi dýr
eða búfjárafurðir. Að mati nefndar-
innar má nota sömu aðferðir þegai’
erfðaefni er flutt inn, „þá verður að
taka tUlit tU erfðaþátta sem geta haft
skaðleg áhrif á stöfna sem fyrir era í
landinu. Nauðsynlegt er því að fram-
kvæma rannsóknir og mat á þeirri
áhættu sem skapast, miðað við ávinn-
inginn sem menn sjá við slíkan inn-
flutning.“
Bændur andvaralausir gagn-
vart hugsanlegri aðild að ESB
Undh' þessi vamaðarorð tók Guðni
Ágústsson landbúnaðarráðherra og
sagði að ákvörðun um leyfi til inn-
flutnings á fósturvísum væri erfið og
vandasöm. Hann sagði síðan í ræðu
sinni að hann væri sannfærður um að
staða greinarinnar væri sterk, en sú
þróun ætti sér þó stað að búum fækk-
aði á meðan þau stækkuðu og slík
þróun væri óhjákvæmUeg að vissu
marki.
Hann vék síðan að skýi-slu utanrík-
isráðuneytisins um mögulega aðUd
íslands að ESB og sagði að sá kafli
sem fjallaði um áhrif á íslenskan land-
búnað væri að sínum dómi „ömurleg
lesning frá sjónarhóli okkar sem vUj-
um veg landbúnaðarins hér sem
mestan.“
Hann sagðist ekki geta að því gert
að sér þætti íslenskir bændur „furðu-
lega andvaralausir“ gagnvart þessari
stöðu og tók sem dæmi slæma
reynslu finnskra bænda eftir inn-
göngu Finnlands í Evrópusamband-
ið. Ráðherra lagði síðan til að land-
búnaðarráðuneytið, Bændasamtökin,
búgreinasamböndin og af-
urðastöðvamar tælqu nú þegar sam-
an höndum um að fjármagna úttekt á
áhrifum hugsanlegrar aðildar að
ESB á íslenskan landbúnað.
Þórólfur Svemsson, formaður
Landssambands kúabænda, sagði í
ræðu sinni á aðalfundinum að það
starfsár sem nú væri að baki hafi ver-
ið gott ár hjá kúabændum. Þróunin
einkenndist eðlilega af því að fram-
leiðslunni væri þjappað saman á færri
og stærri betur tæknivæddar eining-
ar.
„Það er hins vegar áhugavert
hversu fjölskyldubúið heldur velli á
þessum breytingatímum, með sínum
kostum og sínum veikleikum, en
segja má að fjölskyldurekstur sé nán-
ast allsráðandi í nautgriparæktinni
þótt sífellt fleiri kjósi að hafa rekstur-
inn á hlutafélagsformi."
Afkoma kúabænda
göð á síðasta ári
Þórólfur sagði að þrátt fyrir viss
vonbrigði með seinkun á ákvörðun
ráðherra varðandi innflutning á fóst-
urvísum væri sú yfirlýsing landbún-
aðarráðherra að ákvörðun skuli taka í
haust ákveðin tímamótayfirlýsing
sem ekki hefði verið gefin áður. „Það
flaug þó í gegnum huga minn, að mig
minnir að í Njálu standi á einum stað:
Var nú kyrrt um hríð og leið svo
haustið fram til jóla.“
Jónas Bjamason, forstöðumaður
Hagþjónustu Landbúnaðarins, hélt
erindi á aðalfundinum um afkomu í
nautgriparækt á síðasta ári og sagði
að afkoman hefði verið góð. Batinn
sem hefði byijað árið 1997 hefði hald-
ið áfram og greinilegt væri að aukinn-
ar bjartsýni gætti í greininni. Afkom-
an hefði batnað með stækkandi
búum, auknum tekjum og hagstæðu
hlutfalli gjalda og tekna.
I máli Jónasar kom fram að fjár-
festingar væm miklar í greininni og
að talsverð skuldaaukning væri á
milli ára. Á hinn bóginn væri ljóst að
aukin umsvif kölluðu á auknar fjár-
festingar, sem kæmu til með að skila
auknum tekjum þegar til lengri tíma
er litið.
Að sögn Jónasar stafar kúabænd-
um helst hætta af aukinni verðbólgu í
þjóðfélaginu, sem m.a. veldur hækk-
unum á aðföngum og vaxtakjöram á
fjármagnsmarkaðnum. Þar sem
tekjur af framleiðslunni era bundnar
verðlagsákvæðum era verðhækkanir
tengdar verðbólgu lengur að skila sér
til bænda, og því getur verðbólgan
leikið kúabændur grátt.
Formaður LI dánægður með enska þýðingu á sameiginlegri yfírlýsingu IE og LI
Fer fram á
leiðréttingu
SIGURBJÖRN Sveinsson, formaður Lækna-
félags íslands, segist vera afar óánægður með
enska þýðingu Islenskrar erfðagreiningar á
sameiginlegri yfirlýsingu ÍE og LÍ. Þýðingin
kom fram í fréttatilkynningu sem deCODE
genetics, móðurfélag IE, sendi Nasdaq-hluta-
bréfamarkaðinum.
Sigurbjöm segir að svo virðist sem yfirlýs-
ingin hafi verið fegrað til að þjóna hagsmunum
fyrirtækisins. ,Að mati okkar er hún ónákvæm
og ekki rétt þýdd, en við létum gera okkar eigin
þýðingu á textanum. Þá geram við einnig at-
hugasemd við þau vinnubrögð að bera þýðingu
á sameiginlegri yfirlýsingu ekki undir hinn aðil-
ann, þegar hún á að birtast erlendis,“ segir Sig-
urbjöm.
Að sögn Sigurbjöms fór hann formlega fram
á við yfirmenn kynningardeildar deCODE að
enska þýðingin yrði leiðrétt á föstudaginn. „Ég
bað um að okkar þýðingarútgáfa yrði send
sömu aðilum og fengu þeirra útgáfu, eða þá að
við fengjum upplýsingar um viðtakendur
fréttatilkynningarinnar," segir hann, „við
þessu höfum við engin svör fengið, fyrr en eftir
hádegi í dag [í gær], með símtali frá Kristjáni
Erlendssyni, framkvæmdastjóra hjá ÍE. Við
munum ræða við ÍE í fyrramálið [í morgun] um
það hvort og hvemig þetta verður lagfært,"
segir Sigurbjörn.
Áttar sig ekki á
athugasemdunum
Kári Stefánsson, forstjóri í E, segist ekki átta
sig á athugasemdum Sigurbjöms. Þar sem um-
bjóðendur LÍ séu einungis hérlendis hafi ekki
sýnst ástæða til að setja fram sérstaka yfir-
lýsingu á ensku við upphaflega gerð hennar.
„Hins vegar er stór hluti umbjóðenda okkai- er-
lendis og því sáum við ástæðu til að þýða yfir-
lýsinguna yfir á ensku. Við berum fyllilega
ábyrgð á þeirri þýðingu, eins og öllum öðrum
plöggum sem við látum frá okkur fara,“ segir
hann.
Kári segir að þýðing ÍE sé á vandaðri ensku
og efnislega nákvæm. „Góður þýðandi nær efn-
islegu innihaldi og þeirri hugsun sem liggur að
baki frumtextanum, en þýðir ekki endilega orð-
rétt,“ segir hann, „þegar ég ber saman útgáfur
okkar og þeirra sé ég ekki betur en þeim
markmiðum hafi fyllilega verið náð. Ég sé ekki
efnislegan mun.“
Undrast framkomu Signrbjörns
Kári segist að vissu leyti skilja óánægju Sig-
urbjöms með að hafa ekki verið hafður með í
ráðum við þýðinguna. „Mig granar að þetta
upphlaup eigi sér rætur í þessari óánægju. Ég
viðurkenni að það hefðu verið vandaðri vinnu-
brögð að sýna Sigurbirni þýðinguna áður en
hún var send út, en þó ber á það að líta að hún er
alfarið á ábyrgð okkar, eins og ég sagði áðan,“
segir Kári. Hann segist undrandi á framkomu
Sigurbjörns, ekki síst þar sem öll samskipti
þeirra fram að þessu hafi verið með eindæmum
góð. „Þetta er hinn vandaðasti og ágætasti
maður og mér þykir þetta miður,“ segir hann.
Kári segir að ekki komi til greina að senda
leiðréttingu á Nasdaq-markaðinn. „Leiðrétt-
ingu á hverju? Þýðingin er algjörlega efnislega
rétt,“ segir hann.