Morgunblaðið - 06.12.2000, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 6. DESEMBER 2000
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Samkeppnisráð telur Flugstöó Leifs Eiríkssonar hafa brotið lög með því að
neita Vallarvinum ehf. um aðstöðu til innritunar og farþegaþjónustu
Flugstöðin hefur mis-
notað einokunaraðstöðu
Samkeppnisráð hefur úrskurðað að Flugstöð Leifs Eiríkssonar hafi brotið gegn samkeppnislögum með því að neita
Vallarvinum ehf. um aðstöðu til innritunar og farþegaþjónustu í Flugstöðinni.
SAMKEPPNISRÁÐ hefur úr-
skurðað að með því að hafna ósk
Vallarvina ehf. um aðstöðu til inn-
ritunar og farþegaþjónustu í Flug-
stöðinni hafi Flugstöð Leifs Eiríks-
sonar hf. brotið gegn 17. gr.
samkeppnislaga. Beinir samkeppn-
isráð þeim fyrirmælum til Flug-
stöðvar Leifs Eiríkssonar hf. að
semja við Vallarvini ehf. um nauð-
synlega aðstöðu til innritunar og
farþegaþjónustu í Flugstöðinni svo
að fyrirtækið geti innt þá þjónustu
af hendi sem það hefur starfsleyfi
til, eigi síðar en 15. janúar árið
2001.
Vallarvinir ehf. er flugafgreiðslu-
fyrirtæki sem hefur frá árinu 1997
haft leyfi til að afgreiða fragtflug-
vélar. Fyrirtækið sendi kvörtun til
samkeppnisyfirvalda 15. júní síðast-
liðinn vegna hindrana sem starf-
semi fyrirtækisins hafi mætt á
Keflavíkurflugvelli. í kvörtuninni
kemur fram að fyrirtækið hafi allt
frá byrjun átt á brattan að sækja og
hafi það komið fram í samskiptum
við aðila sem hafi haft stjórn á ýms-
um þáttum í rekstri flugvallarins,
en að áliti Vallarvina hefur öll starf-
semi á flugvellinum um árabil
snúist um rekstur Flugleiða hf. og
forvera þess fyrirtækis. Bent er á
að hindranir af hálfu opinberra að-
ila skaði samkeppnisstöðu Vallar-
vina og séu farnar að valda fyrir-
tækinu umtalsverðu og hugsanlega
fjárhagslegu tjóni. I erindi Vallar-
vina til samkeppnisyfirvalda er það
meginkrafa fyrirtækisins að Flug-
stöðinni verði gert skylt að veita því
nauðsynlega aðstöðu til innritunar
og þjónustu við farþega með sömu
kjörum og skilmálum og keppinaut-
ur kvartanda, Flugleiðir, njóti í dag.
Umsókn hafnað með vísan til
plássleysis í Flugstöðinni
I erindinu segir, að 14. apríl 1999
hafi fyrirtækið sótt um leyfi til að
afgreiða farþegaflugvélar á Kefla-
víkurflugvelli. Umsóknin hafi af
hálfu Vallarvina verið grundvölluð á
samningi milli utanríkisráðu-
neytisins, Flugmálastjórnar á
Keflavíkurflugvelli, Flugstöðvar
Leifs Eiríkssonar og Flugleiða, frá
9. janúar 1998, þar sem mótuð hafi
verið stefna um að aflétta einokun á
afgreiðslu flugvéla á Keflavfkurflug-
velli í áföngum. Hafi Vallarvinir
óskað eftir að starfsleyfi til þeirra
tæki gildi eigi síðar en 1. maí 1999.
Fram kemur að ekki hafi verið
orðið við ósk fyrirtækisins um
starfsleyfi frá umræddum tíma.
Eftir bréfaskriftir og fundahöld
með Flugmálastjóm á Keflavíkur-
flugvelli og utanríkisráðuneytinu
hafi fyrirtækinu verið send bréfleg
tilkynning um veitingu starfsleyfis
til að afgreiða loftför með hámarks-
flugtaksþunga allt að 90 tonnum frá
18. janúar 2000. Leyfi þetta hafi
hins vegar verið bundið því skilyrði,
að leyfishafi skyldi semja sérstak-
lega við forráðamenn Flugstöðvar-
innar um aðstöðu í flugstöðinni
sjálfri til innritunar og þjónustu við
farþega. Skriflegu erindi Vallarvina
til Flugstöðvarinnar, dags. 27. mars
2000, um aðstöðu til innritunar og
farþegaþjónustu í flugstöðinni hafi
síðan verið hafnað með bréfi, dags.
7. apríl 2000, meðal annars með vís-
an til plássleysis í flugstöðvarbygg-
ingunni.
Staðið í vegi fyrir því að virk
samkeppni myndaðist
í úrskurði samkeppnisráðs segir
að í máli Flugstöðvarinnar hafi
komið fram að Vallarvinum hafi
verið gert það ljóst að krefðust
þarfir fyrirtækisins aðstöðu til inn-
ritunar f tengslum við verkefni á
þess vegum yrði hún látin í té.
Kröfu Vallarvina um úthlutun
þriggja afgreiðsluborða, sem yrðu
framleigð Flugleiðum eða öðrum
þegar Vallarvinir þyrftu ekki á
þeim að halda, hafi hins vegar verið
hafnað. Að öðru leyti sé vísað til
þess að allt of fá innritunarborð séu
í brottfararsal Flugstöðvarinnar til
að sinna umsvifum þar á álagstím-
um. Það standi hins vegar til bóta
með fjölgun afgreiðsluborða á næst-
unni.
I úrskurðinum kemur m.a. fram
að það skilyrði Flugstöðvarinnar að
fyrirfram yrði sýnt fram á „þörf'
fyrir aðstöðuna áður en reksturinn
var kominn á laggirnar væri óeðli-
legt og til þess fallið að leggja stein
í götu frjálsrar samkeppni um
flugafgreiðsluþjónustu á vellinum.
Leyfisveitandi, Flugmálastjóm á
Keflavíkurflugvelli, og Flugstöðin
hafi engar aðrar ráðstafanir gert til
að leysa þörf Vallarvina íyrir nauð-
synlega starfsaðstöðu, hvorki á
meðan fyrirtækið beið þess að því
yrði veitt starfsleyfi né á þeim rúmu
10 mánuðum sem liðnir eru frá því
að starfsleyfi var veitt.
„Sú háttsemi Flugstöðvarinnar
að synja Vallarvinum um nauðsyn-
lega starfsaðstöðu í Flugstöðinni fer
gegn markmiði og ákvæði 17. gr.
samkeppnislaga. Með synjuninni
hefur Flugstöðin misnotað einokun-
arstöðu sína og þannig staðið í vegi
fyrir því að virk samkeppni mynd-
aðist á markaði fyrir flugvélaaf-
greiðslu og innritun farþega á
Keflavíkurflugvelli. Er hér um að
ræða markað sem Flugleiðir hafa
haft einkaleyfi til að sinna en
stjómvöld ákveðið að fella undir
virka samkeppni. Er það ámælis-
vert að opinber stofnun, Flugstöðin,
skuli hafa hindrað innkomu nýs
keppinautar á flugafgreiðslumark-
aðinn. Þá vekur það nokkra undrun
samkeppnisráðs að utanríkisráðu-
neytið skuli ekkert hafa aðhafst til
að búa svo um hnúta, að þeim sam-
keppnisrekstri, sem það hafði sjálft
lýst yfir að ætti að vera til staðar,
væri búin fullnægjandi aðstaða,"
segir í úrskurðinum.
Dagsektum beitt verði ekki samið
um starfsaðstöðu fyrir veittan frest
Þá segir að samkeppnisráð muni
beina þeim fyrirmælum til Flug-
stöðvarinnar að ganga nú þegar til
samninga við Vallarvini um þá
starfsaðstöðu sem fyrirtækinu sé
nauðsynleg. Ráðið sé þeirrar skoð-
unar að kröfur félagsins um aðstöðu
til afgreiðslu í Flugstöðinni, sem fé-
lagið hafi borið formlega fram við
forráðamenn hennar, séu eðlilegar
og málefnalegar eins og félagið hafi
útfært þær. Ef nauðsynleg aðstaða
fyrir Vallarvini leiði til þess að
skerða þurfi afgreiðsluaðstöðu
keppinautar Vallarvina verði ekki
séð að ómöguleiki standi því í vegi.
„Með hliðsjón af því að verulegur
dráttur er nú þegar orðinn á því, að
Vallarvinir hafi fengið afgreitt og
getað nýtt sér starfsleyfi sitt, og
þar sem líkur hafa verið leiddar að
því að sú töf hafi nú þegar valdið
fyrirtækinu fjárhagstjóni, tekur
samkeppnisráð fram, að það muni
beita dagsektaúrræðum 58. gr.
samkeppnislaga gagnvart Flugstöð-
inni, ef ekki hefur verið samið um
nauðsynlega starfsaðstöðu til handa
Vallarvinum fyrir þann frest, sem
greindur er í ákvörðunarorði," segir
í úrskurði samkeppnisráðs.
Nýr íslenskur húðáburður úr þorskensímum kominn á markað hérlendis
Samstarf er hafíð við al-
þjóðlegt risafyrirtæki
RANNSÓKNIR á virkni þorskens-
íma, sem dr. Jón Bragi Bjarnason,
prófessor í lífefnafræði, hefur stýrt
síðustu áratugi hafa nú skilað þeim
árangii að settur hefur verið á mark-
að hérlendis íslenskur húðáburður,
Penzim-áburðurinn, sem talinn er
reynast vel við margskonar húðkvilL
um, liðabólgu og sveppasýkingum. I
fréttatilkynningu kemur fram að
góðar líkur séu taldar á því að hægt
sé að selja áburðinn víða um heim og
eru viðræður þegar hafnar við nokk-
ur stórfyrirtæki á snyrtivörumark-
aði.
Rannsóknirnar á ensímum úr
þorski, eðli þeirra og eiginleikum,
hófust á Raunvísindastofnun Há-
skólans árið 1978 og áður í Banda-
ríkjunum frá árinu 1973. Verkefnin
hafa verið styrkt af National Inst-
itute of Health í Bandaríkjunum,
Tæknisjóði Rannsóknarráðs ríkisins
og Nordisk Industrifond. Þá voru
einstaka þættir rannsóknanna
styrktir af Vísindasjóði íslands,
Rannsóknasjóði Háskóla Islands,
Rannsóknasjóði NATO og Humbolt
Stiftung. Skrifaður hefur verið fjöldi
vísindagreina í tímarit um rannsókn-
ina og um hana fjallað á ráðstefnum
og niðurstöðumar vakið athygli.
Árið 1999 var fyrirtækið Ensím-
tækni ehf. stofnað um notkun ensíma
til lyfjagerðar og í snyrtivörur. Ens-
ímtækni hefur nú hafið framleiðslu á
Penzim-áburðinum, sem hefur
reynst vel við ýmsum kvillum, svo
sem psoriasis, exemum, brunasár-
um, bólgum, liðaverkjum af völdum
gigtsjúkdóma, sveppasýkingum og
unglingabólum. í tilkynningunni
kemur fram að hann hafi komið vel
út í forathugunum sérfræðinga á
Landspítala - háskólasjúkrahúsi og
niðurstöðumar þyki gefa tilefni til
formlegra klínískra rannsókna,
hugsanlega með þróun lyfjaforms
áburðarins að markmiði í framtíð-
inni. Leyfi til klínískra rannsókna
hefur þegar verið veitt og rannsókn-
ir við bandarískan háskóla em að
hefjast um þessar mundir. Þá era
viðræður við ítalskt lyfjafyrirtæki að
hefjast um sölu á áburðinum á Ítalíu
og samstarf um frekari rannsóknir
og þróun. Samstarf við alþjóðlegt
risafyrirtæki á snyrtivörumarkaði er
einnig hafið um notkun pensím
ensímanna í snyrtivörar.
Enn eitt
netfyrirtækið I
vandræðum
London. Morgunblaðið.
• FRAMTÍÐIN gæti veriö tryggö, en
fjórðungur starfsmanna missir vinn-
una. Þetta er staöreyndin, sem blasir
viö hjá breska netfyrirtækinu
QXL.com, sem eruppboösfyrirtæki. í
Bretlandi hefurfyrirtækið orðiö nokk-
urs konartáknmynd nýja hagkerfis-
ins og netfýrirtækjanna og veriö mjög
undir smásjá breskra fjölmiöla. Þaö
var á sínum tíma stofnað af breska
blaðamanninum Tim Jackson, sem
varframkvæmdastjóri þess í byrjun,
en starfar nú ekki lengur við dagleg-
an reksturþess.
Frá því aö vera metið á 2,5 millj-
aröa punda, þegar best gekk, erfyrir-
tækiö nú metið á 75 milljónir punda
eöa um 95 prósent af því sem var er
hæst stóö. Fyrirtækið er meö vef-
slóö, þar sem fólk getur boðið í alit
milli himins og jarðar og það er meö
útibú í tólf Evrópulöndum.
í síðustu viku tókstfyrirtækinu aö
safna 30 milljónum punda í reiöufé
meöal fjárfesta, Credit Suisse og
Erst Boston Equities. Þar meö hefur
fyrirtækið eitthvað í handraöanum,
þar sem það mun að öllum líkindum
tapa á næsta ári þeim 45 milljónum,
sem fyrirtækið hefur nú á kistubotn-
inum. Núergert ráö fyriraö fyrirtæk-
ið hafi nægilegt rekstrarfétil aö kom-
ast klakklaust f gegnum næstu tvö
árin oggeti þá skilaö hagnaði 2003
eins og gert hafi verið ráð fýrir. Tap
QXL á þriðja ársfjóröungi þessa árs
var 66,3 milljónir punda, en var 11,7
milljónir á öörum ársfjórðungi. Fyrir-
tækiö stefnir nú aö því aö taka upp
náið samstarf viö eitthvert annað fýr-
irtæki, til aö dreifa áhættunni.
En gömul brögö eru einniggild í
nýja hagkerfinu, svo búist ervið aö
fækkaö veröi í starfsliði fyrirtækisins
um allt aö fjórðung. Nú starfa 400
manns hjá fyrirtækinu, en búist er viö
aö þeim fækki um 50-100 manns á
næsta hálfa árinu. Samdrátturog
uppsagnirí netfyrirtækjum undan-
fariö hafa leitt til þess aö fýrirbæri
eins og verkalýösfélög, sem í nýja
hagkerfinu virtust heyra sögunni til,
hafa nú skotiö upp kollinum. Þannig
funduöu starfsmenn netbóksölunnar
Amazon nýlega og ræddu hugsan-
lega stofnun verkalýösfélags, enda
hefur þaö fýrirtæki ekki fariö varhluta
af samdrætti ogvandræöum.
-------------------
Hægir á vexti
auglýsinga
• FJÖLMIÐLAFYRIRTÆKIÐ Zenith
Media hefur sent frá sér spá um þró-
un útgjaldatil auglýsingamálafyrir
næstu ár. Samkvæmtfréttatilkynn-
ingu frá Zenith munu útgjöld vegna
auglýsinga í Bandaríkjunum í febrúar
á næsta ári hafa vaxið í tíu ár sam-
fleytt. Útgjöld til þessa málaflokks á
heimsvísu hefur að sögn Zenith vax-
iö hraðaren landsframleiösla.
Þóttvöxturhaldi áfram spáirZen-
ith Media því að úr honum dragi.
Hann var í fýrra 8,9% í Banda-
ríkjunum en í ár er gert ráö fyrir 8,1%
vexti. Auglýsingar netfýrirtækja eru
stór hluti þessa vaxtar og gert er ráö
fýrir aö samdráttur hjá þeim muni
draga úr auglýsingavexti og hann
veröi 4,6% á næsta ári. Fyrirtækið
talar um að líklega veröi „mjúk lend-
ing“ í auglýsingageiranum eftir mik-
inn vöxt síðustu ára.
Mikill vöxtur auglýsinga á Netinu
Vöxtur auglýsinga í hefðbundnum
miölum í heiminum öllum óx um
6,1% að raunviröi ári 1999 ogZenith
telur að hann muni vaxa minna á
þessu ári eöa um 5%. Áætlaö er að
auglýsingar í heiminum kosti saman-
lagt 332 milljarða Bandaríkjadala,
eöa sem svarar til tæplega 29.000
milljörðum íslenskra króna.
Mest af auglýsingum á Netinu er í
Bandaríkjunum og er því spáö aö árið
2003 verði auglýsingar á Netinu
orðnar 7% allra auglýsinga þar í landi
og aö Bandaríkin veröi meö % allra
auglýsinga á Netinu í heiminum. Nú
eru um 5% allra auglýsinga í Banda-
ríkjunum á Netinu, en í Evrópu er
sambærilegt hlutfall áætlaö rúmlega
eitt prósent en veröur samkvæmt
spánni orðiö um 2% á næsta ári.