Morgunblaðið - 09.12.2000, Blaðsíða 44

44 LAUGARDAGUR 9. DESEMBER 2000
UMRÆÐAN
MORGUKBLAÐIÐ
NEYTENDUR
Rannsókn stendur yfir
á nautakjötskrafti
FRJÁLS innflutningur er á nauta- Þá eru í gildi ákveðnar reglur í
kjötskrafti hér á landi og í fram-
haldi af umræðu um kúariðu sem
dynur yfir í löndum eins og Bret-
landi, Frakklandi, Noregi, Dan-
mörku, Þýskalandi og víðar er
Hollustuvernd ríkisins að kanna
innflutning á nautakjötskrafti til
Iandsins.
„ Við höfum þegar sent bréf til
stærstu dreifingaraðila á nauta-
kjötskrafti sem er framleiddur
víða um heim, aðallega þó í
Evrópu og Bandaríkjunum, til að
fá upplýsingar um hvaðan nauta-
kjötskraftur er fluttur inn, upp-
runa hráefnisins og hvernig hann
er framleiddur," segir Sjöfn Sig-
urgísladóttir, forstöðumaður mat-
vælasviðs Hollustuvemdar rfkis-
ins. „Þess má þó geta að strangar
reglur era gerðar til framleiðslu á
nautakjötskrafti og tii dæmis
þurfa Bretar að flytja inn hráefni
til framleiðslu á nautakjötskrafti.
Evrópu um að það megi hvorki
nota hrygg, innyfli né heldur heila
í matvæli þ ví af þeim getur stafað
hætta. Eingöngu eru notaðir
beinaskankar í nautakjötskraft en
það telst til hættulauss úrgangs.
Þá er um þessar mundir verið að
vinna að nýjum matvælalögum i
Evrópu þar sem mikil áhersla er
lögð á matvælaöryggi og neyt-
endaverad. Þrátt fyrir þetta sjá-
um við ástæðu til þess að skoða
þetta vandlega."
Aðspurð segir hún að með
könnuninni sé verið að gera úttekt
á uppruna nautakjötskraftsins og
eins hvaða framleiðsluhættir not-
aðir séu við vinnslu hans. Niður-
stöður eru væntanlegar í næstu
viku.
„í ljósi gildandi reglna um
framleiðslu á slíkum vörum er
ekki ástæða til að vara við neyslu
á nautakjötskrafti."
Þórður Þórisson, framkvæmdastjóri 10-11-verslananna, segir að versl-
unin sem verður opnuð í dag á Selfossi verði í 500 fm húsnæði.
Ný 10-11-verslun
á Selfossi
í DAG, laugardag, verður ný 10-11-
verslun opnuð á Austurvegi 42 á
Selfossi.
„Þetta er um 500 fermetra versl-
un í nýju húsnæði við aðalgötuna en
hafist var handa við bygginguna í
sumar,“ segir Þórður Þórisson,
framkvæmdastjóri 10-11-verslan-
anna.
í tilefni opnunarinnar verða ýmis
tilboð og farið í leik með viðskipta-
vinum. Laugardaginn 16. desember
verður opnuð 10-U-verslun í Lyng-
ási 16 í Garðabæ. Sú verslun er
einnig í um 500 fermetra húsnæði.
Sem dæmi um verð má nefna að
frosnir kjúklingar verða seldir á 189
krónur kílóið, 2,5 kg af mandarínum
kosta 299 krónur og Heimilisbrauð
kostar 149 krónur.
Pyndingar á börnum hin
leynda skömm
NÚ stendur yfir al-
þjóðleg herferð
mannréttindasamtak-
anna Amnesty Inter-
national gegn pynd-
ingum. Samtökin
hafa í fjölmörg ár
barist gegn pynding-
um og nokkuð hefur
áunnist í þeirri bar-
áttu, þó er enn langt í
land að markmiði
samtakanna um heim
án pyndinga verði
náð.
Fyrsta herferð
samtakanna gegn
pyndingum beindi
sjónum almennings
og yfirvalda að pyndingum á póli-
tískum föngum. Sú herferð leiddi
m.a. til þess að Sameinuðu þjóðirn-
ar samþykktu alþjóðlegan sáttmála
gegn pyndingum sem 119 ríki hafa
staðfest. Þrátt fyrir það hylma
margar ríkisstjórnir yfir pyndingar
í stað þess að sækja hina ábyrgu til
saka og stöðva refsileysið sem um-
lykur og viðheldur pyndingum.
I hugum margra tilheyra pynd-
ingar fortíðinni en því miður er svo
ekki og börn (1) eru ekki undan-
skilin slíkri ómannúð.
„Ég horfði á þá skjóta föður
minn, hann var verslunareigandi.
Klukkan var að verða níu að
kvöldi. Þeir komu á heimili okkar
og sögðu honum að þeir hefðu fyr-
irmæli um að drepa hann, vegna
þess að hann leyfði mér að ganga í
skóla. Mujahideen höfðu þá þegar
komið í veg fyrir skólagöngu mína,
en það nægði þeim ekki. Þeir komu
og drápu föður minn. Ég get ekki
lýst því sem þeir gerðu mér eftir
að pabbi dó.“ Þetta er frásögn 15
ára gamallar stúlku frá Afghanist-
an sem var nauðgað í Kabúl af her-
mönnum.
Sú staðreynd að börn sæti pynd-
ingum er hin leynda skömm okkar
allra. Börn eiga rétt á vernd og
ættu ekki að þurfa að þola slíkt of-
beldi, þó er ofbeldi gegn börnum
mjög útbreitt um allan heim.
Börn
í striðsátökum
Börn verða fórnarlömb pyndinga
við ólíkar aðstæður. Vopnuð átök
og stríð eru sá raunveruleiki sem
milljónir barna lifa við. í meira en
níu ár hefur borgarastríð geisað í
Sierra Leone og þúsundir barna
látið lífið í átökunum, mörg þeirra
búa við varanlega fötlun. Börnum
hefur verið rænt eða þau þurft að
flýja, mörg hafa sætt kynferðislegu
ofbeldi og verið seld í kynlífs-
þrælkun. Víða um heim eru börn
þjálfuð sem hermenn. Meira en
300.000 barnahermenn taka þátt í
átökum í meira en 30 löndum.
Mörgum þessara
barna eru gefin eitur-
lyf áður en þau eru
send til að berjast:
„Fætur mínir voru
skornir og kókaíni núið
í sárin. Seinna leið mér
eins og stórum manni.
Mér fannst annað fólk
vera eins og hænur og
rottur, ég vildi bara
drepa það.“
Koma, sem nú er 15
ára gamall, var rænt af
uppreisnarher í Sierra
Lepne árið 1997.
I júní s.l. sagði hann
Amnesty International
sögu sína.
Fjöldi barna sætir pyndingum
vegna þjóðernis eða uppruna. Á
síðustu mánuðum hefur fjöldi pal-
estínskra barna verið drepinn af
ísraelskum öryggissveitum. í ísr-
ael hafa hundruð barna verið hand-
tekin, sérstaklega í Jerúsalem.
Amnesty International hefur áreið-
anlegar heimildir fyrir því að mörg
þeirra hafi sætt harðræði og pynd-
ingum. (2) Lögreglan handtók
Bakr Sáid, sem er 15 ára, klukkan
tvö að nóttu hinn 24. október s.l.
Frændi hans Muhammad Jamil
Sáid, 17 ára, hafði verið handtek-
inn nokkru áður. Hópur vopnaðra
lögreglumanna umkringdi heimili
Bakr Sa fd, hann var í fasta svefni
þegar vopnaðir lögreglumenn réð-
ust inn á heimilið og handtóku
hann. Foreldrum hans var sagt að
réttað yrði yfir honum næsta dag.
Hann var yfirheyrður strax um
nóttina og honum ógnað og öskrað
á hann.
Foreldar hans fengu ekki að tala
við drenginn og faðirinn horfði á
hvernig lögi-eglumaður sló piltinn í
andlitið í réttarsalnum.
Götubörn
eru í hættu
Börn sem tilheyra jaðar- og
minnihlutahópum eru oft handtek-
in og ásökuð um smáglæpi eins og
þjófnað. Lögreglumenn eru þeir
sem oftast bera ábyrgð á pynding-
um á börnum í varðhaldi. Algeng-
asta pyndingaaðferðin eru bar-
smíðar.
Skýrslur Amnesty International
greina frá þvi hvernig börn eru
barin af lögreglu með berum hnef-
um, kylfum, stólfótum, svipum,
járnstöngum, rafmagnssnúrum og
svipum. Börn hafa verið brennd
með sígarettuglóð, þeim neitað um
mat og drykk, svo og svefn. Bæði
stúlkur og drengir hafa sætt kyn-
ferðislegri misnotkun af hálfu lög-
reglu víða um heim. Götubön eru
sá hópur barna sem mest hætta er
á að sæti pyndingum af hálfu lög-
reglu. En talið er að í heiminum í
Amnesty
í hugum margra
tilheyra pyndingar
fortíðinni, segir
Jóhanna K. Eyjólfs-
dóttir, en því miður
er ekki svo.
dag lifi um 100 milljónir barna við
slíkar aðstæður.
Skýrslur Amnesty International
greina frá pyndingum og illri með-
ferð á götubörnum m.a. í Bangla-
desh, Brasilíu, Gvatemala, Ind-
landi, Kenía, Nepal og Úganda.
Rannsóknir Amnesty Inter-
national á pyndingum sem börn
víða um heim þurfa að þola, sýna
fram á að yfirvöld tryggja ekki
börnum þá vernd sem þeim ber.
Lögregla, her og öryggissveitir
beita börn pyndingum, svo og
vopnaðir andspyrnuhópar. Skýrsl-
ur Amnesty Ínternational greina
frá þessum brotum.
Aftur á móti er staðreynd að
fjöldi barna er ekki öruggur á eig-
in heimili.
Slík brot er erfitt að rannsaka,
þar sem þau eru „falin“ innan
veggja heimilisins og sjaldnast eru
lagðar fram kærur. Yfirvöldum um
allan heim ber skylda til að vernda
börn gegn öllu ofbeldi og draga þá
sem ábyrgð bera fyrir dómstóla.
Islandsdeild Ámnesty Inter-
national efnir hinn 10. desember, á
alþjóðlegum mannréttindadegi, til
tónleika í Neskirkju sem hefjast
kl.15. Tónleikarnir eru liður í átaki
samtakanna gegn pyndingum og
eru þeir sérstaklega helgaðir börn-
um.
Hvað getur
þú gert?
1. Skráð þátttöku þína í herferð-
inni á www.stoptorture.org.
2. Stutt baráttu Amnesty Inter-
national með fjárframlagi á reikn-
ing 96991 í Aðalbanka Landsbank-
ans
3. Gengið til liðs við íslandsdeild
Amnesty International með því að
gerast félagi í deildinni.
1) I alþjóðalögum eru allir sem
ekki hafa náð 18 ára aldri skil-
greindir sem börn.
2) Israel and the Occupied
Territories, Mass arrest and Police
Brutality, Amnesty International,
nóv. 2000
Höfundur er framkvæmdastjóri fs-
landsdeildar Amnesty International.
Jóhanna K.
Eyjdlfsdóttir
Rauðarárstíg 14 - 16, sími 551 0400
Kringlunni, sími 568 0400
fold@artgalleryfold.com, www.myndlist.is
ÁgfiAnmy
G U C C I
Garðar Ólafsson
úrsmiður, Lækjartorgi
og salt kvarnir,
mikið úrval
Klapparstíg 44,
sími 562 3614