Skírnir - 01.01.1883, Side 128

130
TYRKJAVELDI.
fái Róm aptur til eignar og yfirráða. Ógæfan er, að ríki hans
var í Evrópu, en þjóðir hennar hafa tekið upp gamla og nýja
siði, gamla og nýja frelsistrú — en þetta gat páfinn ekki
þýðst. þegar Napóleon þriðji minnti hann á (1849) að laga
stjórn og landslög samkvæmt lcvöðum aldarinnar, svaraði hann
sem optar: „non possumus!", það er öss ómögulegt, og þar
sat við. Síðar lýsti Píus 9di það flest í banni, sem þjóðirnar
höfðu tekið upp í lög sín og landstjórnarhætti á hans tímum.
þegar hann hafnaði ráðum Napóleons þriðja, sagði keisarinn:
„Sjái hinn heilagi faðir þá til, að betur fari“. þeir Píus lifðu
það báðir, að Róm var tekin frá Rómabiskupi og veraldar-
ríki hans var á þrotum. Ógæfa soldáns er, að kalífsvaldið
komst til Evrópu. Hversu opt hafa ekki lcvaðir til hans komið
að bæta lög og landstjórn? Hann hefir ekki svarað eins og
páfinn. Hann hefir heitið öllu fögru, en svikizt síðar. um allt,
hvað eptir annað. Á sína vísu trúir hann því líka, að Evrópa
megi ekki vel án sín vera, ef vel eigi að fara, því hún muni þá
standa öll í báli, ef hann yrði rekinn frá Miklagarði, og hluta
skyldi um, hver þá borg skyldi eignast. Hitt er enn fremur
fallið til samanburðar, að páfarnir síðustu hafa vandlætt i
kirkjunnar og Krists nafni við höfðingja ríkjanna um kjör og
kosti enna kaþólsku þegna, og minnt með þessu enar
kristnu þjóðir á völd og rjett Rómabiskups, en Abdúl Hamíd
hefir minnt játendur Múhameðstrúar og höfðingja þeirra á ka-
lífstign sína, er hann hefir á seinni árum sent þeim mörg
leyndarboð og erindreka, bæði í Afríku og Asíu. Páfinn
treystir á og trúir, að óvinir kaþólskrar kirkju eigi hegningar-
elding visa af himnum, ef þeir Iáta ekki undan og sjá postul-
legu sæti Rómabiskups fyrir öllum sanni. Kalífinn í Mikla-
garði treystir allsherjarsambandi Múhameðstrúarmanna, og að
kristnu þjóðirnar muni sjá aptur sverð spámannsins leiptra á
lopti. þjóðirnar í Evrópu geta á hvorugt trúað, nýjar banns-
eldingar frá Rómi, eða nýja vígabranda á „söguhimni Osmans.“
Menn segja um Abdúl Hamíd, að hann sje stjórnsamari og
ráðríkari enn bræður hans voru. Hann á líka að forðast betur
óhóf og munaðarlífi. Um vitsmuni hans fer ymsum sögum, en það