Skírnir - 01.04.1905, Blaðsíða 17

Nokkur orö um lífsaflið.
113
sé nema örlítið, við rispu, stungu eða flumbru, þá getur
það verið nægilega rúmgott lilið fyrir þær til að fara
inn um.
Hárin i nefopinu eru nokkurs konar sáld, sem ryk
og bakteríur í loftinu, sem vér öndum að oss, festast við
og komast ekki fram hjá. Auðvitað fara rnargar fram hjá
þessu ófullkomna sáldi, en margar festast í slíminu í neflnu
og í barka, og lungnapípum, en holdið er þar klætt ósýni-
legum hárum, sem hreyfast sí og æ og flytja aftur upp
og út svo smáa hluti sem þau geta valdið, en bakteríur
eru ekki stærri en svo.
Hafi þær komist niður í magann með mat eða drykk,
hitta þær fyrir sér magasafann, sem drepur margar
þeirra. Þegar t. d. kólera gengur, er ölluní þeim lang-
hættast sem hafa lélega magameltingu. Magasafi þeirra
getur ekki drepið kólerubakteríuna, en hinir sem hafa
hraustan maga sleppa við veikina, jafnvel þótt eitthvað
af bakteríunum komist niður í magann.
Ef bakteríurnar eru komnar inn í holdið, þrátt fyrir
þessar varnir, eiga þær samt óvinum að mæta. Það
mætti segja að vörnunum sé hagað á svipaðan hátt og
kring um víggirtar borgir. Þar eru fleiri víggirðingar til
varnar, hver hringurinn fyrir innan annan. Ef óvinunum
tekst að ná hinum yztu eru aðrar eftir sem hermennirnir
taka til að verja, og takist óvinunum ekki að ná á sitt
vald instu víggirðingum, er horgin oft ósigrandi, enda
þótt ytri varnargarðarnir séu fallnir.
Svipað á sér stað með varnir líkama vors móti bak-
teríum. Þó þær komist gegnum yzta garðinn, skinnið og
slímhimnur, berjast frumpartar holdsins, sem undir er,
við þær. Ef þær sleppa fram hjá þessum vörnum, taka
eitlarnir við. Það munu velflestir kannast við, að eitlar
bólgna oft og einatt í handkrikum, ef ígerðir eða flumbrur
eru á höndum. Þessi bólga í eitlunum eru vottur þess, að
ígerðarbakteríur hafa komist í þá. Stundum grefur í þeim
og svo verður ekki meira úr veikinni; bakteríurnar fara
út úr líkamanum aftur með greftrinum, þegar kýlið gerir út,
8