Skírnir - 01.04.1905, Blaðsíða 65

Leturgerð og leturtegundir.
161
hljóðritun. Henni var sem sé fyrst beitt við þau. Og
það er vel skiljanlegt. Hugmyndir um persónur, sem eru
eða hafa verið manni nákomnar, hafa sem sé meira gildi
fyrir hann en allar aðrar, og hann langar því sérstaklega
til að varðveita einmitt þær. Þetta hlaut eðlilega að leiða
til þess að mennirnir notuðu hljóðritun fyrst og fremst við
nöfn þeirra persóna, er þeim var hugarhaldið um, sökum
þess að hugmyndir vorar um hlutina eru tengdar miklu
fastari böndum við ákveðin hljóð, heldur en við tákn.
Frá persónunöfnunum færðist notkun hljóðritunar-
innar fyrst yflr á ö 11 eiginnöfn. Þetta var mjög eðlilegt,
þar sem það er langtum örðugra að tákna hina ákveðnari
og sérstaklegri hluti, er þau orð merkja, með myndaletri,
heldur en þá hluti sem sameiginlegu nöfnin tákna. Það
er t. d. ofurauðvelt að tákna hund, svona út í bláinn,
með myndaletri — ólíkt örðugra að tákna það, að þessi
hundur heiti »Snati«.
Þetta atriði hefur auðvitað líka komið til greina að
því er snerti notkun hljóðritunarinnar, þegar um persónu-
nöfn var að tefla.
A öðrum aðalflokki þessara minnismarka Indíánanna
í Mexikó — þeim flokknum sem á rót sína að rekja til
Maya-anna — hefur fundist letur, sem er miklu fullkomn-
ara en Atzteka-letrið. Það kallast Maya-rúnir eða
steinvöluletur (kalkuliform Skrift) af því hvernig
það er samsett. Þessar rúnir eru sem sé gerðar af stein-
völum (caculi á lat.) likum þeim er Forn-Rómverjar not-
uðu við reikning (Kalkulation). Einkennilegt er það, að
útlit er til að þessar steinvölur, sem á máli þarlendra
manna heita katouns, hafl í fyrstu aðallega verið notað-
ar til þess að tákna árstöl og dagsetningu. Aldurinn var
að jafnaði táknaður með katouns. Ef einhver t. d. sagði:
»Eg hef þrjá steina«, þá þýddi það að hann var sextugur.
Og ef sagt var: »Eg hef þrjá og hálfan stein«, þá þýddi
það að maðurinn var sjötugur.
Þetta letur var í raun og veru helgirúnir með manna-,
fugla- og jagúarahöfðum og öðrum einkennilegum mynd-
li